*sovaĝa
- 1.
-
Proksima al naturo kaj malproksima al civilizo.
- a)
Ne hejmigita:
li vivis kun sovaĝaj azenoj
[1].
- b)
Ne kultivata:
sovaĝa greno
[2];
ĉe la bariloj volviĝadis supren sovaĝa lupolo
[3];
figoj kaj granatoj kreskis sovaĝe
[4];
sovaĝa pomo eĉ en la paradiza ĝardeno mem neniam fariĝos ananaso
[5].
- c)
- (pri homo, popolo) Ne havanta agrikulturan aŭ urban civilizon, sin vivtenanta per ĉaso kaj rikolto en la naturo: laŭ lia opinio ĉiuj popoloj sovaĝaj kaj eĉ duone-civilizitaj, enkalkulinte ankaŭ la Japanojn, ne vidas en la kiso simbolon de amo FK .
- 2.
-
Malmilda,
kruda.
- a)
- Akre kaj malagrable impresanta la sentumojn pro sia krudeco kaj maldelikateco: sovaĝa koloro; sovaĝe vestita; Volapük sonas tre sovaĝe kaj maldelikate FK ; al ĉio oni povas alkutimiĝi, kaj kio hieraŭ ŝajnis sovaĝa, tio morgaŭ aperas kiel io tute natura kaj bela [6].
- b)
-
Senbride fortega:
sovaĝa ludo, gesto;
sovaĝe puŝi iun;
li estos homo sovaĝa, lia mano estos kontraŭ ĉiuj
[7];
jen trankvila, jen en la plej sovaĝa danco
FK
;
la granda ŝipo balanciĝis en rapidega kurado sur la sovaĝa maro
FK
;
vi, dioj, […] la sopire petegitan pluvon […] sovaĝtorente
verŝas sur la teron
Ifigenio
.
furioza,
impetega,
senbrida2
1.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 5:21
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Re2 19:29
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Sambuka virineto
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo
5. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
6. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sepa Kongreso Esperantista en Antwerpen en la 21a de aŭgusto 1911
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 16:12
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Re2 19:29
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Sambuka virineto
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo
5. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Dua
6. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sepa Kongreso Esperantista en Antwerpen en la 21a de aŭgusto 1911
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 16:12
- afrikanse:
- wilde
- albane:
- egra
- amhare:
- የዱር
- angle:
- wild, savage
- arabe:
- بري
- armene:
- վայրի
- azerbajĝane:
- vəhşi
- beloruse:
- дзікі
- bengale:
- বন্য
- birme:
- ရိုင်းသော
- ĉine:
- 狂放 [kuángfàng], 狂野 [kuángyě], 野 [yě], 野生 [yěshēng], 野蛮 [yěmán], 野蠻 [yěmán], 驁 [ào], 骜 [ào]
- dane:
- vild
- estone:
- looduses
- eŭske:
- basa
- filipine:
- ligaw
- france:
- sauvage
- galege:
- salvaxe
- germane:
- wild
- guĝarate:
- જંગલી
- haitie:
- sovaj
- haŭse:
- daji
- hinde:
- जंगली
- hispane:
- salvaje
- hungare:
- vas, nyers, durva
- igbe:
- anụ ọhịa
- irlande:
- fiáin
- islande:
- villtur
- japane:
- ワイルド
- jave:
- alam bébas
- jide:
- ווילד
- jorube:
- egan
- kanare:
- ಕಾಡು
- kartvele:
- ველური
- kazaĥe:
- жабайы
- kimre:
- gwyllt
- kirgize:
- жапайы
- kmere:
- ព្រៃ
- koree:
- 야생
- korsike:
- salvaticu
- kose:
- zasendle
- kroate:
- divlja
- kurde:
- bejî
- latine:
- fera
- latve:
- savvaļā
- laŭe:
- ປ່າທໍາມະຊາດ
- litove:
- laukinis
- makedone:
- диви
- malagase:
- bibidia
- malaje:
- liar
- malajalame:
- കാട്ടുപന്നി
- malte:
- selvaġġi
- maorie:
- mohoao
- marate:
- वन्य
- monge:
- qus
- mongole:
- зэрлэг
- nederlande:
- wild, woest
- nepale:
- जङ्गली
- njanĝe:
- zakutchire
- okcidentfrise:
- wyld
- panĝabe:
- ਜੰਗਲੀ
- paŝtue:
- وحشي
- pole:
- dziki 1. dziki, nieokrzesany (o człowieku) 2.a krzykliwy, ostry 2.b gwałtowny
- ruande:
- ishyamba
- ruse:
- дикий 2.b свирепый
- samoe:
- vao
- sinde:
- جهنگلي
- sinhale:
- වල්
- skotgaele:
- fiadhaich
- slovene:
- divje
- somale:
- duurjoogta ah
- ŝone:
- nyati
- sote:
- hlaha
- sunde:
- jarah
- svahile:
- pori
- taĝike:
- ваҳшӣ
- taje:
- ป่า
- tamile:
- காட்டு
- tatare:
- кыргый
- telugue:
- అడవి
- ukraine:
- дикий
- urdue:
- جنگلی
- uzbeke:
- yovvoyi
- vjetname:
- hoang dã
- zulue:
- sasendle
sovaĝi
sovaĝejo
Necivilizita kaj nekultivata lando:
mi hazarde vidis du infanojn ludantajn en tiu sovaĝejo el balaaĵoj
[8];
la verda valo restas malantaŭe kaj ekas seka sovaĝejo kun kaktoj kaj
tolao-arbetoj
[9];
ni volas en ĉi tiu sovaĝejo konstrui domon al ni
[10].
8.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Turgardisto Ole
9. Monato, Marta Solís: Unika fervojo en Andoj, 2005
10. A. Kivi, trad. I. Ekström: Sep fratoj, 1947
9. Monato, Marta Solís: Unika fervojo en Andoj, 2005
10. A. Kivi, trad. I. Ekström: Sep fratoj, 1947
- beloruse:
- дзікая мясцовасьць
- ĉine:
- 旷野 [kuàngyě], 曠野 [kuàngyě], 蛮荒 [mánhuāng], 蠻荒 [mánhuāng]
- france:
- désert, nature sauvage
- germane:
- Wildnis
- hispane:
- naturaleza salvaje
- hungare:
- vadon
- japane:
- 未開拓地 [みかいたくち], 荒野 [こうや]
- nederlande:
- wildernis
- pole:
- dzicz
- ruse:
- дикая местность
- ukraine:
- дика місцевість
sovaĝulo
- Tiu, kiu vivas en naturo, for de civilizo: Ron Jebarra estis sendube terura sovaĝulo, ĉar la polico proponis premion por lia detranĉita kapo [11].
11.
T. Steele: Por savi nigran animon, en: Australia Felix, 1999
- angle:
- recluse, savage, barbarian
- beloruse:
- дзікун
- ĉine:
- 蛮荒 [mánhuāng], 蠻荒 [mánhuāng], 野蛮人 [yěmánrén], 野蠻人 [yěmánrén]
- france:
- sauvage (subst.)
- japane:
- 野蛮人 [やばんじん], 乱暴者 [らんぼうもの]
- pole:
- barbarzyńca, dzikus, dziki (człowiek)
malsovaĝa
- 1.
-
(pri indidvidua besto:)
Kitimiĝinta al homo(j), ne plu timanta homo(j)n:
malsovaĝa leono en kaĝo
[12];
Meze sur la planko staris la malsovaĝa korniko, turnadis la
kapeton ĉiuflanken kaj observadis Gerdan
[13].
- 2.
