^*konven/i ^PV

(ntr)

Harmonie adaptiĝi al la ĉirkaŭaĵo.

a)

Bone adaptiĝi al difinita situacio aŭ al preciza cirkonstanco: la jako konvenas al mi (havas la ĝustan mezuron); tiu respondo ne konvenas (ne estas trafa. ŝnuro); ĉu tiu ŝtopilo konvenas al la botelo? tiu apartamento ne povas konveni por vi; la ĉemizo ne estis blanka, sed multkolora, kiel konvenas por la matena tualeto [1]; tia vido konvenus nur al kampo de milito [2]; la verda koloro konvenas bone al la blondulinoj. kongrui, taŭgi

b)

Bone adaptiĝi al ies sentoj, karaktero aŭ socia stato: al malsaĝulo ne konvenas alta parolado [3]; al nia kor’ konvenus nun funebri [4]; Kaj la rubandoj al la junularo ⫽ Konvenas en ne malpli alta grado, ⫽ Ol la manteloj kaj la varmaj peltoj ⫽ Konvenas al maturaj maljunuloj [5]; kio konvenas al sciuro ne konvenas al vulturo^PrV .

c)

Konformi aŭ konformiĝi al moroj, al reguloj de homaj rilatoj; deci³: ne konvenas resti side, dum maljunula virino ne trovas lokon por sidiĝi; mi ordonas […] akcepti la noblan Sargonon kun respekto, kiu konvenas por la ambasadoro [6]; kiel konvenas al reĝa filo, li tuj ekregis sin [7].

akordi^1.a, konformi

Konvenanta:

a)

Konvenanta al situacio: tiu ĉi momento ne estas konvena por revoj; serĉi en la vagonaro konvenan kupeon; niaj soldatoj trovos konvenan por si okupon [8]; por funebro [tiuj ruĝaj ŝuoj] certe estis ne tre konvenaj [9]; konvena tempo por efektivigi ion; tiu ĉi esprimo estus pli konvena por alia okazo konforma, oportuna.

b)

Konvenanta al sentoj, al socia kondiĉaro: ha, panjo, por vi pajlokolora [vesto] ne estas alkonvena [10]; Ni rekompencos la viziton vian ⫽ Per plej konvena reĝa rekompenco [11].

c)

Konvenanta al moroj, deca: ĉar li estis en uniformo, li opiniis nekonvena tiel laŭte krii [12]; [ili] metis la piedojn sur la tablo, ĉar ili opiniis, ke ĉio estas konvena por ili [13]; severa moralisto trovos mian sinceron nekonvena [14]; tiujn scenojn li ne konsideris konvenaj por la okuloj de juna virino.

akorda^1.a, konforma^1.b, konvencia, kutima

Ĝuste, ekzakte, proporcie, trafe, oportune: nejuna elfknabino […] krom la nuda dorso estis tre konvene vestita [15]; konvene honoru lin, kiel amikon [16]; venu al la kontoro iun tagon, ― kiam estos konvene? ― miaparte tuj [17]; vi povos pagi kiam estos konvene al vi, kaj pri rento vi ne pensu [18]; estas en efektiveco ne konvene tion rakonti [19]; Beatrico konvene edziniĝis [20].

(prepoziciaĵo)

Agante laŭ² difinita cirkonstanco, akorde kun...: li neniel bremsis la paŝojn konvene al la temperaturo [21]; kun vizaĝo plena je gajeco kaj espero tute konvene al la bela mateno [22]; retrorigardu la militon por pli bona futura kunlaboro […], konvene al la ĝenerala temo de la kongreso, „Kunlaboro por Paco, Stabileco kaj Disvolvo“ [23].

1.

Eco de tio, kio estas konvena al situacio, al ĉirkaŭmondo: konveneco de esprimo, vesto, loĝejo.

2.

Dececo: la reguloj de la konveneco estis plenumitaj [24]; vi transpaŝas la limojn de konveneco [25]; pro sento de alta konveneco, la markizino ne volis, ke la gejunuloj […] estu devigataj toleri la malagrablaĵojn de senĉesaj renkontoj [26]; via onklino ne ĉeestas plu por permesi miajn vizitojn, la konveneco min devigas eliri [27]; nur por konveneco vi rigardas la desegnaĵojn [28].

Rim.: Deci rilatas al ĝeneralaj reguloj, kaj tial estas ĉiam uzata senkomplemente; konveni rilatas al aparta situacio, kaj tial estas plejofte uzata kun komplemento; sed tiu distingo ne estas ĉiam precize observata.

Alkonformigi tiel, ke ĝi estas konvena: defia tradukotasko – lerte plenumita, kune kun adaptetoj por konvenigi la verkon por esperantista publiko [29]; ŝi ne povis kompreni kiamaniere simpla formulo civila kaj religia povas konvenigi kaj eĉ moraligi agon tiel tedegigan [30]. adapti, akomodi, alĝustigi

Ne konvena, ne akorda kun la cirkonstancoj, moroj, kutimoj: ni – pro malkonvenaj kaj insultaj kondutoj de la ĉirkaŭuloj – kredas nin senvaloraj ekde infanaĝo [31]. ekstravaganca, maldeca, maloportuna, skurila

(ntr)

Ne akordi kun cirkonstancoj, reguloj, deco: la parolo de Kyuma Fumio malkonvenas al lia rolo kiel nacidefenda ministro [32]; ne malkonvenas scii, ĉu li apogas serbojn, ĉu kroatojn, por ke laŭeble mi subtenu la antagonajn kaj tiel puŝu lin en sakstraton [33].