*fam/o PV

*famo

1.
Publikaj, rondirantaj, neprecizaj diroj: kuras la famo, ke la generalo antaŭ unu horo falis [1]; Kuras famo en rondo, por tri flankoj de l' mondo [2]; por meti finon al ĉiuj suspektoj kaj malĝustaj famoj ― mi en la lasta monato antaŭ la kongreso decidis proklami miajn principojn tute publike [3]; la famo disvastiĝis, ke iu alkado estis elŝipiĝonta, kaj ke oni persekutas la murdintojn [4]; ne disvastigu malveran famon [5]; famoj komencis rondiri, oni ne scias de kie, ke la nova faraono […] volas plibonigi la sorton de la vilaĝanoj [6]; la tutan landon trakuris famo, ke […] sur la bordoj de la Arkta Maro mem aperis fama kuracisto, kiu kuracas nur okulojn [7]. VD:klaĉo, onidiro
2.
Granda diskonateco ĉe la publiko pri iu aŭ io; fameco: Leopoldo havis famon de sperta babilanto kaj de mondumulo [8]; ili akiris rapidan famon, la mendoj alfluis, la gazetinformistoj sieĝis ilian pordon [9]; mi ne presigas miajn librojn por atingi pli multe da famo en la mondo [10]; sincere li gratulis min, certigante, ke mia famo estas fondita [11]; bona famo sin trenas testude, malbona kuras rapide PrV . VD:gloro, renomo, reputacio
1. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
2. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
3. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Kion Zamenhof ne povis diri en Ĝenevo.
4. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Ĉapitro XIII
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 23:1
6. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro V
7. Vasilij Eroŝenko: El vivo de ĉukĉoj, Unua skizo:
8. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dua
9. Henri Vallienne: Ĉu li?, Noto De L’ Aŭtoro
10. Don Miguel de Cervantes Saavedra: Don Kiĥoto de la Manĉo en Barcelono (5 ĉapitroj), Ĉapitro LXII
11. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Unua Parto
angle:
rumor
beloruse:
1. пагалоска, чуткі 2. слава, вядомасьць
ĉeĥe:
fáma, pověst, sláva, věhlas, řeči
ĉine:
2. 美称 [měichēng], 人气 [rénqì], 传奇色彩 [chuánqísècǎi]
france:
1. bruit, rumeur 2. célébrité, notoriété, renommée, renom
germane:
1. Fama, Gerücht 2. Ruf, Leumund, Ruhm, Bekanntheit
hispane:
1. rumor 2. fama
hungare:
1. hír 2. hír, ismertség
japane:
うわさ, 風評 [ふうひょう], 評判 [ひょうばん], 名声 [めいせい]
nederlande:
1. gerucht 2. faam, roem, reputatie
pole:
1. wieść, rozgłos, pogłoska, fama, słuchy 2. fama, sława, rozgłos
portugale:
1. fama, rumor, boato 2. fama, nomeada, renome
ruse:
1. слухи, молва 2. слава, известность
slovake:
chýr, povesť
tibete:
སྙན་གྲགས་
ukraine:
чутка, вістка, звістка, поголоска, поголос, слава, популярність

