^*lig/i ^UV

(tr)

1.

[lig.0i.malhelpimovon]

Fiksi, ĉirkaŭvolvi per ŝnuro, ĉeno aŭ alia rimedo, malhelpante liberan movon aŭ disiĝon: [oni] ankron elĵetis kaj ligis al bordo ŝnuregojn [1]; ni ligis garbojn meze de la kampo [2]; Abraham konstruis tie la altaron […] kaj ligis sian filon Isaak [3]; li ligis ŝin al seka arbo kaj […] komencis melki [4]; estis branĉo, kiun li ligis al seka arbo kaj kiun la vento ĵetadis en ĉiujn flankojn [5]; oni ja povas ligi sakon, eĉ se ĝi ne estas plena [6]; liaj manoj tremis kaj li ne povis ligi la bandaĝon [7]; ŝi ligis al li la kravaton [8]. alĉenigi, alglui, alteni, interplekti, kateni, kroĉi, najli, nodi

2.

[lig.0i.FIG]

(figure) Limigi ies liberan agadon, ekz-e kreante al li moralajn devojn: li neniigas ŝian promeson, […] per kio ŝi ligis sian animon [9]; la formo ja neniom nin ligas: se tiu ĉi formo montriĝos erara, ni morgaÅ­ ĝin ŝanĝos [10]; min ligas terura ĵuro [11]; la nobeleco ligas al vi la manojn [12]; multaj reguloj de ĉiuj naciaj lingvoj […] rigidiĝis, malelastiĝis kaj tial preskaÅ­ perforte ligas la penson [13]; en eksteraj rilatoj ni ligas nin al neniu politika koncepto [14]; tio ĉi tute senbezone ligus nin (kreus maloportunajn devigojn) [15]; ne nomu min plu majstro, ĉar per tiu morale tro liganta nomo ni malliberigas nian aferon; [16]; leĝo mallertulon ligas, lertulon fortigas ^PrV . embarasi, limigi², malhelpi

3.

[lig.0i.interrilatigi]

(figure) Proksime interrilatigi plurajn aferojn.

a)

[lig.0i.rilatigi]

Kunigi plurajn aferojn per ia rilato de sinsekvo aÅ­ kaÅ­zeco aÅ­ mensa asocio: ĉiu alia espero aÅ­ revo, kiun tiu aÅ­ alia persono ligas kun la Esperantismo, estas lia afero pure privata [17]; mi vin petas ligi la hodiaÅ­an vesperon kun la tiama kaj rememori, kiel mi sur la genuoj vin petegis [18]; oni decidis ligi la temojn ne nur al aktualaj demandoj en la Esperanto-Movado, sed ankaÅ­ al pli vastaj problemoj kun internacia karaktero [19]; [en] niaj unuaj jaroj […] la akiro de ĉiu nova Esperantisto estis ligita kun senfina laborado kaj oferado [20]; [lia] morto estas sendube ligita kun tiuj grandaj laboroj kaj malagrablaĵoj, kiujn li prenis sur sin por ni ĉiuj [21]; la Esperantismo estas forte ligita kun certa interna ideo [22]; ĉion, kion mi persone diras aÅ­ faras, oni ligas kun Esperanto [23]; inter la unuaj demandoj kaj la lasta ekzistas la sekvanta malvasta ligiteco […] [24]; „ke“ estas konjunkcio kaj ligas du propoziciojn [25]; la domoj brilas fabele kaj ligas sciencfikcion kun natura simpleco [26]. asocii², kombini², referenci

b)

[lig.0i.amikigi]

Kunigi plurajn personojn per amikaj aÅ­ samcelaj rilatoj: amikoj, kiujn ligas la sama ideo [27]; [jen] granda ideo, kiu ĉiujn nin ligas [28]; tiu melankolio […] eĉ helpis lin ligi kun ŝi amikajn, korajn rilatojn [29]; ambaÅ­ rajdantoj sentis, kvazaÅ­ intima komunikiĝo ilin ligus al sia respektiva besto [30]; fari ponton, kiu povus pace ligi inter si ĉiujn religiojn ekzistantajn [31]; la plej granda partio de Flandrio […] sukcesis ligi kvaronon de balotantoj al si [32]. arigi, asocii¹, kunigi

c)

