^*parol/i ^UV

(x)

1.

(iu) Aŭdigi vortojn, uzi lingvon per siaj voĉorganoj: elokvente, klare, elegante, senprepare, neserioze paroli; vi ja parolas teruran, sur nenio fonditan sensencaĵon ^EE ; mi […] parolas alian lingvon ol la gento, kiu en mia lando prezentas la plimulton [1]; unu el la burĝoj komencis paroli pri la terura pesto, kiu furiozis antaŭ kelke da jaroj [2]; pri tiuj ĉi ideoj estas modo paroli ne alie, ol kun ironia kaj malestima rideto ^EE ; li parolis: Ho Eternulo, Dio de Izrael! [3]; se vi per la lango ne donas parolon facile kompreneblan, kiel oni scios, kio estas parolata? [4]; la artikolo „la“ estas uzata tiam, kiam ni parolas pri personoj aŭ objektoj konataj [5]; la servistoj […] parolas pri la frenezo de la monarĥo, silentante nur por la momento, en kiu povus ilin aŭdi superulo [6]; el la folioj de ĉi tiu libro parolis al ŝi la voĉo de Dio [7]; la sumera historio [ekas] ĉirkaŭ 3400 jarojn a. K., antaŭ tiu tempo oni parolas ne pri historio, sed pri prahistorio [8]; malsaĝulo kaj infano parolas la veron ^PrV ; en dom' de pendigito pri ŝnuro ne parolu ^PrV . diri, rakonti

2.

(figure) (io) Havi iun signifon, pruvi, komprenigi: ni ekzamenu la motivojn, kiuj ŝajne parolas por la propono [9]; tiuj rimedoj parolas (trafas, tuŝas, influas) pli al la sentoj ol al la racio; viaj parolantaj okuloj, per kiuj vi jam povas malsaĝigi homan koron [10]; oni ne devas uzi tiun finaĵon kiam la verbo parolas pri la stato de la subjekto mem [11]; Konsiderinte kaj la ekonomiajn kaj la politikajn argumentojn, ni konkludas, ke tiuj faktoroj, kiuj parolas kontraŭ sveda partopreno jam en 1999, estas pli fortaj ol tiuj, kiuj parolas por partopreno [12]; Homoj, kiuj havas malsanigan vivstilon – la esprimo parolas per si mem – povas ekhavi sanproblemojn jam ekde sia 50-jariĝo [13]. elokventa

1.

Ago paroli: [ili] konsolis la fratojn per multe da parolo [14]; de parolo ĝis faro estas malproksime ^PrV .

a)

Kapablo paroli: mi […] venis ne kun supereco de parolo aŭ de saĝeco [15]; al tiu portreto mankas nur la parolo.

b)

Permeso paroli: kiam kolektiĝis la altranguloj, la faraono donis la parolon al la sendito [16]; la parolvico apartenas al vi.

c)

Prononco, elparolo: via parolo estas tute nekomprenebla kaj viaj leteroj estas ĉiam skribitaj tute nelegeble [17].

2.

Sinsekvo da vortoj esprimantaj penson: lia parolo fluas dolĉe kaj agrable [18]; lia hieraŭa parolo estis tre bela [19]; amika, profeta parolo; ne pri tio estas la parolo; ne kredu al parolo sen propra kontrolo ^PrV ; la virino venis al la tuta popolo kun sia saĝa parolo [20]; ofte nepripensita parolo vundas kiel glavo [21]; via parolo estu: Jes, jes, ne, ne; ĉio ekster tio estas el malbono [22]; en lingvoj naturaj pri nenio simila povas esti parolo ^EE ; libero de parolo ne estas vere absoluta [23].

3.

(uzata plurale) Konsilo, ideo, persvado esprimata en serio kun aliaj samcelaj: aŭskultu do, Ijob, miajn parolojn, kaj atentu ĉiujn miajn vortojn [24]; vi estu gardata kontraŭ fremda edzino […], kies paroloj estas glataj [25]; elmetu vian koron al instruo kaj viajn orelojn al paroloj de prudento [26].

Rim.: Tiu senco esence ne diferencas al la antaŭa krom la plurala uzo en komuncela kunteksto.

nerekta, rekta

1.

