*kruda
- 1.
-
Tia, kia la naturo ĝin produktis,
konservanta sian primitivan staton.
- a)
- Neprilaborita, nepreparita, nekulturita: tenejoj de krudaj materialoj [1]; en unu parto pendis feloj kaj haŭtoj, krudaj kaj tanitaj [2]; persono, envolvita en blanka kruda pelto [3]; la kruda karno (de malsanulo) estas malpura: ĝi estas lepro [4]; [la odoro de floroj] estis pli kaj pli sentebla inter la krudaj odoroj de la tero kaj akvo [5]; nuda kaj kruda, sen groŝo en poŝoPrV .
- b)
- Nekuirita: kruda frukto; sin nutradi je kampaj herboj kaj kruda viando [6]; ne manĝu ĝin duonkrudan, nek kuiritan en akvo, sed nur rostitan sur fajro [7].
- 2.
-
Malmilda,
abrupta.
- a)
- Forte kaj malagrable impresanta la sentumojn pro neperfekta laboriteco aŭ pro ne sufiĉa harmonio; neharmonia, maldelikata: la virino en la funebra vesto kaptis tiun krudan manon kaj premis ĝin forte Marta ; via desegno estas preskaŭ tute kovrita per tro krudaj strekoj de krajono Marta ; tiama portreto, iom kruda kaj maldolĉa, montras la malĝojon de l' gimnaziano VivZam ; kruda silko po 6 ŝilingoj FK ; Vi tiam portis lanfulardon / Sur kruda bluzo [8]; stranga kokokrio […] kruda, mankis delikateco [9].
- b)
- Dolorige impresanta la sentumojn pro bruta fortego aŭ sovaĝa intenseco; pene tolerebla, malmildega: kruda vintra tago BdV ; kruda vento tranĉis al ĉiu la vizaĝon [10]; krudaj, malsekaj aŭtunaj nebuloj [11]; ĉi tie interne ĉio estis malagrabla, kruda kaj ŝima [12]; ili vivas […] kontraŭ tiuj krudaj fortoj de la naturo, kiuj ilin ĉiujn egale atakas [13]; la kruda tumulto de la batalo [14].
- 3.
- Ne mildigita de civilizita kulturo; brute instinkta; malklera, malĝentilega, vulgaranima: li [...] disŝiris siajn vestojn kaj dancis nude antaŭ la krudaj sovaĝaj soldatoj [15]; delikata besto inter la krudaj soldatoj [16]! frato, kruda kaj sovaĝa […] jam en la infanaj ludoj ne lasis al ni pacon kaj konsenton Ifigenio ; kruda besta (brutala) forto, por kiu ekzistas nur la demando „kiu kie super kiu […] devas regi“ [17]. barbara, senkultura
1.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XIX
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kora sufero
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 13:15
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 16
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 4. Fonetiko
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 12:9
8. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, Profitulo
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Korta koko kaj ventkoko
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de unu patrino
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
12. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
13. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
14. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Malbona princo
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Kupra porko
17. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Homaranismo
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kora sufero
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 13:15
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 16
6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 4. Fonetiko
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 12:9
8. Raymond Schwartz: La Stranga Butiko, Profitulo
9. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Korta koko kaj ventkoko
10. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de unu patrino
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo
12. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj
13. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado en la Guildhall (Londono) en la 21a de aŭgusto 1907
14. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Malbona princo
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Kupra porko
17. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Homaranismo
- angle:
- 1. natural, primitive, raw, nugget (pp oro), unbleached (pp lano), uncooked (pp frukto, viando), uncut (pp diamanto), undressed (pp ledo, fero, silko), virgin (pp tero)
- beloruse:
- 1. сыры, неапрацаваны 2.a грубы 2.b грубы 3. грубы, вульгарны
- ĉeĥe:
- divoký, drsný, hrubý, surový (materiál)
- ĉine:
- 乡气 [xiāngqì], 鄉氣 [xiāngqì], 麤 [cū], 俚 [lǐ], 俚俗 [lǐsú]
- france:
- à vif (en p. de chair), brut, cru (non cuit, brut, sans nuance, grossier, froid), écru, grossier (fruste, impoli, brut), rudimentaire, rustique
- germane:
- roh 1. unbearbeitet, natürlich, naturbelassen 2.a unharmonisch 2.b wild 3. wild, ungezügelt, vulgär
- hispane:
- crudo, bruto, tosco, rudimentario, rústico, virgen
- hungare:
- nyers, durva, faragatlan
- indonezie:
- 1.b mentah
- japane:
- 生の [せいの], 未加工の [みかこうの], 粗野な [そやな], 荒々しい [あらあらしい]
- nederlande:
- 1. ruw 2.a ruw 2.b streng, rauw 3. onbehouwen
- pole:
- 1. surowy, nieprzetworzony, naturalny 2.a surowy 2.b surowy, kanciasty 3. niekrzesany, prostacki, ordynarny
- portugale:
- 1. cru, natural
- ruse:
- 1. сырой, необработанный 2.a грубый 2.b грубый, суровый 3. грубый
- slovake:
- divoký, drsný, hrubý, surový
- tibete:
- རྗེན་པ་
- ukraine:
- сирий, необроблений
krudaĵo
- 1.
