^*anim/o ^PV

1.

Spirita, viviga principo de homo kaj aliaj bestoj, laŭ iuj doktrinoj eterna: la korpo estas morta, la animo estas senmorta [1]; Dio diris: jen Mi donis al […] ĉiuj bestoj de la tero […], kiuj havas en si vivan animon, la tutan verdan herbaĵon kiel manĝaĵon [2]; la Eternulo […] enblovis en lian nazon spiron de vivo, kaj la homo fariĝis viva animo [3]; dum la elirado de ŝia animo, ĉar ŝi estis mortanta, ŝi donis al li la nomon Ben-Oni [4]; la nombro de ĉiuj animoj de liaj filoj kaj filinoj estis tridek tri [5]; vi vidis tiun mizerulon, Amalio, kiu en nia kadukulejo malfacile elspiris sian animon [6]; tiel mi fordonas mian animon al la diablo [7]; lia animo forkuris en la pinton de la piedo (li timegiĝis) ^PrV ; animo al paradizo deziras, sed pekoj retiras ^PrV ; ili vivas per unu animo en du korpoj (vd intima, fido) ^PrV .

2.

Senta kaj pasia parto de homo, tuto de liaj moralaj ecoj, bonaj aŭ malbonaj, kontraste al la intelekto: ni reiris malrapide al la vagonaro, plenaj de pensoj kaj kun malgaja animo (humoro) ^FK ; per ĉiuj fortoj de mia animo mi malbenas tiun ĉi teruran momenton ^FK ! io ekmoviĝis en la malmola animo de Doroteo ^FK ; de tiu ĉi momento ĉesiĝis la interna batalo en lia animo, li subite eksentis […], ke li nun por nenio en la mondo revenus en la drinkejon ^FK ; Amo […] por la mizeruloj / Sentis la nobla animo flame kaj varme ĉe li ^FK ; tiu ĉi malkaŝemeco, kiu spegulas lian animon en lia okulo, — tiu ĉi moleco de la sentoj [8]; sonoj […] ne aŭdeblaj por la orelo, sed senteblaj por ĉiu animo sentema ^VivZam ; inspiro el animo pura ^VivZam ; fremda animo estas abismo sen limo ^PrV . koro ²

3.

(figure) Precipa instiganto: mortis nia plej kara samideano kaj amiko, kiu estis la animo de niaj ĝisnunaj kongresoj [9]; Grace […] senbrue ĉie laboradis kaj estis la gaja animo de ĉiuj preparadoj ^BdV ; silentu, bona animo, ne faru al mi detalajn demandojn [10]! kerno³, motoro²

4.

(figure) Spirito² de io: la societo tiam konos la tutan animon de l' lingvo […] kaj povos tute libere uzi la lingvon por ĉiaj celoj ^DL ; krei propran poezian artformon, venintan el la animo de la strukturo de nia lingvo mem [11].

menso, psiko, spirito.

(tr)

1.

Vivigi: animita estaĵo; la animita spaco de lia vojaĝo – birdoj kaj bestoj – kapablas foje je tute homaj malnoblaĵoj [12]. animalo

2.

Vigligi: animita balo ^FK ; Georgo kaj Stella sidis ankoraŭ en animita interparolado ^FK ; la spirito de Rotterdam animu nian laboron ^EeP ; okazis esperiga evento [kiun] animis Jerzy Owsiak kun sia Granda Festa Orkestro de Helpo: dume estis kolektataj 20 milionoj da zlotoj por mildigi la suferon de infanoj [13].

3.

Inspiri: animitaj de ĉi tiu spirito ni proponis... deliktoj, animitaj de malama sento kontraŭ Israelo [14].

Religia kredo², kiu atribuas animon ankaŭ al nevivaĵoj: ni tibetanoj kredas je animismo kaj lokaj monto, akvo kaj arboj estas donacitaj de dio [15]; la esenco de ŝintoo estas animismo, kiu trovas ĉie animon kaj adoras ĝin kiel dion [16]; animismo, vuduo (Voduismo) estas tradicia afrika religio [17]. panteismo

Trankvila, ne tuŝata de emocioj: penante aspekti egalanima, ŝi aldiris: – Vere, vi igas min dezirema, renkonti tiun mirindaĵon [18]; li respondis kun sia kutima egalanima tono ^CKv ; mi provis resti egalanima kaj supraĵe sukcesis, sed fundfunde ŝi vekis miajn plej sovaĝajn venĝ-instinktojn ^ChV ; ŝi, ĝenerale tiel stabila, fortika, egalanima, ne kapablis subpremi la larmojn ^ChR . konstanta², serena²indiferenta², seninteresa, senzorga

Trankvilo pro konstanta humoro: tamen li ne perdis sian kutiman egalanimecon [19]; „mi admiras vian egalanimecon,“ ŝi diris, „por mi estus ege maltrankvilige[…]“ ^CKv .

