^*komun/a

1.

Samtempe uzata de pluraj, apartenanta al pluraj, en kiu pluraj partoprenas: komuna amiko, ĉambro, necesejo, letero, tero; komuna kunveno, laboro, vespermanĝo; komuna celo ^DL ; komuna fundamento ^DL ; enkonduko de komuna lingvo ^FK ; komuna rida krio ^FK ; profitoj, kiuj estos atingataj per komuna laborado ^FK ; uzi la komunan prepozicion „je“ ^FK ; malfeliĉo komuna estas malpli premanta (vd kompanio) ^PrV ; pli bone estas loĝi sur angulo de tegmento ol kun malpacema edzino en komuna domo [1]; tiu ĉi maniero de skribado estas nur mia persona kutimo kaj havas nenion komunan kun la gramatiko de nia lingvo [2]; sciencaj kongresoj havas nenion komunan kun la politiko; ni volas havi nenion komunan kun tiu homo; punkto komuna al du rektaj linioj; komuna silabo (laŭvole longa aŭ mallonga).

2.

Rilata al la plejmulto de homoj: komuna ideo, opinio (dividata de la plejmulto); komuna lingvo (lingvo de la plejmulto, kontraste al tiu de fakuloj); komuna leĝo (al kiu ĉiuj estas submetitaj); la komuna saĝo (kapablo distingi veron de malvero, almenaŭ tiom, kiom povas ĉiu ajn normala homo); la komuna (publika) atento; fakto, laŭ la komuna dirmaniero, estas fakto [3]; enkondukita en komunan uzadon ^FK ; la kaŭzoj de la kronika kataro estas: [...] komunaj malutilaĵoj de diversaj specoj [kiel] malbona aero (observeblaj ĉe plejmulto de pacientoj) [4]. banala, ĝenerala, ordinara, socia, triviala, vulgara.

Rim.: De la ideo „dividata de la plejmulto“, „observebla ĉe la plejmulto“, la senco facile glitas al „kutima“, „ordinara“, sed se mankas rekta apogo de iu plejmulto, oni prefere uzu alian vorton. Ekz-e estas konsilinde ne diri komuna delikto (prefere: ofta, kutima), komuna vorto (prefere: komune uzata, komune dirata, komunuza), komuna ĝentilaĵo [5] (prefere: banala, kutima), reguligo de la komunaj kondiĉoj de la vivo [6] (prefere: kutimaj, ĝeneralaj), komuna kreskaĵo, familia nomo (prefere: ofte trovebla, ofta, abunda)...

(malofte)

1.

Komuneco: ni kunvenas por horo de silento en komuno antaŭ Dio [7].

2.

Komunumo ²: ĉu mi devas ankaŭ la domon fordoni al la komuno? [8].

En maniero komuna:

1:

amo kaj puno loĝas komune ^PrV ; se krom la naskiĝurbo mi ion ajn komune kun vi posedas, certe, ne estas la talent' [9]; nenia ofero estus tro granda, se ni povus per ĝi akiri al ni lingvon komunehoman (komuna al la tuta homaro) [10]. kune

2:

la vortaro de lingvo internacia [...] devas konsisti nepre el vortoj romana-germanaj en ilia plej komune uzata formo ^EE ; la arto de verkado [postulas] sufiĉe ampleksan sciadon komune sciencan kaj speciale teknikan ^Marta . ĝenerale, ordinare, ofte

1.

Io komuna al pluraj personoj: kian komunaĵon havas lumo kun mallumo [11]? ekde la mezepoko ekzistis apud ĉiu vilaĝo komuna paŝtejo, sur kiu la vilaĝanoj rajtis paŝti sian brutaron […] dum la 19a jarcento tiuj komunaĵoj iom post iom malaperis [12]; ĉu iamaj ekkonoj ĝis nun efektiviĝis en progresoj, ĉu ili daŭre restas komunaĵo de la socio aŭ denove perdiĝas [13]?

2.

[14] (de aroj) Aro de la elementoj, kiuj komune apartenas al ĉiuj aroj: la komunaĵo de `{a,b,c}` kaj `{a,c,d}` estas `{a,c}`; la komunaĵon de `bb E` kaj `bb F` oni signas per `bb E nn bb F` (legu: e kaj fo); la komunaĵo de aro el subaroj (la komunaĵo de ĉiuj subaroj en la aro); la normala kerno de subgrupo […] estas la komunaĵo de la konjugacioj de la donita subgrupo [15].