fama

Tre konata: la nomo de David fariĝis fama en ĉiuj landoj [12]; fama, kiel la vino de Lebanon [13]; vespere okazis prezentado en fama amatora teatro [14]; Mil kaj unu noktoj ― la fama kolekto de arabaj fabeloj [15]; la provinco Fajum, fama per siaj belaj rozoj [16]; Varsovio posedas en sia mezo ian nombron da viroj diversaĝaj, kiuj havas perfekte fiksitan kaj larĝe faman reputacion de glutantoj de virinaj koroj kaj ruinigantoj de virina honoro Marta ; ilia bone fortikigita kaj larĝe fama gloro Marta ; fame konata artisto [17]; tiu fame konata vojo, konsistanta el ses unuopaj vojoj, […] kuŝas ĉe la okcidento de la hagaj arbaretoj [18]. VD:eminenta, renoma
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Kroniko 14:17
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Hoŝea 14:7
14. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
15. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Antaŭparolo de la tradukinto
16. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XII
17. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Unua Parto
18. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Kvara Parto
afrikanse:
bekende
albane:
i famshëm
amhare:
ዝነኛ
arabe:
الشهيرة
armene:
հայտնի
azerbajĝane:
məşhur
beloruse:
вядомы, славуты, знакаміты, слынны
bengale:
বিখ্যাত
birme:
ကျော်ကြား
bosne:
poznati
ĉeĥe:
pověstný, proslavený, proslulý, příslovečný, slavný, vyhlášený, známý
ĉine:
名声显赫 [míngshēngxiǎnhè], 名留青史 [míngliúqīngshǐ], 出名 [chūmíng], 名列 [míngliè], 著称 [zhùchēng], 重名 [zhòngmíng], 如名 [rúmíng], 久負盛名 [jiǔfùshèngmíng], 知名 [zhīmíng], 燽 [chóu]
dane:
berømt
estone:
kuulus
eŭske:
ospetsua
filipine:
sikat
france:
célèbre, fameux (renommé), connu (fameux), renommé
galege:
famoso
germane:
namhaft, berühmt, prominent
guĝarate:
વિખ્યાત
haitie:
pi popilè
haŭse:
shahara
hinde:
प्रसिद्ध
hispane:
famoso
hungare:
híres, ismert
igbe:
ama
irlande:
cáiliúil
islande:
frægur
japane:
有名な [ゆうめいな]
jave:
misuwur
jide:
באַרימט
jorube:
olokiki
kanare:
ಪ್ರಸಿದ್ಧ
kartvele:
ცნობილი
kazaĥe:
атақты
kimre:
enwog
kirgize:
атактуу
kmere:
ដ៏ល្បីល្បាញ
koree:
유명한
korsike:
cèlibbri
kose:
dumile
kroate:
poznati
kurde:
nashatî
latine:
celebre
latve:
slavens
laŭe:
ມີຊື່ສຽງ
litove:
garsus
makedone:
познат
malagase:
malaza
malaje:
terkenal
malajalame:
പേരുകേട്ട
malte:
famuż
maorie:
rongonui
marate:
प्रसिद्ध
monge:
naas ej
mongole:
алдартай
nederlande:
befaamd, beroemd
nepale:
प्रसिद्ध
njanĝe:
wotchuka
okcidentfrise:
ferneamd
panĝabe:
ਮਸ਼ਹੂਰ
paŝtue:
نامتو
pole:
sławny, słynny, głośny, cieszący się sławą
ruande:
uzwi
ruse:
известный, знаменитый
samoe:
taʻutaʻua
sinde:
مشهور
sinhale:
ප්රසිද්ධ
skotgaele:
ainmeil
slovake:
chýrny, povestný, renomovaný
slovene:
slavni
somale:
caanka ah
ŝone:
nembiri
sote:
tummeng
sunde:
kondang
svahile:
maarufu
taĝike:
машҳур
taje:
ที่มีชื่อเสียง
tamile:
பிரபலமான
tatare:
танылган
telugue:
ప్రసిద్ధ
ukraine:
відомий
urdue:
مشہور
uzbeke:
mashhur
vjetname:
nổi tiếng
zulue:
esidumile

fameco

Famo2 la Nobel-pacpremio apartenas al la familio de akademiaj premioj […], tiel aperas sinergio inter fameco kaj valoro de la premioj [19].
19. Monato, Claude Rouget: Ĉu Al Gore meritas pacpremion?, 2008
beloruse:
вядомасьць
ĉine:
名度 [míngdū], 人气 [rénqì], 传奇色彩 [chuánqísècǎi]
france:
célébrité, notoriété
germane:
Ruf, Bekanntheit
hispane:
fama
hungare:
híresség, ismertségség
japane:
評判の高さ [ひょうばんのたかさ], 名声 [めいせい]
nederlande:
faam, roem, reputatie
pole:
fama, sława, rozgłos
ruse:
известность
ukraine:
популярність

