^*rigard/i

(tr)

1.

Direkti sian vidon sur: li […] rigardas malsupren sur la kampon [1]; rigardu bone, kio estas antaŭ vi [2]; la morto daŭrigis rigardi lin per siaj grandaj malplenaj okulkavoj [3]; enveninte por rigardi la gastojn [4]; ili fikse rigardis al la ĉielo [5]; ŝi iom leviĝis kaj rigardis al la pordo [6]; mi rigardis tra fenestro [7]; ŝia fratino povis nur rigardi al ŝi en la vizaĝon ^BdV ; ni rigardis sur la maron, sur la multajn ŝipojn kaj transen al la sveda bordo [8]; malŝate rigardi iun de alte [9]; (figure) tra la pordo rigardis internen la stelplena ĉielo [10]; (figure) la sunradioj neniam rigardas tiun faŭkon. vidi, okuli

2.

(figure) (io) Troviĝi en direkto al: fenestroj rigardantaj al la korto ^Marta ; tien el ĉiu el la du domoj rigardis fenestro [11]. direktiĝi al, iri³

3.

(figure) (iu) Informi sin, kontroli, konstati: Marinjo, rigardu, kio eliras el la buŝo de via fratino [12]; rigardu, pro kio estas la bruo [13]; kiu donas al vi rajton rigardi al la fundo de mia koro [14]? unu generalo volis rigardi, kiel oni nutras la soldatojn ^FK ; anstataŭ blinde babiladi, rigardu (konsideru) la faktojn ^EE . esplori, informiĝi, sciiĝi

4.

(figure) (iu) Atribui al iu aŭ io ian econ; juĝi, taksi, opinii: ni devus rigardi lin kiel perfidulon [15]; rigardi Esperanton nur de ĝia flanko praktika [16]; ili rigardis sin kiel plej kompetentajn en la afero [17]; oni rigardas ilin kiel homojn frenezajn ^EE ; rigardi ion kiel tre gravan [18] (vd alligi); ili rigardas la ideon de lingvo internacia kiel sensencan infanan fantazion ^EE ; rigardu ĝiajn fruktojn kvazaŭ konsekritaj [19]; tiuj naivaj kontraŭparoloj estis rigardataj kiel veroj ne ebligantaj iun dubon ^EE ; eĉ malsaĝulo, se li silentas, estus rigardata kiel saĝulo [20]. konsideri, preni ⁵

Ago aŭ maniero rigardi: ĵeti rigardon al iu [21] ^Marta ; ĵeti rigardon sur iun aŭ ion [22]; la virino dum momento akompanis lin per rigardo malvarma kaj moka ^Marta ; nuba, riproĉa rigardo; kolera rigardo elfulmis el sub liaj kuntiritaj brovoj; ĉe la rigardo, kiom fari restas ^Ifigenio .

Stulte rigardi: rigardaĉi kiel bovido ^PrV ; kien malaperis la ardanto, kiu tiel rigardaĉis min [23]? gapi

Insiste, longe rigardi: oni komencis ĉirkaŭveni kaj rigardegi la fremdulojn [24].

Scivole vidama: kia multego da senlaboruloj de ĉiuj statoj kaj aĝoj puŝiĝadis ĉi tie, por kontentigi sian rigardemecon! [25].

(tr)

Anticipe rigardi: ne sen maltrankvileco ŝi antaŭrigardis la epokon en kiu, kiam ŝia gravedo fariĝos videbla, ŝi ne povos plu ĝin kaŝi [26]; kredu al mi, mi antaŭrigardis tiun ĉi viziton kun nemalgranda avideco [27]; estas tre rekomendinde ĉiam antaŭrigardi, kaj nur poste konservi (la tekston de redaktata artikolo) [28]. antaŭvidi, anticipi, atendi²

Anticipa ekzameno.

(tr)

1.

Rigardi ĉirkaŭ si, al diversaj direktoj: d-ro Galén ĉirkaŭrigardas kaj vidante, ke li estas sola, elpoŝigas bulkon kaj ekmaĉas [29]; kaj li ĉirkaŭrigardis, por vidi tiun, kiu tion faris [30]; kaj ĉirkaŭrigardante tiujn, kiuj ronde ĉirkaŭ li sidis, li diris: jen mia patrino kaj miaj fratoj [31]!

2.

Pririgardi: post tio eniros la pastro, por ĉirkaŭrigardi la domon [32]; mi direktis mian koron, por ekkoni saĝecon, kaj por ĉirkaŭrigardi la aferojn, kiuj estas farataj sur la tero [33]; li ĵetis rapidan ĉirkaŭrigardon sur la malriĉajn vestojn de la juna virino ^Marta .