Rim.: Kvankam aperis neniu pli bona termino por ĉi tiu nocio, la nuna formo estas problema. Unue estas facile miksi ĝin kun la parenca „kunaĵo“, kaj due ne tre klaras, kiel nomi la operacion, kiu al du aroj asocias ilian komunaĵon. Pluraj naciaj lingvoj uzas ĉi-cele ag-substantivon, kiu servas ankaŭ por nomi la operacian rezulton.

Eco de io komuna: komuneco de lingvo kreas komunecon de kulturo kaj de sentoj; komuneco de la bienoj; vivi en malvasta komuneco ^BdV ; (evitinde) en tiu momento, la komuneco (ŝabloneco) de iliaj kondolencoj min dolorus [16].

Socipolitika doktrino, kiu celas anstataŭi kapitalismon, detrui la privatajn proprieton kaj iniciaton, bazi la ekonomian vivon sur komuneco de la havo: laŭ mia scio komunismo estas depratempa revo de la homaro pri la justa komunumo, kie inter la homoj regas frateco kaj justeco kaj inter la popoloj konkordo kaj paco [17]; oni komprenis en Jugoslavio, ke komunismo diferencas de okcidenta privata kapitalismo kaj fariĝis efektive ŝtata kapitalismo [18]; en la centro de Tirano, kie iam staris Stalin-monumento, oni konstruos rememorigilon pri la viktimoj de komunismo [19]. anarĥiismo, bolŝevismo, socialismo. sociala kredito

Adepto de komunismo: vidinte la novajn sloganojn sur muroj, mi ekkomprenis, ke ili estas komunistoj [20]; en Japanio socialistoj kaj komunistoj daŭre perdis influon pro la antaŭeniro de kapitalismo [21]; ankaŭ multaj germanoj estis senkulpaj viktimoj dum la naziisma epoko, kiel la komunisto Ernst Thälmann, la mense handikapita Dorothea Kasten, la teologo Dietrich Bohnhoeffer [22].

1.

Malgranda administra distrikto, kies centro estas urbo aŭ vilaĝo: kampara, preĝeja komunumo ^VdE . municipo.

2.

Ĉiuspeca societo bazita sur komuneco de vivo kaj interesoj: komunumo de Izrael [23] [24]; komunumo de liberkredantoj [25]; la homa komunumo; la Pariza Komunumo; religia komunumo.

3.

Internacia grupiĝo de ŝtatoj kun komunaj interesoj: Eŭropa Komunumo (nomo de la Eŭropa Ekonomia Komunumo ekde ĝia fandiĝo en la Eŭropan Union) [26].

Rilata al komunumo: komunumaj aferoj, paŝtejoj; komunuma lernejo; aliĝi al tiu liberkreda komunumo tute oficiale kaj heredigeble kaj akcepti […] ĝiajn komunumajn aranĝojn, ĝiajn nedevigajn neŭtrale-homajn festojn kaj morojn [27].

(arkaismo)

Entute: estas sufiĉe, se ni nur enkomune vidos, kio ĉio estis farita en tiu ĉi rilato, kaj kiajn rimedojn oni ĉiufoje volis uzi, por ĉiujn homojn lingve unuigi [28].

^PIV1 (evitinde)

kunmezurebla.

Rim.: Ĉi tiu kunmetaĵo estas analizenda kiel „havanta komunan onon“, do temas nek pri sufiksa uzo de „-on“, nek pri faka uzo de ono ¹ aŭ ono ⁴. Ja `3pi` kaj `2pi` estas komunonaj, sed neniu riskus diri, ke `pi` estas ono, kvankam ĝi ja estas la komuna „parto“ (faktoro) de tiuj nombroj.

Uzata en la komuna lingvo, kontraste al la nomenklaturaj terminoj uzataj en faka ĵargono: „Komunlingva nomaro de Eŭropaj birdoj“ [29]; Alia speco de sinonimeco troviĝas ĉe vortoparoj kiel „kapdoloro“ kaj „cefalalgio“, kie unu membro de la paro apartenas al la komunlingva parto de la leksiko, dum la alia estas teknika termino [30]; La ofta specio „Melopsittacus undulatus“ nomiĝas zoologie „melopsitako“; komunlingve oni povas paroli pri „ondopapageto“ [31]; estas konsilinde klare diferencigi inter la signifoj semiotika, stilistika kaj komunlingva de la vorto simbolo! [32].

Uzata de la plejmulto, komune uzata: komunuzaj frazoj (de la komuna, nefaka lingvo) ^Marta .

Ekonomia interligo de eŭropaj ŝtatoj fondita en 1957, iĝinta parto de la posta Eŭropa Unio: La Eŭropa Ekonomia Komunumo […] estis kreita fine de la 1950-aj jaroj fare de ses okcident-eŭropaj landoj [33].