famemulo Z

Famavida homo.
beloruse:
славалюб, прагны да славы
germane:
Ruhmsüchtiger
hungare:
dicsvágyó
japane:
有名になりたがる人 [ゆうめいになりたがるじん]
ruse:
честолюбец
ukraine:
честолюбець

famigi

(tr)
Konatigi: aŭdigi laŭte gloradon Kaj famigi ĉiujn Viajn miraklojn [20]; li foriris, kaj komencis famigi en Dekapolis ĉion, kion faris Jesuo por li [21]; verkoj, kiuj famigis Volter dum lia vivo, estas legataj nuntempe nur de malgranda aro da profesoroj [22]; neniam mi konsentus senigi miajn idojn de la nomo, kiun famigis miaj prapatroj [23]; Viktoro sufiĉe sin famigis por batigi la koron de unu el tiuj junulinoj [24]; en muziko famigis lin granda talento [25].
VD:reklami, trumpeti
20. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 26:7
21. La Nova Testamento, Marko 5:20
22. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Antaŭparolo
23. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Unua
24. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Sepa
25. Adam Mickiewicz, trad. Antoni Grabowski: Sinjoro Tadeo, Libro IV.
beloruse:
праслаўляць
ĉeĥe:
proslavit
ĉine:
頌 [sòng]
france:
populariser, répandre (populariser)
germane:
bekannt machen, berühmt machen
hungare:
elhíresztel, szétkürtöl
japane:
有名にする [ゆうめいにする], 世に知らせる [よにしらせる]
nederlande:
beroemd maken, bekend maken, populariseren
pole:
sławić, czynić sławnym, rozsławiać, rozgłaśniać
ruse:
расславить, прославить
slovake:
presláviť, vychýriť

famulo

Fama homo: el tiu knabo li intencis fari famulon, ĉu advokaton, ĉu kuraciston, ĉu doktoron [26]; li certe estas destinita fariĝi famulo [27]; somera ripozejo de famuloj el la amuz-industrio [28]; skandalo ne malofte akompanas famulojn [29].
26. Hendrik J. Bulthuis: Idoj de Orfeo, Tria Parto
27. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro VIII
28. R. Roze: „Bravado“ en Saint-Tropez, Monato, 1997:2, p. 28a
29. Monato, Jozefo Lejĉ: Adiaŭas fenomeno, 2011
beloruse:
славутасьць (чалавек), знакамітасьць (чалавек)
ĉeĥe:
slavný člověk
ĉine:
名人 [míngrén], 名流 [míngliú], 名声 [míngshēng], 明星 [míngxīng]
france:
célébrité (personnalité), personnalité (célébrité), vedette
germane:
Berühmter, Prominenter
hispane:
famoso
hungare:
híres ember, ismert ember
japane:
有名人 [ゆうめいじん]
nederlande:
personaliteit, beroemdheid
pole:
sława, celebryta, osobistość, znakomitość (o osobie)
ruse:
знаменитость (человек)
slovake:
slávny človek
ukraine:
знаменитість (про людину), видатна людина

bonfama

Havanta bonan, favoran famon: la Judoj incitis la piajn virinojn bonfamajn kaj la ĉefojn de la urbo [30]; tiu notario estis plej bonfama en la tuta Valo de Tjazo, konata kiel ekstreme honesta, skrupula, fidinda rigorulo [31]; pro korupteco jam centoj da ŝajne bonfamaj politikistoj de l' grandaj partioj perdis postenon kaj reputacion [32]. SIN:renomaANT:fifama
30. La Nova Testamento, La agoj 13:50
31. Johán Valano: Ĉu li venis trakosme?, 23
32. Stefan Maul: Alarmsignalo el Italio, Monato, 1993/08, p. 5
beloruse:
вядомы з добрага боку, слаўны, з добрай рэпутацыяй
ĉeĥe:
bezúhonný, chvalně známý, proslulý, zachovalý (mravně, společensky)
france:
de bonne réputation
germane:
gut beleumundet
pole:
sławny, słynny, cieszący się dobrą sławą
ruse:
с хорошей репутацией
slovake:
dobrej povesti
ukraine:
відомий (з доброго боку), славетний