-
(Vegetala aŭ animala specio)
Adaptita al kultivado aŭ bredado kaj konsumado en homa mastrumado:
malsovaĝa greno (tritiko, sekalo, rizo);
malsovaĝa rajdbesto;
IPBES atentigas, ke antaŭ 2016 malaperis 9% de la rasoj de
malsovaĝaj mamuloj bredataj por nutrado aŭ laboro
[14].
hejmigita
sovaĝa1.bsovaĝa1.a
12.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXI
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
14. Julius HAUSER: Formorto minacas ĝis unu milionon da specioj, Monato, №012479
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
14. Julius HAUSER: Formorto minacas ĝis unu milionon da specioj, Monato, №012479
- angle:
- tame 2. domesticated
- beloruse:
- акультураны, прыручаны, цывілізаваны, абрахманены
- ĉine:
- 温驯 [wēnxùn], 溫馴 [wēnxùn], 馴順 [xùnshùn], 驯顺 [xùnshùn]
- france:
- 2. cultivé (plante), domestique (animal)
- germane:
- zahm
- hungare:
- szelíd, kezes
- japane:
- 飼いならされた [かいならされた]
- nederlande:
- tam, mak
- pole:
- udomowiony (o zwierzęciu), oswojony (o zwierzęciu lub człowieku), uprawny (o polu)
- ruse:
- 1. ручной (о животном), прирученный 2. окультуренный, одомашненный, пригодный к разведению
- ukraine:
- свійський
malsovaĝigi
(tr)
- 1.
- Igi malsovaĝa1: dividante sian panon kun urso, li malsovaĝigis ĝin [15]; la granda besto apartenis al speco, kiun la ruĝaj homoj neniam malsovaĝigas [16].
- 2.
-
Adapti (vegetalan aŭ animalan specion) al kultivado aŭ
bredado kaj konsumado en homa mastrumado:
laŭ la hipotezo de la pruraj originoj de niaj kolomboj, oni
devas supozi ke almenaŭ sep aŭ ok specioj estis tiom ĝisfine
malsovaĝigitaj en antikva tempo per duoncivilizitaj homoj, ke
ili estas tre fekundaj en kaptiteco
[17].
15.
Monato, Saliko: Praa religia temo, 2009
16. E. R. Burroughs, trad. K. R. C. Sturmer: Princino de Marso, 1938
17. Ĉarlz Darvin, trad. Klivo Lendon: La Origino de Specioj, ĉapitro 1a
16. E. R. Burroughs, trad. K. R. C. Sturmer: Princino de Marso, 1938
17. Ĉarlz Darvin, trad. Klivo Lendon: La Origino de Specioj, ĉapitro 1a
- angle:
- tame
- beloruse:
- прыручыць, абрахманіць, акультурыць
- ĉine:
- 使听从 [shǐtīngcóng], 使聽從 [shǐtīngcóng], 使順從 [shǐshùncóng], 使顺从 [shǐshùncóng], 克制 [kèzhì], 馴服 [xúnfú], 驯服 [xúnfú], 馴養 [xúnyǎng], 驯养 [xúnyǎng]
- france:
- apprivoiser, domestiquer
- germane:
- zähmen
- japane:
- 飼いならす [かいならす]
- pole:
- oswajać, udomawiać, ujarzmiać
- ruse:
- 1. приручить, приручать 2. окультурить, одомашнить
malsovaĝigo
- La ago malsovaĝi kaj ĝia rezulto: Fakte ne la absurdaj muroj kaj piramidoj, sed tri aliaj atingoj determinis la kurson de la antikva historio: la bronzo; la malsovaĝigo de la ĉevalo; kaj la fero [18].
18.
Sergio Pokrovskij: La granda stepo, La Ondo de Esperanto, 2003:2
- beloruse:
- прыручэньне, абрахманьваньне, акультурваньне
- pole:
- oswojenie, udomowienie
- ruse:
- приручение, одомашнение, окультуривание, доместикация