^*star/i

(ntr)

1.

Resti senmove kaj vertikale sur la piedoj: sur la bordo de la maro staris amaso da homoj [1]; li staris tutan horon apud la fenestro [2]; stari garde ĉe la pordego [3]; la gefianĉoj staris apud la altaro [4]; sur la korto staras koko [5]; li staris sur sia sola kruro tiel same firme, kiel la aliaj sur siaj du kruroj [6]; li staris kiel arbo en la centro de la danctrinkejo [7]; li devos kuri ‐ sed li restis staranta, kie li staris kaj ne sukcesis decidi [8].

2.

Daŭre resti, vertikale altiĝante: antaŭ la domo staras arbo [9]; la tablo staras malrekte kaj kredeble baldaŭ renversiĝos [10]; apud blua lago staris […] marmora kastelo [11]; la horizonton superstaras la […] siluetoj de la piramidoj [12].

3.

Fortike senŝanĝe resti: per justeco staras fortike la trono [13]; nun nia afero staras forte [14]; stari forte kontraŭ ĉiuj forlogoj [15]. teni

4.

Resti senmove, senire, senflue; stagni: fluanta akvo estas pli pura ol akvo staranta senmove [16]; ŝi atingis la vojeton, […] sur kiu staris akvo kaj formiĝis kotkavo [17]; la ŝipo […] ankoraŭ staras ie en la golfo ^Ifigenio .

5.

Resti senage, senprogrese: ili staras nun sur tiu sama punkto, sur kiu ili staris antaŭ dek kvar jaroj [18]; ne mortos jam nia bravega anaro, ĝin jam ne timigas la vento nek staro ^VivZam .

6.

Daŭre resti, esti en daŭra stato, esti: sur la tablo staras diversaj sukeraĵoj [19]; sur la kameno […] staras fera kaldrono [20]; sur la ĉielo staras la bela suno [21]; la ĉielo staras kiel vitra kloŝo super la maro [22]; antaŭ ni […] staris granda serio da pafilegoj [23]; ni […] staras unu apud la alia ne kiel fremduloj, […] sed kiel fratoj [24]; tiam larmoj staras en miaj okuloj [25]; vi staras nun antaŭ miaj okuloj, mia kara Litovujo ^VivZam ; vidi, kiel la afero staras [26]; aspektis tiel, kvazaŭ la tuta mondo staras en flamoj, tiel forte fulmas [27]; tiel staras nun la demando [28]; la vortoj staras tie ĉi en akuzativo […] ĉar ni volis esprimi direkton [29]; en tiaj okazoj ni uzus la finiĝon „n“ tute egale ĉu ia prepozicio starus aŭ ne [30]. kuŝi², kuŝi³, ripozi, sidi⁴, situi, troviĝi¹

1.

Igi firme vertikala, meti stare: [ili] starigis siajn tendojn [31]; ŝtonon [li] starigis ĝin kiel monumenton [32]; Abraham starigis sep ŝafidojn aparte [33]; li starigis la sklavinojn kaj iliajn infanojn antaŭe, Lean kun ŝiaj infanoj poste [34]; tiel vi devas teni la kapon, tiel vi devas starigi la piedojn [35]; li ĵus starigis sian malgrandan teatron, kaj la homoj sidis ĉirkaŭe, por rigardi la komedion [36].

2.

Meti firme en iu loko: ili starigis la mielkukojn en la sunlumo [37]; ĉion kune en korbo li starigis malantaŭe en la ŝipo [38]; ĉu ne estus bone starigi ĉirkaŭe spionojn? [39].

3.

Daŭre fondi, daŭre estigi: starigi kurson, metodon, teorion; starigi tribunalon [40]; el inter viaj fratoj starigu super vi reĝon [41]; ili ambaŭ starigis inter si interligon [42]; [en] sia juneco ili starigis inter si fratecon [43]; miksaĵo de instruoj kaj legendoj aŭ moroj starigitaj de homoj ^VivZam ; li proponis al diplomatoj starigi la sekvantajn leĝojn ^VivZam . establi, instali, krei

4.

