^*okul/o ^PV

1.

Organo de la vidkapablo: ŝi ekrigardis lin per siaj mallumebluaj okuloj kviete sed ankaŭ tiel malgaje [1]; sablero enfalis en mian okulon [2]; vi rigardas la lignereton, kiu estas en la okulo de via frato, kaj ne pripensas la trabon, kiu estas en via propra okulo [3]? subite estis, kvazaŭ mi rigardus min per la okuloj de aliaj homoj [4]; [li] donas signojn per la okuloj [5]; kiu grimacas per la okulo, tiu kaŭzas suferon [6]; okulon pro okulo, denton pro dento (egala repago) [7]; (figure) kiu tro alten rigardon direktas tiu tre baldaŭ okulojn difektas (ambiciulo malsukcesos) ^PrV .

homa okulo
CC-BY-SA-2.5  [8]

2.

(figure) Tiu sama organo, konsiderata kiel ilo de atento kaj intereso: en la okuloj de gepatroj ĉio ĉe la infanoj estas ja bone alaspekta [9]; Ĝoja direktis al li scivolajn okulojn [10]; li efektive kuris al la pordo kaj […] renkontiĝis okulo al okulo (vizaĝo al vizaĝo, vidalvide) kun Mario ^Marta ; la okuloj de la maljunulino fermiĝis, kaj antaŭ la okuloj de ŝia animo malfermiĝis la vido en la kaŝitaĵon [11]; la unuenaskito de Jehuda, estis malbona antaŭ la okuloj de la Eternulo [12]; li deĵoru sub la akraj okuloj de bonaj homoj [13]; ju pli ĝi rakontis, des pli vive ĉio al ĝi mem stariĝis antaŭ la okuloj (en la imago) [14]; tio malfermis la okulojn de multaj (forigis la iluziojn kaj montris la realon, vd vualo) [15]; la malindeco de miaj revoj staras antaŭ miaj internaj okuloj [16]; en nia movado observeblas tiuj tendencoj, […] foje radikalaj, sed mi ne kuraĝas fermi la okulojn kaj diri, ke nenio okazas [17]; la pliboneco de Esperanto […] falas al ĉiu en la okulojn tuj de la unua rigardo [18]; tiu ĉi laŭta frazo per unu fojo perdus en iliaj okuloj ĉian sencon [19]; la dramo priskribas tiun socion per la okuloj de raŭmisto [20]; ŝuti polvon en la okulojn (polvo) ^PrV ; iafoje oni devas okulon fermeti (ne esti tro severa) ^PrV ; ne kredu al orelo, kredu al okulo (ne onidiron, sed propran rimarkon) ^PrV ; okulo de mastro (kontrolo de interesato) pli [efikas] ol beno de pastro ^PrV ; for de l' okuloj, for de la koro ^PrV ; teni la okulojn en streĉo ^PrV .

3.

(figure) Tiu organo, konsiderata kiel esprimanta diversajn animajn sentojn: rigardi iun per enviema, malama, voluptema okulo; per la okuloj avide ensuĉi […] ĉion, kion ili povis kapti en tiuj lastaj momentoj [21]; konsilu al la kredantinoj turni la okulojn for de tento kaj konservi la ĉaston [22]; ŝi plaĉis al liaj okuloj (li ekamis ŝin); Noa akiris plaĉon en la okuloj de la Eternulo [23]; okuloj estas pli grandaj ol la ventro (preni el plado pli, ol kiom oni povas manĝi) ^PrV ; de l' koro spegulo estas la okulo ^PrV ; ne iru okuloj super la frunton ^PrV ; (ne tro fieru) timo havas grandajn okulojn (gravigas ĉion) ^PrV ; tuta jam sata, sed okulo malsatas ^PrV .

Rilata al okulo: okula malsano, kuracisto, medikamento; blankaĵo okula vidiĝas [24]; en momento, en okula ekmovo [25]; la okula iriso, kovranta la pupilon [26]; niaj buŝ-al-buŝaj scioj kaj okulaj atestoj estas tiom fidindaj […ke apenaŭ] vi esprimas eĉ la plej malgrandan dubon pri ies ajn aserto [27].

(ntr)

(komune) Rigardi iel videble aŭ insiste, ekzemple pro deziro: li okulumis al la giganto [28]; li kun intereso okulumis tien kaj reen tra la kampoj [29]; ŝi ekfiksis la rigardon kaj malvarme okulis la knabon [30]; [li] okulumis ilin kun esplora kaj demanda mieno [31]; Joĉjo okulis al la horloĝo, kaj direktis al Stefano rigardon signifoplenan [32]; Onklo ofte ĉi lokon kaj pordon okulis, ⫽ Kvazaŭ certa pri ies veno, ĝin postulis [33]. palpebrumi

(komune) Rigardadi per insistaj, grandigitaj okuloj: li sidis sur verando el onda lado, tenis en la dikaj fingroj glason el dika vitro kaj trinkis kaj kraĉis kaj okulegis el sub la tufaj brovoj la flavajn magrajn kokinojn [34].

Okulkuracisto: li malfermis akceptejon kiel okulisto [35]; lia persona aŭtoritato de okulisto neniel povis imponi la mondon sciencan [36]; la okulisto ĉiam diradas, ke mi havas nenormale larĝan vidkampon [37]. oftalmologo, optikisto

Havanta akrajn okulojn, tio estas tre bonan vidpovon: pafarkon ili sciis bone utiligi, ĉar ili estis akrokulaj [38]; mi aspektas kiel vera husaroficiro! kaj tion rimarkas ankaŭ akraokula tajloro [39].

Vidante mem, ĉeestante mem: mi mem iris tien kaj proprokule vidis [40]; mi vidis propraokule la deputiton Lukavsky [41].

Havanta nur unu okulon, aŭ nur unu funkciantan okulon: estas bone por vi eniri en vivon unuokula prefere ol, havante du okulojn, esti enĵetita en Gehenan de fajro [42]; li estis kompatinda, lama kaj unuokula kriplulo, nekapabla fari regulan laboron [43]; kelkaj […] per sia unuokula fanatikeco rapide forpelas la aŭskultantaron [44]. blinda, straba

Globo formita de la okulo kaj enprofundigita en la okulkavo: rigardu liajn manojn, liajn piedojn, liajn suprenturnitajn okulglobojn [45]; li turnis al Jeŝua la inflamajn okulglobojn kun ilia ruĝiĝinta vejnaro [46]; ŝi tiel kokete […] palpebrumas per la kolorigitaj okulharoj kaj tikas per la substrekitaj okulgloboj al mi, ke estas vera plezuro [47]; li rulis siajn rubenruĝajn okulglobojn [48].

Natura lenso, lokita en okulglobo kaj destinata por formi optikan bildon sur la retino.

Kiel oni povas mezuri sen aparatoj: mi okulmezuras ŝin, sen rigardi [49]; realisme okulmezuri la vaston de niaj librobretoj [50].

Okulo, kian havas artropodoj, konsistanta el multaj interapudaj lumsensiloj: tiun malavantaĝon ili egalige kompensas per ĉ. 5000 malgrandaj ĉelarforme aranĝitaj okuloj, nomataj facetaj aŭ kompleksaj okuloj, kiuj kunmetas la bildon mozaike [51]; la avantaĝoj de kunmetitaj okuloj estas ke ili facile detektas moviĝon kaj ke oni povas havi tre grandan vidkampon [52].