Esprimata per parolo: parola ordono, promeso; ni faris la kontrakton ne skribe sed parole [27]; la manĉura kiel parola lingvo malaperos en dek jaroj, se oni ne alprenos urĝajn rimedojn [28]. buŝa ², voĉa

2.

Rilata al parolado: granda estas mia parola libereco al vi, granda estas mia fiereco pri vi [29]; neniu vin trompu per parola allogeco [30]; ĉe parola fako, internacia lingvo prezentas neŭtralan fundamenton por senĝena renkontiĝo ^VivZam .

1.

Ago longe paroli: la tro multa parolado lacigas lin [31]; Moseo finis la paroladon de ĉiuj ĉi tiuj vortoj antaŭ la tuta Izrael [32]; ĉu via senenhava parolado devas silentigi la homojn [33]; li daŭrigis sian paroladon ĝis noktomezo [34]; dum tuta ĉi tiu parolado kaj diskutado, kiu nur por unu momento estis interompita […] [35]; li certe ne elektas tiujn lingvojn, kiuj kvazaŭ estas konformaj al liaj organoj de parolado, sed nur tiujn, kiujn li bezonas ^EE .

2.

Longedaŭra parolo antaŭ publiko: li faris du paroladojn en la komerca ĉambro; mi ne faros longan paroladon, mi faros nur mallongan rimarkon [36]; post la pompa parolado pri la graveco de l' sciencoj, la instruisto prenis krajonon kaj sur la alabastra muro komencis skribi la alfabeton [37]; tiel sin esprimis antaŭ nelonge, dum parolado en la albana parlamento, la ĉefo de la plej granda opozicia demokrata partio [38]; la piloto faris la kutiman paroladon, bonvenigante la pasaĝerojn kaj donante kelkajn informojn pri la flugo [39]. diskurso, lekcio, oracio, oratoraĵo, prelego

Volonte, abunde parolanta: maljuna gardisto vigla, parolema homo, kiu ŝajne ĉion eldiradis kaj tamen tre multe kaŝis en sia koro [40]; li estis helpema kaj parolema, kaj lia parolemeco eble estis eĉ iom tro granda [41]; la advokato tre kredeble konis bone la homon [kaj] havis bonan influon sur la ĉagrenon de la kliento kaj inklinigis lin esti malkovrita kaj pli parolema ^BdV .

Homo, kiu profesie parolas, prezentante la sciigojn de amasinformilo, institucio aŭ simila: granda parolisto estas duba faristo ^PrV ; la paroloj de saĝuloj estas kiel akraj pintoj, kaj kiel enbatitaj najloj estas la vortoj de publikaj parolistoj [42]; via voĉo estos kiel voĉo de ventroparolisto el sub la tero [43]; dum pafilegoj fabrikiĝis, jam laboris gazetistoj, parolistoj, eĉ poetoj ŝovinistaj, por formi senton ĝeneralan ^VivZam ; parolisto de la prezidanto diris: „Nia politiko […] ne ŝanĝiĝis.“ [44]; li trovis laboron de parolisto […] en la rusa sekcio de la brita radiostacio BBC [45].

(tr)

Direkti sian parolon al iu: la knabo la trian fojon alparolis lin, sed vane [46]; almozulo alparolis la soldaton [47]; kvazaŭ profeta solulo malsupren veninta de monto sia, li unu fojon en la jaro alparolis la popolon, kaj poste remalaperis en silenton ^VivZam ; la franca ministro ĉeestis kaj alparolis fremdajn ambasadorojn [48].

(tr)
(malofte)

Paroli antaŭ publiko: ho malsaĝuloj kaj kore malviglaj por kredi ĉion, kion la profetoj antaŭparolis [49]!

Akcesora antaŭa parto de iu parolado aŭ verko, destinita por klarigi la temon, la celon, la metodon: la oficiro komencis sen ia antaŭparolo ^FK ; antaŭparolo liberigas de postparolo ^PrV ; ke la fabeloj estis efektive kolektitaj de fratoj Grimm kaj diktitaj de kamparaj rakontantoj, ― tion plej bone montras la sekvanta fragmento el la antaŭparolo de fratoj Grimm [50]. enkonduko, prologo

(ntr)

Paroli ĉirkaŭ la koncerna temo, ne tuŝante ĝin rekte: ofte oni povas ĉirkaŭparoli la pronomon uzante esprimon kiel „tiu (homo)“ [51]; malkaŝe (sincere) paroli, paroli eksplicite (per precizaj vortoj), ne ĉirkaŭparoli [52]; eŭfemismo aŭ ĉirkaŭparolo estas tipo de vortfiguro kiu konsistas je uzo de pli milda, neakra vorto aŭ esprimo anstataŭ alia kiu povus vundigi la senton [53]; ĉirkaŭskribi², parafrazi

(tr)

1.