[lig.0i.lokojn]

Ebligi komunikiĝon inter pluraj lokoj: la ĉefa linio de la Danaj fervojoj ligas Kopenhagon kun Korsor [33]; politikistoj havis la absurdan ideon ligi la ĉefstacidomon de Munkeno kaj la flughavenon per magnetŝveba trajno [34]; eta aparato […ebligas] ligi ekranon al la komputilo per ĝia USB-pordo [35]; al ĉiu tekokomputilo eblas ligi ankaŭ normalan muson [36]; alttensiaj lineoj […] ligas landojn kaj regionojn [37]. konekti

1.

[lig.0o.kioligas]

Tio, kio ligas ², ^3.a aÅ­ ^3.b; la stato de aferoj aÅ­ personoj tiamaniere ligitaj: nur vi per sorĉa ligo min katenis [38]; [ŝi] per ĵuro metis ligon sur sian animon [39]; multaj el la Judoj estis en ĵura ligo kun li [40]; leĝa ligo de edzeco [41]; edziĝa ringo […] rememorigadis […] iajn korajn sentojn kaj ligojn, kiuj fornaĝis en neatingeblan malproksimon ^Marta ; la kamena angulo […] igas la grupojn ĉirkaÅ­ [ĝi] fari pli malvastan kaj pli intiman ligon kontraÅ­ la elementoj, kiuj ekstere sovaĝas [42]; nur en harmonia ligo kun la aliaj detaloj, en proporcio kun la tuto, elsaltas [de l' verko] vera arta valoro [43]; la polico tamen serĉis kaj serĉis, ĉu la viktimoj havis ian ligon inter si [44]. asocio², konekso, konekto, rilato²

2.

[lig.0o.asocio]

La tuto de la personoj ligitaj por komuna celo: la Ligo de Nacioj [45]; la Franca Ligo de Instruado [46]; Skolta Esperantista Ligo [47]. asocio¹, societo

3.

[lig.0o.KEM]

La forto, kiu ligas atomojn ene de molekulo; la maniero, laŭ kiu tiuj atomoj ligiĝas: la grupiĝon de akvaj molekuloj, formitan per ligoj inter la hidrogenaj atomoj, oni nomas clusters, en la angla [48].

(ntr)

1.

[lig.0igxi.KOMUNE]

Fiksiĝi per fizika rimedo al io: la proteina toksino ligiĝas al la membrano de ĉeloj en la mezintesto de la larvo, malhelpante ĝian normalan funkciadon [49]; adenozino […] ligiĝas al unu ĝis tri fosfataj grupoj [50].

2.

[lig.0igxi.morale]

Limiĝi en sia libereco per morala devo pro mensa limigo: Marion, kiel mia edzino, estos post dek jaroj […] kredeble pli riĉa, ol se ŝi ligiĝos kun Alfred Heathfield [51]; vi nur volus rompi la katenojn, per kiuj viaj spiritoj ligiĝis al tro malvastaj konceptoj [52]; kampuloj, kiuj volas leviĝi super sian staton kaj edzoligiĝi kun domo de nobelo [53]; por kio ligiĝi kun ili por longe? kraĉu sur ilin [54]! fianĉiĝis ― por ĉiam ligiĝis ^PrV .

3.

[lig.0igxi.FIG]

Rilatiĝi, asociiĝi: kun tiu eĥo de longepasintaĵa rememoro ligiĝis la malfacila, tremanta de malvarmo spirado de ŝia infano ^Marta ; se la adverbo anstataŭas vorton, kiu povas ligiĝi kun substantivo nur per ia prepozicio, tiam ankaŭ la adverbo akceptas post si tiun prepozicion [55].

1.