(figure) Komisii, elekti homojn por certa tasko: [ili] starigis la Levidojn, havantajn la aĝon de dudek jaroj kaj pli, por inspekti la laborojn en la domo de la Eternulo [44]; mi kraĉis sur la rozon, mi povas starigi atestantojn pri tio [45]; kontraŭ lia milo mi povas starigi kvincent niajn soldatojn [46]; influaj potencoj starigis aŭtoritatan komitaton, kiu devas decidi [47].

1.

Vertikale rektiĝi: stariĝi obstine ^PrV ; jen mia garbo stariĝis [48]; ili stariĝas apud tiuj bovinoj [49]; lia fratino stariĝis malproksime [50]; stariĝu renkonte al li sur la bordo de la rivero [51]; li ree stariĝis sur la genuoj ^FK ; [ŝi] stariĝis sur la pintoj de la fingroj piedaj ^FK .

2.

Estiĝi, naskiĝi: teknikaj malfacilaĵoj stariĝis; neŭtrala fundamento morala devas stariĝi krom la lingva ^VivZam ; restariĝis diplomatiaj rilatoj inter Albanio kaj Usono [52].

Pro fortikeco kaj firmeco neŝanĝema, stabila tiu loĝantaro estas pli starema […] pro ilia alligo al la materio [53].

(x)

Stari antaŭ iu aŭ io: mi aliris al unu el la antaŭstarantoj kaj demandis lin pri la vera signifo de ĉio ĉi tio [54]; (figure) al ili antaŭstarus la sekvanta: (1) aŭ elekti ian el la ekzistantaj lingvoj vivantaj, (2) aŭ elekti ian el la lingvoj mortintaj ^EE ; la nominativa komplemento sence rilatus ne al la antaŭstaranta komplemento, sed al la subjekto de la frazo [55].

(malofte)

Stari proksime de io okazanta, ĉeesti starante: li ĉestaris malafable [56].

(ntr)

Stari en ĉirkaŭo: pro la ĉirkaŭstaranta homamaso mi tion diris, por ke ili kredu, ke Vi min sendis [57]; la reĝido denove ricevis la konscion kaj ridetis al ĉiuj ĉirkaŭstarantoj [58]; la klientoj kaj dungitoj ĉirkaŭstaris en strangaj pozoj, ŝajne paralizite pro timo (staris ĉirkaŭe) [59].

(ntr)
(malofte)

Stari pli malproksime: ĉar li fikse tenis ambaŭ manojn ĉe la koksoj, [la maldika bambubastoneto] ankaŭ destaris kiel ponardo [60].

(ntr)

Stari malkune: belegaj cignoj […] kun disstarigitaj plumoj [61]; li […] staris la manoj en la poŝoj kaj la piedoj sufiĉe disstarigitaj, por esprimi fidon ^BdV ; la haroj disstariĝas ^PrV .

(ntr)

Meti sin en vertikalan pozicion: Fariseo, […] leĝinstruisto honorata ĉe la tuta popolo, ekstaris en la sinedrio, kaj ordonis, ke oni eksteren forigu la homojn [62]; ili aŭdis fortan kriadon, ‐ ili ekstaris silente kaj aŭskultis [63]; la urso ekstaris sur postaj piedoj, vangofrapis dekstren kaj maldekstren tiel, ke ĉiuj falis teren [64]; Ŝi ekstaris antaŭ la spegulo [65]; ŝi ekstaris antaŭ la fenestro ^IK ; (figure) sur tiu kampo necesus ekstarigi ian difinitan fundamenton por neŭtrala renkontiĝo ^VivZam .

1.

Staranta pli alte aŭ pli ekstere ol la cetero: elstaraĵoj [66]; la cerbo kombinas la striojn, naskante elstaran bildon [67]; argilmasonaĵo, kun elstaraj korbeloj en ĉiu etaĝo [68].

2.

(figure) Eminenta, pli alta ol ceteraj: plej elstaraj artistoj; montri elstaran heroecon; la verkoj de elstaraj artistoj [69]; [en] nova distrikto de Jerusalemo oni nomos la novajn stratojn ne plu laŭ elstaraj mortintaj homoj [70]; iuj artikoloj estas originalaj, sed plimulto estas el la plumo de elstaraj fakuloj [71]; elstara evento [72]; elstara prezento teknika kaj grafika [73].