Eldiri, esprimi ion: mi plenumos al Vi miajn promesojn, kiujn eligis miaj lipoj kaj elparolis mia buŝo, kiam mi estis en premo [54]; el sia buŝo li elparolis al mi ĉiujn tiujn vortojn, kaj mi skribis en la libron per inko [55]; Kala sidis silente, dum liaj elparolitaj pensoj forte ŝin ekscitis [56].

2.

Diri la vortojn, la silabojn per ĝustaj aŭ malĝustaj sonoj; prononci: ili diris al li: diru: „Ŝibolet“, li diris: „Sibolet“, (kp ŝiboleto) ĉar li ne povis elparoli ĝuste [57]; ili ricevas francan nomon, kiun mi ne povas elparoli kaj kiu min eĉ tute ne interesas [58]; lia nomo estas tiel malfacile elparolebla, ke vi tute ne povus ĝin elparoli [59]; en nia lingvo ne ekzistas duoblaj vokaloj, sed ĉiu litero estas elparolata ĉiam egale kaj ĉiam aparte ^LR .

Paroli maldece, malĝentile, vulgare: ĉesu tiel fiparoli [60]; „ili bezonos krei aliajn nomojn por fiparoli pri ni!“, li diris, jam antaŭvidante la kritikojn, kiujn ili ricevos [61]. blasfemi, klaĉi, misfamigi, sakri

Plurope interŝanĝi dirojn, opiniojn, proponojn, sciaĵojn: li foriris kaj interparolis kun la ĉefpastroj kaj kapitanoj, kiamaniere transdoni lin [62]; ili interparolis preskaŭ dum la tuta nokto [63]; ili […] interparolis pri la nuna malmodesteco de la mondo [64]; mi ne povas plu interparoli kun vi ^Marta ; ju pli ni interparolis, des pli mi konvinkiĝis, ke li iĝis ŝovinisto [65]. negoci

Pluropa interŝanĝo de informoj kaj pensoj; konversacio: Georgo ne atentis tiun interparolon, diris adiaŭ kaj iris [66]; post tiu interparolo la ambaŭ virinoj kaj la infano eliĝis el veturilo ^Marta ; la demando, per kiu ŝi videble ordinare komencadis la interparolojn kun la venantaj kandidatinoj ^Marta ; la ridado de la infanoj kaj la bruaj interparoloj de la feliĉaj familioj, kolektiĝintaj ĉirkaŭ la feste aranĝitaj tabloj ^Marta ; ĉambro de interparoloj ^BdV ; en la templo hilelista mi aŭskultados […] filozofie-etikajn interparolojn [67].

Loko por interparoloj, precipe tia kiu apartigas renkontiĝantajn internulojn kaj eksterulojn: mi kun miaj gepatroj kaj avino vizitis lin dufoje, sed mi ne sciis, ke mi estas en interparolejo de prizono [68]; la kapelo uziĝas kiel interparolejo [69].

(x)

Argumenti kontraŭ iu aŭ io: kiam la Judoj kontraŭparolis, tiam mi estis devigata apelacii al Cezaro [70]; ĉar neniu al ili kontraŭparolis, tio kompreneble estis rigardata kiel veraĵo [71]; kiam oni montris al la homoj la forton de la vaporo kaj ĝian uzeblecon […] kia prudenta homo povus ion kontraŭparoli kontraŭ ĝi ^FK ? sensencaj kontraŭparoloj ^EE . kontesti, kontraŭargumenti, kontraŭdiri, obĵeti, refuti

Persono, kun kiu oni interŝanĝas dirojn: mia kunparolanto havis mezurilon, oran vergon, por mezuri la urbon kaj ĝiajn pordegojn [72]; la membro de unu nacio humiliĝas antaŭ membro de alia nacio […] kaj sentas sin ĝenata antaŭ sia kunparolanto [73]; li rapide elprenis el la poŝo monujon kaj tuj elkalkulis al la vilaĝano tricent rublojn, kiujn lia kunparolanto prenis kaj trankvile kaŝis en sian poŝon ^FK ; eble io simila ekzistas ankaŭ en la gepatra lingvo de mia kunparolanto [74].