[lig.0ilo.fizika]

Ĉio, kio servas por ligi¹: kiu donis liberecon al la sovaĝa azeno, kaj kiu malligis ĝiajn ligilojn [56]? vi perdus ligilon de ŝuo [57]; kiam mi tranĉis la ligilojn li profunde ekĝemis [58];

2.

[lig.0ilo.FIG]

(figure) Ĉio, kio servas por malhelpe aÅ­ kunige ligi² aÅ­ ³: (figure) Mi pasigos vin sub vergo kaj venigos vin en la ligilojn de la interligo [59]; ligiloj de amo [60]; super ĉion tion surmetu amon, kiu estas ligilo de perfekteco [61]; la ligilo de lia lango malstreĉiĝis, kaj li parolis klare [62]; ligiloj de solidareco [63]; dank' al la parencaj ligiloj, kiuj nin kunigas, mi povos ŝin oftege vizitadi en intimeco de familio [64]; nia lingvo […] servu kiel ligilo inter la popoloj [65]; ligiloj inter pasinteco kaj estonteco [66].

Rim.: En ĝia figura senco „ligilo“ estas ofte anstataŭata de „ligo“. Oni tamen ĝin uzas por emfazi la forton de la malhelpo, kiun ĝi estigas.

3.

[lig.0ilo.KOMP]

Rimedo por konekti elementojn en datumstrukturo (ligillisto, hiperteksto), aÅ­ komandojn aÅ­ subprogramojn: rekta ligilo (en Unikso, dosierujano indikanta la saman indeksnodon); simbola ligilo; la malnova tarifo […] aperas maldekstre sub la ligilo Kotizoj [67]; vi povis registri multajn vizitojn de via retpaĝaro […] la ligilo de La Ondo estas tiel populara [68]. adreso^1.b, montrilo, referenco²

4.

[lig.0ilo.MAT]

En logiko (propozicia kalkulo), simbolo kiu servas por fari unu novan propozicion^2.a el unu aŭ pluraj donitaj: ne, kaj, aŭ, se...tiam estas tipaj logikaj ligiloj. semantike al ĉiu logika ligilo respondas logika funkcio (aŭ, alivorte, logika operacio).

Rim.: Memtrudiĝanta analogio estas kompari logikajn ligilojn kun la gramatikaj konjunkcioj; bedaŭrinde, la internacia terminaro matematika rompas la propozician metaforon, kaj tute konfuze atribuas al la vorto „konjunkcio“ specialan sencon de kajo. [Sergio Pokrovskij]

(prepoziciaĵo)

[lig.0ekun.KOMUNE]

En ia rilato kun, okaze de, interdepende kun: necesis rekonsideri la neŭtralecon de UEA kaj lige kun tio la mondkoncepton de la oficiala Esperanto-Movado [69]; la jubilea simbolo (Esperanto-melono) estas alternativa simbolo por Esperanto kreita lige kun ĝia centjariĝo en 1987 [70].

(tr)

1.

[lig.al0i.fiksi]

Fiksi ion ligante al io: li alligas al la vinbertrunko sian azenidon [71]; la akuŝistino prenis kaj alligis al la mano ruĝan fadenon, dirante: ĉi tiu eliris la unua [72]; zonu vin, kaj alligu viajn sandalojn [73]; [la] kukistinoj alligis nigran krepon al siaj sukerpupoj [74].

2.

[lig.al0i.rilatigi]

Kunigi du aferojn per intima rilato: alligi multe da graveco al io (rigardi kiel tre gravan) ^PV ; avide ni alligas nin al leĝo [75]; al [la urbo] oni alligis apudajn kamparajn komunumojn [76]; al la rusa imperio oni alligis Krimeon nur aprile 1783 [77].

3.

[lig.al0i.persone]

Kunigi du personojn per forta sento: bone, ke Dio ne alligis al mi la koron de Molly [78]; amikeco […] alligis la du amikinojn […] tiel senpere [79]; vane mi esperis, ke mi ŝin al mi alligos [80]; alligiteco al familio. sindonemo, fideleco.

[lig.am0o.KOMUNE]

Amrilato: Maslova fumis jam delonge, sed lastatempe, pro sia amligo kun komizo kaj pro tio, ke li forlasis ŝin, ŝi alkutimiĝis drinki [81].