Netolerema, pedanta en sia pensado kaj agado, fermita al fremdaj kaj novaj ideoj ktp: havante plu nenion por timi de Vaŝingtono […], s-ino Brundtland povas nun ludi pli aktivan rolon en sektoro kie ŝi montriĝis etanima [20]; demarŝo tiom aŭdaca ke ĝi malkaŝis, per kontrasto, la etaniman sintenon de certaj eŭropaj landoj [21]. favora¹, grandanima, indulgemaavara, bagatelema, napokapa

Karaktero, sinteno etanima: [la] deklaracio valorigis islamon kiel religion de la „centro“, kiu rifuzas “la troigojn, la ekstremismon kaj la pensomalvastecon (etanimecon) [22]; li sankciis ekonomian politikon de hezitado kaj de etanimeco kiam oni devis relanĉi la aktivecon [23]. paroĥismo

Senpripensa, senkonsidera, neserioza: Abimeleĥ dungis […] homojn mallaboremajn kaj facilanimajn, kaj ili sekvis lin [24]; la multo de mono, kiun ŝia edzo heredis de siaj gepatroj, faris lin malhumila kaj facilanima [25]; ĉu oni povas tiel konstante faradi facilanimaĵojn ^Marta ? kiu ajn volus ŝanĝi la naturan iradon de la internacilingva afero ― tute egale […], ĉu li estas plej fanatika konservemulo aŭ plej facilanima eksperimentisto de novaĵoj […] ― li neniam sukcesos [26]. frivola², naiva, riskema

Malserioza humoro aŭ karaktero, emo al agado sen kalkulo de sekvoj: mia […] koro malsaĝe puŝis min en ĉi tiun facilanimecon [27]; se nun, kiam la lingvo estas jam kreita kaj uzata, ni volus fari en ĝi grandan rompadon […] – tio ĉi estus jam facilanimeco nepardonebla! ^LR ; lia fizionomio prezentadis tian esprimon de […] sin reciproke sekvantaj plendo, facilanimeco, malĝojo, sentemeco, plaĉemeco, ke, rigardante ĝin, oni povis ridi ^Marta .

Nobla, donema, pardonema, senenvia: ĉu ne konvenas al la venkinto esti grandanima [29]? neniam ŝuldo tiel noble, tiel grandanime, tiel elteneme estis plenumata ^BdV ; li revis gloran agon, kiu reliefigus lian malavarecon, lian kuraĝon, lian grandanimon, kiu lin metus sur piedestalon ^KPr .

Kapablo agi noble, pardoneme sen postkolero aŭ malfido: Asirianoj, malgraŭ la barbareco, ne estas malbonaj homoj, se ili ŝatas la grandanimecon [30]. sinjoro Britain kun plezuro pensadis pri la grandanimeco, kun kiu li edziĝis je Clemency ^BdV ; puŝante la grandanimecon ĝis la plej plena memforgeso ^ChL .

Malnoblulo kun trivialaj pensoj, nekapabla de bonaj agoj: fi al la abomeninda kotanimulo, kiu ŝin trompe forlasis [31]!

Volonte toleranta diversajn opiniojn, akceptanta diversajn vidpunktojn: li estas larĝanima liberpensulo [32]; mi volis esti larĝanima, sed mi ne sciis ne malkontenti ĉar eĉ en plej etaj aferoj niaj gustoj tiom diferencas [33]; uloj-ulinoj trakuras la stratojn kaj ĵetas leterojn laŭ ofte tre larĝanima kompreno [34]. liberala, tolerema

Akceptanta ĉiajn doktrinojn aŭ sintenojn ĉe aliaj homoj, pli volonte vidanta iliajn akordojn ol iliajn malakordojn: [li] trafe parolis pri la tutmonda reputacio de Auld, pri liaj mirindaj tradukaj kaj poeziaj kapabloj kaj pri lia larĝanimeco [35].

Morale sendifekta, senartifika kaj bonvola: mi devas esti puranima eĉ en laika mondo kvazaŭ la lotusa floro estas pura eĉ en kota lago [36]; ĉiuj komencantoj, kiuj estas malfermaj je puranima rakonto […] povos lerni pere de la libro [37]. ĉasta¹, senpeka

Senartifika, ne devojiĝema, konservanta sian celon: mi ŝatas nur kuraĝon rektaniman ^Ifigenio ; la rektanima vivmaniero de la tiamaj homoj vekas emocion en ni [38].

Naiva, senartifike sincera: ŝi havis mienon tiel senkulpan, tiel simplaniman ^KPr ; la Eternulo gardas la simplanimulojn [39]; ĉiu servis sian najbaron kun komika ĝentileco, ŝajnis, ke ĉiuj interkonsentis ludi simplaniman komedion ^PatrojFiloj ; Olnjo kaj la pastro longe ridis simplanime je tiu ĉi neatendita falo [40]; Don Kiĥoto de la Manĉo, kies frenezeco kaj simplanimeco kompatigas ĉiujn ^DKM .

Ĉiukonsente: la vortoj de la profetoj unuanime antaŭdiras bonon al la reĝo [41]; ili kolektiĝis kune, por militi unuanime kontraŭ […] Izrael [42]; la homamaso unuanime atentis la parolojn de Filipo [43]; unuanima konsento ^FK ; ŝajnis, kvazaŭ mil voĉoj krias tion unuanime [44]; li mem proponis al la kongreso deklaron, unuanime akceptitan ^VivZam ; ĉiuj laboras unuanime [45]. ĉies, komune, kune, unuvoĉa