- Io kruda: [ili] trovis pli kaj pli da krudaĵo-receptoj, eĉ por pico, supo kaj torto [18]; ĉiujn malsaĝaĵojn kaj krudaĵojn de la popolo li batadis [19]; krudaĵoj metitaj en la buŝojn de la personoj kaj scenoj, kiuj malfaciligus la ĝuadon de tiu verko VojaĝImp .
- 2.
- Krudmaterialo: la produktado de varoj […] estis praktikata kun granda konsumo de krudaĵoj [20].
18.
Monato, Lode van de Velde: Kuirita tomato estas morta
tomato, 2004
19. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dano Holger
20. Evgeni Georgiev: Kiu sukcesis, kiu postrestis?, Monato, 2000/11, p. 10
19. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Dano Holger
20. Evgeni Georgiev: Kiu sukcesis, kiu postrestis?, Monato, 2000/11, p. 10
- beloruse:
- 1. грубасьць 2. сыравіна
- ĉine:
- 2. 原材料 [yuáncáiliào], 原料 [yuánliào]
- france:
- 1. grossièreté 2. matière première
- germane:
- 2. Rohmaterial, Rohstoff
- hispane:
- 1. grosería 2. materia prima
- hungare:
- 1. nyerseség, durvaság 2. nyersanyag
- japane:
- 原料 [げんりょう], 生物 [なまもの]
- nederlande:
- 1. ruw materiaal 2. grondstof
- pole:
- 2. prostactwo, nieokrzesanie
- ruse:
- 1. грубость 2. сырьё
- ukraine:
- сировина, грубість, різкість, брутальність, непристойність
krudulo
- Kruda homo: ke tio povus esti nobla, intence farita sinofero, neniel venis en la kapon de la krudulo Iŝtar ; Foster estis krudulo needukita, kaj li ofte pritraktis temojn tute erare KrM ; ĉu oni nomas kruduloj la laboristojn aŭ ne, tio indiferentu al ili. MortulŜip ; plej kuirita kampulo ĉiam restos krudulo PrV ; se vi krudulon iom karesos, li al si ĉion permesos PrV . maldelikatulo
- beloruse:
- грубіян
- ĉeĥe:
- hrubián, hulvát, neomalenec
- france:
- rustaud, rustre
- germane:
- Rohling
- hispane:
- paleto, patán
- hungare:
- nyers ember, faragatlan tuskó, bunkó
- japane:
- 無骨者 [ぶこつもの], がさつ者 [がさつしゃ], 無作法者 [むさほうしゃ]
- nederlande:
- boerenhufter, boerenkinkel, boerenpummel, botterik, ongelikte beer, lomperd, hork, hufter, kinkel, onbeschofterik, palurk, plebejer, plomperd, pummel
- pole:
- prostak, nieokrzesaniec
- ruse:
- грубиян
- slovake:
- grobian, hrubian, surovec
- ukraine:
- груба, невихована людина, грубіян, неотеса
malkruda
- Prilaborita, kuirita, delikata...: [tiu ŝtato] praktikas al la Eŭropa Unio la kiom eble plej malkrudan influon [21]. fajna, sublima
21.
Diversaj aŭtoroj: Le Monde diplomatique en Esperanto 2014-2016, Germanio, modelaj kliŝoj
- beloruse:
- тонкі, вытанчаны, даліканты, рафінаваны
- ĉeĥe:
- upravený, vyčištěný, zjemnělý
- ĉine:
- 娴 [xián], 嫻 [xián], 精制 [jīngzhì], 精製 [jīngzhì], 精細 [jīngxì], 精细 [jīngxì], 叶斌 [yebin]
- france:
- raffiné
- germane:
- bearbeitet, verfeinert, raffiniert, gar
- hispane:
- refinado
- hungare:
- finom
- japane:
- 加工された [かこうされた], 洗練された [せんれんされた]
- nederlande:
- geraffineerd
- pole:
- delikatny, przetworzony, wyrafinowany
- ruse:
- деликатный, утончённый, тонкий, рафинированный
- slovake:
- hebký, jemný
- ukraine:
- оброблений, делікатний, витончений