(tr)

Ĉirkaŭvolvi ion per ligilo: ĉirkaŭligi membron per bandaĝo, bandaĝon ĉirkaŭ membro; elstariĝas ia figuro [... kun] ŝveliĝinta lipo kaj ĉirkaŭligita vango [82]; skarlata silka tuko ĉirkaŭligis liajn korvokolorajn harojn [83]; (evitinde) ĉu virgulino forgesas sian ornamon, aŭ fianĉino sian ĉirkaŭligon (ĉirkaŭligantan aĵon, ekz-e zonon) [84]?

Reciproke ligi unu kun la alia; ligi du aferojn per io tria inter ili: ĉielarko […] interligas la teron kun la ĉielo [85]; la unua provo pli intime interligi la ambaÅ­ movadojn donis gravan baton al juna senforta ankoraÅ­ esperanto [86]; De la edzin’ unua ⫽ La malamo ⫽ La fratojn interligis [87]; pendaj pontoj […] interligis la Templon kun la timiga Fortreso [88]; Sudan Germanion kaj nordan Italion interligas la aÅ­toŝoseo „Brenner“ [89]; ili neklare sentis, ke ilin interligas io komuna, io sentata sed ne direbla [90]. konekti¹

1.

[lig.inter0o.rilato]

Reciproka ligo aŭ rilato de diversaj aferoj: malpacienca ribelo de spirito, kiun premas ia fatala neceso, kun kiu la spirito tamen ĝis nun ne faris ankoraŭ konstantan interligon ^Marta ; neŭronoj [havas] astronomie grandan nombron da interligoj [91]; li parolas sen senco kaj sen interligo ^PrV .

2.

[lig.inter0o.POL]

Ä´ura aÅ­ kontrakta interkonsento pri reciproka helpado, komuna defendo de pluraj regnoj, grupoj, homoj; alianco, kartelo, koalicio, konzerno: interligo de apartaj korporacioj [92].

3.

[lig.inter0o.BIB]

Kontrakto inter Dio kaj lia popolo, en kiu Dio faras promesojn kaj postulas certan konduton de la popolo: kaj Mi starigos Mian interligon inter Mi kaj vi kaj via idaro post vi en iliaj generacioj [93]; (figure) ĉu vi havas interligon kun la ĉielo aŭ kun la infero [94]? testamento

[lig.kor0o.PSI]

Ligo, rilato, kiu enhavas bonvolan, koran senton: ŝi havis al li rilaton multe pli korligan ol de simpla onklino al nevo [95].

[lig.kor0ita.PSI]

Ligata^3.b per kora, favora rilato: agrikulturistoj tre korligitaj al sia tero [96].

(tr)

[lig.kun0i.KOMUNE]

Kunigi ligante: la papero […] venis al la presisto, kie ĉion, kio estis skribita sur ĝi, oni presis kaj kunligis en libron [97]; kunligi […] la sorton de l' lingvo internacia kun la estonta kongreso estus tre malprudenta [98]; [li] formetis per sia mano la ŝnuron, kiu kunligis la belajn manojn de la maŭrino [99]; li adiaŭis lin, kunligis siajn armilojn sur mulon, kaj tuj li eliris [100]; ilin kunligas nur ilia laboro [101]; lia penso kaj fantazio kunligis la disajn epizodojn [102]; li […] je la nomo de la leĝo, kunligos la junajn geedzojn per nerompeblaj ligiloj [103]; intimaj interparoloj kunligis la korojn de la du viroj [104]; tiu doloro […] samtempe disigis kaj kunligis ilin [105].

1.