disfamigi

(tr)
Vaste famigi, sciigi, konigi al multaj homoj: sed li eliris, kaj komencis diligente rakonti kaj disfamigi la aferon [33]; la teorion pri la onomatopea ekesto kaj formiĝo de la lingvo disfamigis precipe la konata germana filozofo Johann Gottfried Herder [34]; ilia altnivela elokventeco ne nur helpis al ili en la politika lukto, en la opinidueloj, sed ankaŭ disfamigis iliajn nomojn tra la tuta mondo [35]; post du-jara silento, ĵurnalisto klopodis denove disfamigi la informojn – ĉi-fojon sukcese [36]. VD:konatigi, publikigi
33. La Nova Testamento, S. Marko 1:45
34. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
35. Ivo Lapenna: Retoriko, Dua Parto
36. Monato, Roberto Pigro: Konton kaŝi, rakonton malkaŝi, 2013
beloruse:
праслаўляць, рабіць вядомым
ĉeĥe:
proslavit, rozhlásit, uvést ve známost
france:
propager (faire connaitre)
japane:
広く世に知らせる [ひろくよにしらせる]
pole:
rozsławiać, rozgłaśniać
ruse:
сделать известным, прославить
slovake:
rozchýriť
ukraine:
розпускати славу, розпускати чутки

disfamiĝi

(ntr)
Vaste koniĝi de multaj homoj: dum tiu interparolado, disfamiĝis la informo, ke oni ĵus strangolis en Konstantinopolo du vezirojn [37]; se necese, li subaĉetos aŭ batos la homojn, sed tio ne disfamiĝu [38]; disfamiĝis, ke bataloj okazis ofte inter la revolucia […] Brigado kaj la soldatoj de Ŭang la Leono [39].
37. Volter, trad. Eugen Lanti: Kandid aŭ la optimismo, Ĉapitro XXX
38. trad. Ferenc Szilágyi: Vespera ruĝo anoncas ventegon, Moa Martinson
39. Chun-Chan Yeh, trad. W. Auld: Montara Vilaĝo, 1984
beloruse:
праслаўляцца, рабіцца вядомым
france:
se répandre (renommée, bruit...)
germane:
bekannt machen, hinaus posaunen, verbreiten

fifama

Fama pro sia fieco; ĝuanta malbonan famon: alveninte en tiun fifaman turmentejon, li eksciis la veran kialon [40]; la fifama atomcentralo Ĉernobilo ankoraŭ funkcios post la jaro 2000 [41]; al la fifamaj inventaĵoj de tiuj markuiristoj apartenas „the potage“, la kunkuirado de la manĝrestoj el pluraj tagoj, de la fiŝvosto ĝis la jam prironĝitaj ostoj [42]. ANT:bonfama
40. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvina Parto
41. Araneo: Ĉernobilo - ankoraŭ aktiva, Monato, 1997:5, p. 12a
42. B. Traven, trad. Hans Georg Kaiser: Mortula Ŝipo, Rakonto de usona maristo, Ĉapitro 29
beloruse:
сумнавядомы
ĉine:
恶名昭彰 [èmíngzhāozhāng], 臭名昭着 [chòumíngzhāozhuó]
france:
décrié, tristement célèbre
germane:
verrufen, berüchtigt
hungare:
rossz hírű, kétes hírű
japane:
悪名高い [あくめいたかい]
nederlande:
berucht
pole:
niesławny, sławetny, osławiony, ciszący się złą sławą
ruse:
печально известный

