^*katen/o ^PV

1.

Fortika ĉeno, uzata por ligi malliberulojn aŭ bestojn kaj malhelpi ilin forkuri: Jozef estis vendita kiel sklavo: oni enpremis liajn piedojn en katenojn [1]; venis al li Agag en katenoj [2].

2.

(figure) Ĉio, kio malhelpas libere agadi, forkuri ktp: vi povas flugi, kien vi volas, sed ni havas katenojn sur la piedoj! (ni ne rajtas forlasi nian laboron) [3]; [la virino], kies manoj estas katenoj [4]; ĉu ne devis ĉi tiu virino […] esti malligita el ĉi tiu kateno (kripleco) en la sabata tago? [5]; via spirito estas katenita de memforĝitaj katenoj [6].

3.

[7] Ebena kurbo laŭ la formo, kiun alprenas peza ŝnuro, kies du ekstremoj estas ligitaj al fiksaj punktoj: la kartezia ekvacio de kateno estas de la tipo `y=a(e^(x//a)+e^(-x//a))//2`.

kateno

(tr)

1.

Ligi per kateno: katenita besto ne timigas ^Iŝtar ; ĉiujn […] altrangulojn oni katenis [8]; se li eble trovos [ilin], li alkonduku ilin katenitajn al Jerusalem [9]; mi estis katenita, kiam mi staris en la akuzitejo [10]. ĉeni, enĉenigiaresti, fiksi¹

2.

(figure) Malhelpi ies liberan agadon: ili sidis en mallumo […], katenitaj de mizero [11]; se tian grandampleksan fiksitan vortaregon […] ni volus pretigi teorie kaj „en rapideco“, ni tre danĝere enkatenigus nian lingvon [12]; en lingvaj demandoj ĉiu superflua „decido“ katenas [13]; kial do ni devas senbezone kateni nin [14]? balonfarado ne vere apartenas al miaj fortaj interesoj, sed la farado de la oktopodo tamen sukcesis kapti mian atenton kaj katenis min al la ekrano ĝis la lasta bildo [15]; kiu sian langon katenas, Dio lin benas ^PrV ; kiu donacon prenas, tiu sin katenas ^PrV .

Iĝi katenita: (figure) dum originala verkisto povas esprimi penson per diversaj parolturnoj, tradukisto devas kateniĝi al la originaj sencoj [16]; tro rapida edziĝo, porĉiama kateniĝo ^PrV .

Ligi al io per kateno: alkateni hundon al pordo; (figure) vi estas alkatenita, sed al pan-dona arbo! (al bona ofico) [17]; (figure) [la patrino] de multaj monatoj estis alkatenita al la lito [18]; la venkitajn reĝojn li alkatenigis per oraj ĉenoj al sia kaleŝo [19]. alforĝi.

Forpreni la katenojn: oni forpardonu ĉiujn punojn, senkatenigu la homojn ^QuV ; (figure) liaj pensoj senkateniĝis, kiel ondoj, tordataj de ventego ^QuV ; Houdini […], la usona senkatenigisto kaj eskapisto [20]. deĉenigi, senĉenigiamnestii, liberigi

(tr)

Ligi per mankateno: li estis mankatenita antaŭ la kortumo [21]; tamburo resonas minace dum li estas forkondukata mankatenite [22].

Kateno kun du ŝloseblaj ringoj, per kiuj oni ligas la manartikojn de arestito: tiam ili formetis de mi la mankatenojn [23]; li prenis el poŝo mankatenon kaj ĝin fiksis al la manradikoj de Labiel ^ChR .

Kateni² per forta morala premo: Mustafa Kemal Paŝa persiste provas disrompi la religian kirason, kiu premkatenas la popolon [24].