^*util/a

Profite uzebla; produktanta efektive bonan rezultaton: [la] oraj moneroj […] estis por li tre utilaj [1]; la galoŝoj […] en tiu malbona vetero ili povus esti tre utilaj por li [2]; [ili] donos al ni antaŭsciigojn, kaj tiaj ĉiam estas utilaj [3]; [por tiu] halo […] purigo estus tre utila (bezona) [4]; se vi volus trompi viajn malamikojn, ĉu tia homo ne estus utila [5]? por la vojo utila bona vorto konsila: tri vi estas, tri vojojn vi prenu [6]; la eco de la diamantoj, montrita de Kunz, povas doni utilan pruvilon ĉe diferencigado de briliantoj veraj de malveraj [7]; ne ĉia belaĵo estas utila [8]; la geinstruistoj instruas la infanojn pri multaj utilaj aferoj [9]; li faris sian eblon esti utila al ĉiuj siaj samhejmanoj [10]; la du bestoj estis al ni tre utilaj pro la lakto, kiun ili donadis [11]; mi tre volonte legas antikvajn utilajn verkojn [12]; ili ne vortobatalu, kio estas neniel utila [13]. oportuna, taŭgaaplikebla, favora², praktika, konvena^1.a, uzinda

(ntr)

Esti utila; liveri utilon: iliaj ŝildoj, kvankam fortikaj, ne multe utilos, ĉar la soldato estas mallerta [14]; se vi scias pentri, tio povas iom utili al vi ^Marta ; se ĉio en la mondo statas kiel eble plej bone, ne utilus do penadi por plibonigi la sorton de l' homaro [15]; ĉu fakte utilas starigi belajn sistemojn, kiujn la racio ne povas ĉiurilate pravigi [16]? malnova ĉifonaĵo, kiu ne povas plu utili [17]; kiamaniere mi povas vin utili [18]? ne iom utilis al ili ilia diligenteco, kiom malutilis al ili ilia troriskemo [19]; kion utilos mia sango, se mi iros en la tombon [20]? ne ĉio utilas, kio brilas ^PrV . servi

Profito, avantaĝo ricevita per eluzo de io: ni devas nin demandi, kian utilon la ŝanĝo alportus al la lingvo mem, kaj ĉu la utilo de la ŝanĝo kovrus la malutilon ^LR ; bona gazeto […] alportas utilon kaj enhavas ĉion, kion homo bezonas scii [21]; la ŝtrumpa rubando […] servas kiel por utilo, tiel ankaŭ por ornamo [22]; Fenicianoj estas verdiraj kaj fidelaj, kiam tion postulas ilia propra utilo [23]; kia estas la utilo de tia laboro [24]? la urbestroj kaj oficistoj zorgas pli pri sia propra utilo, […] ne ekzistas alia celado krom tio [25]; post morto kuracilo jam estas sen utilo ^PrV ; fremda spesmilo estas sen utilo ^PrV .

Eco de io aŭ iu utila; la fakto, konstato, ke io estas utila: mi do estas plene konvinkita pri la utileco de via Asocio ^Paroloj ; tio estas malgranda plendeto kompare al la ĝenerala bona kvalito kaj utileco de la vortaro [26].

1.

Fari utila aŭ uzebla (ion senutilan aŭ ne destinitan por la koncerna uzo): ili konstruis fabrikon por utiligi la rubaĵojn; se la urbo havus plurajn lumbrikbredejojn, ĝi povus utiligi ĉirkaŭ trionon de sia rubaĵo kaj ricevi bonan sterkon [27]. recikligi

2.

Uzi, apliki, ekspluati ion, profiti el io por sia utilo (precipe se temas pri io ne speciale destinita por la koncerna uzo): li sciis utiligi eĉ la malvirtojn de siaj kolegoj [28]; ventmuelejo, ventmuelilo: Konstruaĵo, kie oni utiligas ventan energion ^HejmVort ; la esperantistoj apenaŭ utiligis por siaj celoj la Eŭropan Jaron de la Lingvoj [29].

Rim.: En la literaturo troveblas multe da okazoj, kie la vorto utiligi aperas anstataŭ la pli konvena kaj simpla „uzi“, ekz-e: oni ofte povas utiligi la riĉan vortfaran sistemon de Esperanto por mem krei taŭgajn vortojn [30] ‐ ĉi tio ŝajnas implici, ke per si mem la vortofara sistemo de Esperanto ne estas utila por la indikita celo (kion la aŭtoroj probable ne celis). [Sergio Pokrovskij]

Doktrino, kiu rigardas la utilon kaj profiton kiel nuran principon de konduto: malvarm-racia politiko de utilismo [31]; oni deziros gloron, kaj en la scienco aperos ĉarlataneco, strebo al efektoj, kaj precipe utilismo [32].

Malprofite uzebla; produktanta domaĝon aŭ difekton: malutila birdo, vermo, konsilo. malutila influo [33]; tro rapida agado povas esti malutila [34]; ili opinias la militon malutila [35]; lia regado estas tiel malutila por [la lando] [36]; mi ankaŭ pensis […ke] la junuloj estas neutilaj al ni, eĉ malutilaj [37]; ĉiu ekscito estas malutila por vi [38].

(ntr)

Esti malutila: la afero[…] dependas de diversaj cirkonstancoj, antaŭ kiuj mi devas min klini, se mi ne volas malutili al ni [39]; ambaŭ partioj, malgraŭ la bolantaj pasioj, ne malutilis, ne atakis unu la alian [40]; la lanco ne malutilos tiun, kiu scias ĝin rebati [41]; [li] estas virseksulo, kaj la malbeleco sekve ne tiom multe malutilas [42]; kiu servas al ĉiu, al si mem malutilas ^PrV ; ju pli oni babilas, des pli oni al si malutilas ^PrV . damaĝi, perturbi

Io malutila: neakurateco […] alportas grandan malutilon al la laborejo ^Marta ; tion via sankteco ne povas fari, sen plej granda malutilo [43]; miaj vortoj estas ne sufiĉe kredigaj, [sed] malutilon la promesoj en ĉia okazo ne portas [44]; mi vidis […] riĉecon konservatan por la malutilo de ĝia propra mastro [45]. averio, damaĝo, difekto, malprofito, vundo

Produktanta nenian utilon: vi disputas per vortoj senutilaj [46]; elĵetu la senutilan serviston [47]; en okazoj en kiuj la kuraĝo estis senutila aŭ eĉ malutila, li ne ŝanceliĝis kaj uzis la ruzon [48]; la homoj […] okupas sin je ĉia plej sencela kaj senutila sensencaĵo, se ĝi nur estas en modo [49]; la kuracado […] ne estis neutila [50]; [mi volas] esti certa, ke mia ofero ne estis neutila [51]; tute neutilaj pensoj kirliĝis en mia kapo [52]. balasta, senfrukta, superflua, vana