^*difin/i

(tr)

1.

Precize klarigi, koncize priskribi la signifon de vorto, ideo, koncepto ktp per ties karakterizaj ecoj: la sufikso „um“ ne havas difinitan signifon [1]; klare difinita […] Fundamento de la lingvo [2]; ĉiu elemento ricevis difinitan signifon kaj la tuta lingvo esence aglutinan karakteron ^EeP ; multnombraj fakaj terminoj estis difinitaj en Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto ^EeP ; se oni ordonus al mi difini la karakteron de lia sankteco Ramzes XIII, vere, mi ne scius tion fari [3]; kiel difini? estis io pura, naiva, tre juna, tre senkomplika en li ^ChV ; Kio estas foirismo? Ni legu unue, kiel ĝin difinas foiristoj mem: […] [4].

2.

Precize fiksi aŭ konigi la karakterizajn ecojn, naturon, rolon aŭ limojn de io: havi difinitan formon; ni iras al celo klare difinita, senduba kaj nepre atingota ^EE ; nun iru, laboru, kaj […] la difinitan nombron da brikoj liveru [5]; faru la Paskon en la difinita tempo [6]; difinu limon por la popolo ĉirkaŭe, dirante: gardu vin, ke vi ne supreniru sur la monton nek tuŝu ĝian bazon [7]; mi volas hodiaŭ difini, kion ricevos ĉiu el vi post mia morto [8]; ĉe ĉiu disdonado mi gvidis min per io difinita, mi ĉiam decidas laŭ alfabeta ordo [9]; ĉiu esperantisto havu la plenan certecon, ke leĝodonanto por li ĉiam estos ne ia persono, sed ia klare difinita verko [10]; [ne necesas] difini […] severajn regulojn por tiuj ĉi detaloj [11]; tie agadis nenia logiko, nenia difinita plano ^EE ; difini komitaton, kiu okupus sin je [tiu tasko] ^EE . asigni, atribui, decidi

3.

(arkaismo) Determini: regulo por difini la [semajn]tagon en malproksima jaro ^FK ; fianĉon de l' sorto difinitan forpelos nenia malhelpo ^PrV ; li difinis rendevuon al ili en iun drinkejon ^Kandid ; alflugis al ili ĝemantaj kaj sufokitaj voĉoj, kies fonton ne eble estis difini [12]; niaj infanjaroj ofte difinas nian estontan vivon; la adjektivo difinas la substantivon kaj la adverbo difinas la verbon.

Rim.: La verboj „determini“ kaj „destini“ oficialiĝis pli malfrue. Do en la komenco „difini“ devis kunkovri la signifojn de ambaŭ.

1.

Difinanta: [sub] „dank“ […] PIV en la jaro 2002 listigas 10 difinajn erojn [13]; ŝi restis sidanta […] kun la difina influo de la realo, kiu daŭre premis ŝiajn kranion kaj piedojn ^VRA ; la katastrofo ŝajnis esti la difina momento de malfirma registaro klopodanta konstrui aliancon ^MD17 ; la aŭtoro de la difina tiuspeca romano pri la dua mondmilito Joseph Heller mem legis la libron Švejk kaj konfesis, ke sen tiu sperto lia romano Kaptilo 22 neniam estus verkita [14]; la difina karakterizaĵo de tiaj libroj estas, ke ili ne estas fizikaj objektoj, sed konsistas el puraj informoj, […] aŭ bitoj [15]. decida², konsekvenca¹, origina, tipa

2.

Difinita: la nereala, iluzia imagito […] modifiĝis en miaj nunaj sonĝoj je amato tute reala kun difina korpoformo kaj konkreta konduto ^SkandalJozef . certa⁴, konkreta

3.

difina artikolo

1.

Klarigo, ebliganta difini ion: aludo al iu difino de la fama antikva filozofo Plato ^Kandid ; alveturinte al la loko de la difino, nia veturigisto komencis kriegi el la tuta gorĝo ^FK ; tiu ĉi vortareto […] mem jam klarigas sian difinon kaj manieron de uzado ^FK ; tiu ĉi difino postulas kelkajn klarigojn ^Ret ; estus necese difini kion signifas „scii“, ĉar tiu difino povas iri de la precizeco en la grandaj vortaroj ĝis la plej nebula kompreno de la signifo ^Ret ; angla termino, sekvata de difino en la angla ^EeP ; mi respektas PIV pro ĝiaj tre multaj kaj laŭcele aranĝitaj citaĵoj, sed mi ne akceptas ĝiajn difinojn kaj preskribojn, se ili ne spegulas la ĝeneralan uzadon ^BonaLingvo ; „juneca plenkreskulo“ estas bona aĝdifino de la ideala oficisto [16]; la difino de sekundo ŝanĝiĝis al tiu strangaĵo havanta nenian rilaton kun la tero, la suno kaj la luno [17]; fluidaĵo sen difino, nek vinagro nek vino ^PrV ;

2.

La kapablo de aparato (mezurilo, presilo, ekrano ktp) distingi inter du proksimaj valoroj: la neŭtrinoeksperimento postulas absolutan difinon de almenaŭ 1 eV; la presilo havas difinon de 600 punktoj en colo; altadifina televido ^MD11 . distingebla, fajna², subtila³

Fiksi, decidi, ke io apartenu al io alia; atribui: mezurilo […] ebligas aldifini valoron al ĉio, kaj tiel ĝi ebligas kompari, adicii, subtrahi [18]. asigni, aljuĝi

(tr)

Anticipe difini: Kristo Jesuo, kiun Dio antaŭdifinis kiel repacigilon per fido en lia sango [19]; tiu principo, kiel ni nun vidas kaj komprenas, antaŭdifinis progreson kaj prosperon de la afero [20]; estis multe da volontulaj helpantoj, kiuj havis ĉiu sian precizan kaj antaŭdifinitan taskon [21]; [en] la kvara jarcento okazis evento, kiu antaŭdifinis la historian evoluon de l' armena popolo [22]. antaŭfiksi, destini

Kiel postulas, kiel implicas ĝia difino: prepozicio staras – laŭdifine – antaŭ la substantivo [23]; anĝeloj laŭdifine ne havas sekson [24]; Kamaĉo ne povos vidi la blaton ĝuste tial, ke laŭdifine okkrura blato estas nevidebla [25]; la poezio estas arto metafizika laŭdifine, ĉar mem la materialo de tiu – la lingvo – estas metafizika [26]; la skriba arto mem estas laŭdifine artefarita [27]. nome¹, nominale

Kiu ne estas preciza klarigita, determinita aŭ determinebla: ĉirkaŭe en la ĉambro estis distrita ankoraŭ multo da sendifinaj puf-seĝoj, aŭ kiel ili estas nomataj, tiuj remburitaj, rondaj, kvarangulaj kaj ovalaj objektoj kun bluaj atlasaj kovriloj kaj amaso da nekompreneblaj laĉaĵoj kaj penikaĵoj ^FK ; la tempoj estanta, estinta kaj estonta kaj por la modoj (modusoj) sendifina (infinitivo), kondiĉa kaj ordona ^EE . klara³, preciza