(ntr)

Mallonge, rapide turni la okulojn al: anstataŭ babiladi ĉian teorian sensencaĵon, ili bezonis nur malfermi la okulojn kaj ekrigardi [34]! kiam ŝi denove sin returnis kaj ekrigardis la lunon, ŝajnis al ŝi, ke ĝia vizaĝo troviĝas tute proksime antaŭ ŝi [35]; Li ekrigardas la teron, kaj ĝi tremas, Li ektuŝas la montojn, kaj ili fumiĝas [36]; ekrigardinta en animojn de milit-veterano [37].

Mallonga rigardo: ekrigardo al Budhismo [38]; oni per unu ekrigardo penetras en la kapturnan profundon [39].

1.

(ntr)
Rigardi de, el iu loko: ŝi venis al dometo, el kiu elrigardis maljuna virino [40]; plej ĉarmaj kapetoj de anĝeloj elrigardis inter la faldoj! [41]; post la unua vico de iomete verdaj montetoj elrigardis nudaj altaĵoj [42]; el ĝardeno elrigardis iu homo kaj spionis la vojaĝanton [43].

2.

(ntr)
(arkaismo) Aspekti: oni povis vidi la sunon, kiu elrigardis kiel purpura floro [44]; [li] viŝis al si la ŝviton de la vizaĝo, kiu elrigardis tute ruĝa kaj ekscitita ^BdV ; la blanka stebita litkovrilo ne povis kosti pli ol 10 ŝilingojn, sed kiel bele ĝi elrigardis ^FK !

3.

(tr)
Elelekti per zorga rigardado: la aglo […] de monta pinto […] elrigardas por si manĝaĵojn [45]; vi ekamis ilian kuŝejon, elrigardis por vi oportunan lokon [46].

(tr)

Rigardi al la interno de: ili enrigardis en la keston [47]; dum ŝi ploris, ŝi kliniĝis, kaj enrigardis en la tombon [48]; ni enrigardis tra la fenestroj [49]; ŝi elrampis el sia malgranda lito, aliris tre mallaŭte al la pordo kaj enrigardis en la alian ĉambron [50]; ŝi demande enrigardas miajn okulojn [51].

Rigardadi, ne deturnante la okulojn: ŝiaj grandaj humidaj okuloj fiksrigardis min kaj nesenteble mi dronis en ilia profundeco [52]; li fiksrigardas la vizitantojn, ili rigide rerigardas lin [53].

(tr)

Plezure, ĝue rigardi, admiri, kontempli: kara Marija, de kiam vi kreskis, mia okulo ĉiam postsekvas vin, mi neniel povas sufiĉe ĝurigardi vin [54]!

Rigardi kun mira mieno: ĉu Min estis konsternita de la vidaĵo, mirrigardante la delegiton kiel viro el ŝtono [55].

Mondkoncepto: la aŭtoro dum sia nelonga vivo […] sukcesis partopreni gravegajn eventojn kaj dramece evoluigi sian mondrigardon [56].

(tr)

Rigardi de malantaŭe, al iu malproksimiĝanta: la aliaj rozoj postrigardis sian fratinon kaj demandis unu la alian: kien ŝi veturas? [57]; Zalmuna sin turnis al Ilu-ulba, kiu postrigardis la elirantan edzinon kun mieno, esprimanta koleron, honton kaj antaŭtimon [58].

(tr)

Zorge kaj detale rigardi ĉiujn flankojn de io, ekzameni¹: kaj la pastro pririgardos la infektitaĵon kaj enŝlosos la infektitaĵon por sep tagoj [59]; kaj la satrapoj, regionestroj, militestroj, kaj konsilistoj de la reĝo kunvenis, kaj pririgardis tiujn virojn, super kies korpoj la fajro havis nenian forton [60]; kaj mi leviĝis nokte laŭ la torento kaj pririgardis la muregon, kaj, trarajdinte denove tra la Pordego de la Valo, mi revenis [61]; li pririgardis la kreskaĵon, gustumis ĝin, sed pri ĝi nenio estis dirita en lia scienco pri kreskaĵoj [62]; mi staras apud ŝi, fumas kaj atente pririgardas mian ganton [63]; li scivole pririgardis la ringon [64]; (figure) li sopiris spiri la freŝan aeron de frua mateno en la ĝardeno, por forskui el sia kapo la fantomoregatajn revojn, kaj por klare pririgardi la situacion [65].