[lig.kun0o.KOMUNE]

Ago kunligi kaj tiel estiĝanta rilato: [neniu] povus teni en la kapo tiujn ĉi kunligojn de literoj [106]; la filo estis al li ia kunligo kun la estonto [107]; strange […] mi sentas, ke ekzistas kunligo inter ni kaj ĉiuj homoj de la mondo [108]; al ili mankis kunligo kun la ĉiutaga kaj reala vivo [109]; tiu viro ne suspektu la kunligon faritan inter ni [110]; kriojn aŭ interjekciojn, en kunligo kun la gestoj, pluraj filozofoj kaj lingvistoj prezentis kiel la fontojn de la lingvo [111]; nudaj ekzercaj frazoj sen ia reciproka kunligo [112].

2.

[lig.kun0o.MAT]

^MatVort Operacio, kiu ĵetas du objektojn al ilia kunligaĵo ²; la kunligaĵo mem: la kunligo de bildigoj ne estas komuteca.

1.

[lig.kun0ajxo.KOMUNE]

Io kunligita: kunligaĵo de deŝiritaj floroj [113]. bukedo, fasko, garbo

2.

[lig.kun0ajxo.MAT]

a)

[lig.kun0ajxo.rilatoj]

^MatVort (de du rilatoj `bb R sub bb E xx bb F` kaj `bb S sub bb F xx bb G`) Rilato `bb R sub bb E xx bb G`, konsistanta el ĉiuj tiaj elementoj `(a,c)`, ke ekzistas almenaŭ unu tia elemento `b in bb F`, ke `(a,b)in bb R` kaj `(b,c)in bb S`: la kunligaĵon de rilatoj `bb R` kaj `bb S` oni signas per `bb S circ bb R` (legu so post ro); la kunligaĵo de rilato `bb R` kun idento-rilato egalas al `bb R` (`bb R circ "id"_(bb E)="id_(bb F)circ bb R=bb R`); la kunligaĵo de du bildigoj mem estas bildigo; la kunligaĵo de bildigo kun ĝia inverso egalas al idento-rilato (`f circ f^-1 = "id"_(bb F)`).

b)

[lig.kun0ajxo.vojoj]

(de du tiaj vojoj `phi` kaj `psi`, ke la fina punkto de `phi` egalas al la komenca de `psi`) Tia vojo `omega`, ke `omega(t)=phi(2t)` por ajna `t le 1//2`, kaj `omega(t)=psi(2t-1)` por ajna `t gt 1//2`.

[lig.kun0ano.POL]

Ano de la sama ligo², aliancano: ili ribeligis kontraÅ­ ni niajn kunliganojn [114].

(tr)

[lig.mal0i.KOMUNE]

Liberigi el ligiloj: subite, li disligas la ŝtonon fiksitan sur lia ĉapo kaj, sin klinante al Rozlilio, etendas al ŝi neatendite en siaj kroĉaj fingroj la grandegan diamanton [115]; ŝi levis unu el la staploj […] kaj penseme malliginte ĝin, eklegis la leteron el la supra koverto [116].

(ntr)

1.

[lig.mal0igxi.KOMUNE]

Seniĝi, liberiĝi je ligoj, je embaraso: ŝia harligo malligiĝis ^PatrojFiloj ; mi replenigadis sufiĉe lian glason, por ke lia lango malligiĝu [117]; tie malligiĝas tia sukero- kaj kafosako tute per si mem, kaj la tuta enhavo ŝutiĝas en vian dorsosakon [118].

2.

[lig.mal0igxi.FIG]

Ĉesigi dependon, rilaton: la registaro penas malligiĝi de Usono [119].

(tr)

[lig.pied0i.RAJ]

Interligi ĉe la piedoj por malebligi forkuron: la rajdantoj haltis, senseligis tri ĉevalojn kaj piedligis ilin [120].

Verbo, kies propra leksika valoro estas tre abstrakta aŭ eĉ nenia, kaj kiu servas precipe kiel gramatikilo liganta la subjekton kun predikativo: la verbo „esti“ servas kiel la ĉefa ligverbo en Esperanto; ankaŭ „(far)iĝi“, „resti“, „ŝajni“, „aspekti“, „ aperi“ ktp. povas aperi en la funkcio de ligverbo.

Rim.: La predikativo ne alprenas la finaĵon -n de la akuzativo, do ĝi konservas la nominativon.