misfamigi, malbonfamigi

(tr)
Malfavore diskonatigi, senkreditigi, nigrigi: skandalo, misfamiga por la tuta lando [43]; mi ne volus ke poste oni akuzu min pri malvera misfamigo [44]; oni provas sub preteksto de kultura neceso gajni anojn, per kies helpo oni volas malbonfamigi nian demokratan ordon [45]; oni misfamigis la kristanojn en ĉiu vinbutiko de Romo [46].
43. K. Lius: Honestaj hungaroj plu atendas vin, Monato, 1997:9, p. 18a
44. Johán Valano: Ĉu li bremsis sufiĉe?, 22
45. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvina Parto
46. Anna Löwenstein: La ŝtona urbo, La Nazaretanoj
beloruse:
абгаварыць, зьняславіць, узьвесьці паклёп, паклёпнічаць
ĉeĥe:
pomluvit
ĉine:
詆 [dǐ], 涅 [niè]
france:
décrier, dénigrer, discréditer
germane:
(jmd.) schlecht machen, anschwärzen, in Verrruf bringen, diffamieren
hungare:
hírbe hoz, rossz hírét kelti, diszkreditál
japane:
こきおろす, けなす
nederlande:
zwart maken (fig.), in discrediet brengen, slecht maken
pole:
szargać (czyjeś imię, reputację), uwłaczać, zniesławiać
ruse:
ославить, оклеветать
slovake:
ohovoriť
ukraine:
неславити, вводити у неславу, пускати поговір, оббрехати

mondfama

Fama en la tuta mondo, ege fama: Romain Rolland […] poste fariĝis mondfama verkisto kaj ricevis la Nobel-premion de literaturo [47]; la mondfama […] komerca urbo Frankfurto sur Majno [48]; lingvistoj kun mondfamaj nomoj [49]; en tiu ĉi mondfama Sorbono – fajrujo de universala scienco […] ni ankoraŭfoje kunvenis el ĉiuj partoj de la terglobo [50].
47. Privat Edmond: Aventuroj de pioniro, ĉapitro 15a, p. 43a
48. Henri Heine: La Rabeno de Baĥaraĥ, Ĉapitro II
49. Ivo Lapenna: Retoriko, Unua Parto
50. Ivo Lapenna: Retoriko, Aldono
beloruse:
сусьветна вядомы
ĉeĥe:
světově proslulý, světoznámý
ĉine:
举世闻名 [jǔshìwénmíng], 世界知名 [shìjièzhīmíng], 世界聞名 [shìjièwénmíng], 世界著名 [shìjièzhùmíng]
france:
célèbre mondialement
germane:
weltbekannt
hungare:
világhírű
japane:
世界的に有名な [せかいてきにゆうめいな]
pole:
światowej sławy
ruse:
всемирно известный
slovake:
svetochýrny, svetoznámy
ukraine:
всесвітньовідомий

senfama, malfama

Kiu ne havas famon, estas ne vaste konata: senfama, malbone prinotita lernigisto [51].
51. G. Waringhien: Stefano Mallarmé, La Nica Literatura Revuo, 1956-01 ĝis 02 (1/3), p. 110a-119a
beloruse:
незнакаміты, малавядомы
ĉine:
未名 [wèimíng], 不知名 [bùzhīmíng], 素不相識 [sùbùxiāngshì], 不了解 [bùliǎojiě], 不熟悉 [bùshúxī], 未知 [wèizhī]
france:
obscur (peu connu)
germane:
unbekannt
japane:
無名の [むめいの]

senfamulo

Nekonata homo: tute egale, ĉu […] li estas senfamulo aŭ eminentulo [52].
VD:nekonato1
52. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910
beloruse:
невядомы (які не карыстаецца вядомасьцю), ніхто
ĉine:
未詳 [wèixiáng], 新來者 [xīnláizhě], 陌路 [mòlù]
france:
anonyme (personne sans renommée), inconnu (personne sans renommée)
germane:
Unbekannter, Niemand
hispane:
desconocido
hungare:
ismeretlen, egy senki
japane:
無名人 [むめいじん]
pole:
szarak, szary obywatel
ruse:
никому не известный человек, ничтожество, нуль (о человеке)

administraj notoj

pri fam/o : 
  La redakto en PIV1 estas tute alia koncerne la derivaĵojn.
  Dis~igi, mis~igi ne aperas. Ekzistas "mis~o", sed
  kun senco "maljusta ~o", kiu ne kongruas kun la PV-a
  mis~igi = malbon~igi.
  [MB]
~emulo : Mankas verkindiko en fonto.