Io, kio elstaras kompare kun la ĉirkaŭo: la suda limo turniĝos ĉe vi al la altaĵo Akrabim kaj […] ĝiaj elstaraĵoj (vd antaŭmonto) iros suden ĝis Kadeŝ-Barnea [74]; la limo iros ĝis Jordan, kaj ĝiaj elstaraĵoj estos ĝis la Sala Maro [75]; prenu iom el ĝia sango, kaj ŝprucigu […] sur la kvar angulojn de la elstaraĵo kaj sur la listelon [de la altaro] [76]; disbatante sin en densa mallumo kontraŭ muraj elstaraĵoj ^QuV ; [ŝi] estis retrovita, dum la matenruĝo, alkroĉita sur roka elstaraĵo ^KPr . etendaĵo

(ntr)

Stari pli alte aŭ pli ekstere ol la cetero: la ses branĉoj, kiuj elstaras el la kandelabro [77]; unu roko elstaris norde […], kaj la dua sude [78]; turo […] elstaras el la supra reĝa domo [79]; nudaj sekaj stoploj elstaris el la glaciiĝinta tero [80]; ni aŭskultis kun elstarantaj oreloj kiel leporoj [81].

Igi ion elstara; elmeti, emfazi: [la] cervoj elstarigis pli antaŭen siajn kapojn, levis la kornarojn [82]; longe ŝi rigardas kontraŭ la granda spegulo, turnas koksojn, skuas kapon kaj elstarigas mamojn ^SkandalJozef ; dum tiu tumulto la proletoj kutime elstarigas unu personon kiun ili subtenas kaj gloras ^Rsp ; (figure) universitata instruado iĝis elstarigita celo de ILEI [83]; (figure) dividante du fotojn kaj poste miksante ilin en unu solan vizaĝon, li elstarigas la misterojn de la genetikaj similecoj kaj diferencoj ^Kon11 . akcenti³, eksponi², enfokusigi, silueti

(x)

Peni por malhelpi: lia profesio tiel tanas al li la felon, ke ĝi longan tempon kontraŭstaras al akvo [84]; Per flatoj ŝi akiris mian koron, ⫽ Se al la flatoj nun mi kontraŭstaros, ⫽ Ŝi per ruzaĵo kaj per trompo serĉos ⫽ Al si la vojon, kaj boneco mia [85]; neniu povis kontraŭstari al ili, ĉar timo antaŭ ili falis sur ĉiujn popolojn [86]; kontraŭstari al la krueleco de la vintro [87]; li kontraŭstaris al ŝiaj petoj [88]; oni ne provus kontraŭstari iliajn ordonojn [89]; oni ne povis kontraŭstari al la iluzio [90]; ŝi ne kontraŭstaris, kaj nur iom post iom li konsciiĝis pri siaj agoj [91]; kiele junulo povus kontraŭstari al la ĉarmoj de malĉastulino [92]? mi ne povis kontraŭstari al la penso haltigi la vagonaron ^FK ; ĝi ja kontraŭstaris interesojn politikajn ^VivZam ; kontraŭstari per ĉiuj fortoj ^PrV . cedirezisti

Sendependa, aŭtonoma: miaj filoj estas memstaraj kaj ne demandas permeson [93]; la animo estas plej saĝa tiam, kiam ĝi agas memstare [94]; juĝo memstara ^EE ; memstara vorto [95]; sufiksoj estas uzata[j] ankaŭ memstare [96].

(tr)

Igi memstara, sendependigi, emancipi: memstarigi subfrazon [97].

Remeti en vertikalan sintenon, rebonigi, refunkciigi, restaŭri: ili pensas ke Jesuo […] iras por restarigi la mortintan regnon de Izraelo [98]; mi restarigis la servoregulojn de la pastroj [99]; restarigi la nomon de la mortinto al lia heredaĵo [100]; ĉi tie estas restarigita tiu teksto [101].

Ne trafante kontraŭstaron, senbare, glate: la praveco fine kaptas senkontraŭstare la venkon [102].

(ntr)

Garde deĵori starante ĉe posteno: la pastroj [...] gardostaris ĉe la sojlo [103].

Soldato, kiu deĵoras gardante ĉe sia posteno, gardosoldato: la lokon oni ĉirkaŭbaris per ora kradaĵo, kaj tage kaj nokte apud ĝi staris gardostaranto [104].