1.

Rigardi malantaŭen: li forlasis la valon kun sopiro, kaj veturante rerigardis al ĝi de la vojo [66]; ŝi konsciiĝas pri la nedezirata akompananto, ŝi konsterniĝas, hezitas kaj rerigardas [67].

2.

Rigardi kontraŭe al iu; reciproki rigardon: li fiksrigardas la vizitantojn, ili rigide rerigardas lin [68]; mi hezitis kiam mi vidis ŝin, kaj ŝi rerigardis min apatie [69].

3.

Rigardi denove, ripete: antaŭ la elokucio la oratoro plurfoje rerigardu siajn notojn [70]; mi sufiĉe kuraĝiĝis por […] ke mi rerigardu la impreson piedan, por eltrovi, ĉu ĝi estas [mia] [71]. ekzameni¹, kontroli

4.

Konsideri pasintajn tempojn kaj agojn: balancante la kapon [ŝi] rerigardis en la pasintajn jarojn [72]; la rerigardo (kp retrospektivo) al la pasinto kaj la sentima observo de si mem doloris ŝin [73]; mi opinias, ke mi mem estas kulpa, se rerigardi malantaŭen, mi sentas timon ^Metrop !

(tr)

Rigardadi ĝis kontentiĝo: la infanoj eĉ ne povas la patron satrigardi, ĉar ili ne vidis lin tiel longe [74].

(prepoziciaĵo)

Malgraŭ io aŭ iu, ĝin konsiderante malgrava, neatentinda; senkonsidere al: la kato, senrigarde al liaj minacoj, siblis kaj teniĝis ankoraŭ forte kroĉita [75]; oni atendas de ĉiuj atletoj montri al ni nepre la belecon de sporto senrigarde al nia aparta rilato kun ili [76]; tiu ĉi lasta devas malaperi kaj cedi lokon al la antikvulo, senrigarde, ĉu tiu estas prave [77].

Rigardi de sube supren; al homo ofte en esprimo de humileco, de peto...: Udan hezitis, iom subrigardis Ĉanon, ĉu li reagas [78].

(tr)

1.

Rigardi de pli alta loko la tutan amplekson de: ni mano en mano supreniris la rondan turon kaj superrigardis Kopenhagon kaj la maron [79]; (figure) ĉiumonata periodaĵo posedas alispecajn fortojn, ĝuste ĝia distanco, ĉu fizika, ĉu tempa, for de eventoj rapide evoluantaj, ebligas al ĝi superrigardi kaj, laŭeble, prikomenti [80]. panorami

2.

(figure) Kontroladi la staton aŭ la funkciadon de: la ĉefo estis arbaristo, sed li ankaŭ superrigardis la terkulturadon de la bieno ĉe Grandtorento [81]. gvati²

1.

Videblo, la eblo superrigardi¹ iom da spaco: nenio blokis mian superrigardon al la suba deklivo [82].

2.

Kontrolo, la ago superrigardi²: la Ĝenerala Direktoro tenas superrigardon pri plenumo de la diversaj operacioj [83].

3.

(figure) Verko (artikolo, raporto), en kiu oni resume kaj koncize prezentas la ĉefajn samspecajn fenomenojn aŭ okazintaĵojn en iu fako, la traktotan materialon de longa verko ktp: en februaro vi legos tradician superrigardon pri la Esperanta libroproduktado [84].

(tr)

Rigardi ĝisfine ion en ĉiuj ĝiaj partoj, unu post la alia, kvazaŭ skanante: mi hodiaŭ trarigardis la liston de 465 Yahoo-grupoj kiuj troveblas sub la serĉvorto "Esperanto". [85]; estus bonege havi ilon, pere de kiu eblus virtuale ĉeesti seminariojn kaj sekvi ĉiujn okazantajn prelegojn, kursojn, trarigardi arkivojn de jam okazintaj aferoj ks. [86]; Mi iris en la nuksarban ĝardenon, Por trarigardi la verdajn kreskaĵojn de la valo, Por vidi, ĉu la vinbertrunko burĝonas, ĉu la granatarboj floras. [87].

Laŭ unua vido, laŭ tuja, spontanea impreso: je l’ unua rigardo oni ne povis supozi en li tre multajn bonajn dezirojn por aliaj homoj [88]; tiu fiŝkaptisto, kiun unuarigarde li konsideris kiel simplulon, inspiris nun al li preskaŭ timon [89].