Persono, kiu defendas la interesojn de iu aŭ de ia afero antaŭ iu; advokato²: „estas evidente, ke tiu mono poste mankos aliloke“, diris la porparolanto de la ministrejo [76]; malpermeso de tabakfumo en la laborejoj ankoraŭ ne aktualas, konfirmis komisiona porparolanto [77]; la ĉefo de la Skota Nacia Partio kaj la plej fervora porparolanto de sendependiĝo, volis, ke referendumilo prezentu tri eblojn por determini la sorton de Skotlando [78].

Akcesora posta parto de iu parolado aŭ verko, destinita por ĝin konkludi, aŭ aldoni rilatantajn informojn: antaŭparolo liberigas de postparolo ^PrV ; en la postparolo oni donas interesajn informojn pri ekestaj fazoj dum la preparado de la libro [79]; en iom mallongigita formo publikigita en la prezentata libro kiel postparolo [80].

(tr)

Esprimi sian penson, sian opinion pri io: ni ĉiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon, sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris [81]; dum ili priparolis tion, li mem staris meze de ili [82]; mi ne kuraĝos priparoli ion, krom tio, kion Kristo faris per mi [83]; ; sed ni ne povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris oni raportis pri tio al la polico, oni priparolis la okazintaĵon, kaj matene oni transportis la korpon en la hospitalon [84]; la vojaĝon ni priparolis jam dum jaroj, kaj nun ĝi devis efektiviĝi [85].

Kiun indas priparoli, ĝenerale grava, interesa: [ĝi] rakontis pri la batalo, kiu tie okazis kaj kiu en efektiveco ne estis priparolinda [86]; aperis nova versio sub la titolo „Lernolibro de la lingvo Esperanto“, ekzistas ankaŭ prilaborita reta versio, kiun elŝutis miloj de personoj, la lernolibro estas uzata en amasa reta kurso – tio estas tri aparte priparolindaj historioj [87].

(evitinde)

Porparolanto: se li havas por si anĝelon proparolanton, kvankam unu el mil, kiu elmontrus pri la homo lian pravecon, tiam Li indulgas lin [88]; la proparolanto de la usona ambasado klarigis, ke Usono kredas, ke la daŭrigo de la diskuto inter la partoprenantaj partioj helpos solvi la restantajn demandojn [89]; la polico ricevas vidbendon, kie laŭdira proparolanto de Alkaido atribuas al ĝi la atencojn [90].

Rim.: Malgraŭ la biblia ekzemplo ĉi tiu vorto ŝajnas evitinda pro la malfacilo interpreti ĝin surbaze de la normala senco de prepozicio „pro“. Ŝajnas esti paŭsaĵo el la latina: „pro et contra“

Publika, solena parolado en aparta okazo: mi legigis al mia filino Serena (denaska) la tekston de la festparolado de Ivo Lapenna por la 39a UK en Harlemo [91]; la dua eldono [de Elektitaj paroladoj kaj prelegoj] estas plivastigita per la festparoladoj de la aŭtoro en la UK-oj en Helsinko (1969) kaj Vieno (1970) [92]; la novelektita prezidanto en la festparolado diris, ke nek li, nek Serbio akceptos Kosovon kiel novan ŝtaton sur serba teritorio [93].

Solena parola aŭ skriba laŭdo; laŭdacio, panegiro: la filmo montras la laŭdparolon de prezidanto Probal Dasgupta al la jubileulo [94]; amaskomunikiloj omaĝis per raportoj kaj laŭdparoladoj la 75-an naskiĝdatrevenon de Ornette Coleman [95].

Paroli sufiĉe, ĝis la stato en kiu oni ne plu deziras paroli: mi ja ĉiam silentas, ĉiam mi havas serenan vizaĝon, permesu do al mi satparoli hodiaŭ... [96].