^*akv/o ^UV

1.

[akv.0o.KOMUNE]

Fluaĵo, el kiu konsistas la riveroj, lagoj kaj maroj: akvo estas fluidaĵo [1]; prenu mem akvon, se vi volas trinki [2]; [ŝi] ĉerpis akvon en la plej pura loko de la fonto [3]; [en] la kaldrono […] sin trovas bolanta akvo, eliras vaporo [4]; eniris Noa […] en la arkeon, pro la akvo de la diluvo [5]; [ili] fosis en la valo kaj trovis tie puton kun freŝa akvo [6]; [ili] ĉerpis akvon kaj plenigis la trogojn, por trinkigi la ŝafojn [7]; la akvo estis tute verda kaj flava, ne klara kiel ordinare [8]; barakti kiel fiŝo ekster la akvo ^PrV ; akvo silenta subfosas la bordon (iu silenta aŭ senaga povas subite iĝi danĝera) ^PrV .

2.

[akv.0o.amaso]

Ia amaso de tia fluaĵo rigardata kiel tuto, ekz-e lago, rivero ks; akvujo²: granda akvo disfluis sur la vojo, kiun ili devis transpasi [9]; la nuboj rulfalis de la alteco, saltis sur la akvojn kaj la teron [10]; la vintro estis akra, la akvoj profunde glaciiĝis [11].

3.

[akv.0o.KEM]

Kombinaĵo de hidrogeno kaj oksigeno (H₂O), precipe la likva stato: hidrogeno ne estas energifonto, nur energistokilo: senmiksan hidrogenon oni tiras el akvo per energikosta procezo [12]. glacio, vaporo

4.

[akv.0o.simila]

Ia klara fluaĵo similanta akvon: boteloj da kolonja akvo [13]; hiperklorita akvo [14].

1.

[akv.0a.el_akvo]

El akvo aŭ enhavanta akvon: akva fonto en la dezerto [15]; akvaj marĉoj [16]; arbo plantita apud akvaj torentoj [17]; kruĉo […] da akva vino [18]; kelkajn oni jam vidis etendantajn nur al manojn en la akva ĥaoso [19]; ili tiel similis unu la alian, kiel du akvaj gutoj [20]; akva supo, spicita per […] ranca oleo [21]; la akva kolono brilis kiel oro ^FdO ; kelkaj akvaj siteloj malavare ĵetitaj [22]; la usona lago Erio [estas] akva landlimo inter Usono kaj Kanado [23]; la parko […] estas pitoreske trasulkita de kanaloj kaj akvaj vojoj [24].

2.

[akv.0a.funkcianta]

Funkcianta per akvo: la kluzoj de la akva muelejo estis malfermitaj [25]; akva orgeno [26]; akva necesejo [27]; akvaj […] energifontoj [28].

3.

[akv.0a.akvomedia]

Vivanta en akvo: aligatoroj kaj aliaj akvaj bestoj [29]; akva serpento spiralis antaŭ ili [30]; klara ondo, plenigita da akvaj kreskaĵoj [31]; bronzaj statuetoj, prezentantaj akvajn birdojn [32].

4.

[akv.0a.rilata]

Alie rilata al akvo: mi malvarmumas [pro] tiu akva ekskurso [33]; kvar hidraŭlikaj ŝipliftoj […] ebligas venki la akvan niveldiferencon de 17 m [34]; sportaj programeroj akvaj [35].

[akv.0i.akvumi]

Akvumi: plugadu plue la senfruktan grundon kaj akvu ĝin [36]; ŝi prenas akvokarafon de la bufedo kaj akvas la floron [37].

[akv.0ejo.KOMUNE]

Loko, kie kolektiĝas akvo: fonto kaj puto kaj akvejoj restos puraj [38]; sidiĝis unuj ĉe unu flanko de la akvejo, kaj la aliaj ĉe la dua flanko de la akvejo [39]; duono de la homaro loĝas en landoj, en kiuj oni devas dividi akvejojn kun siaj najbaroj [40]; la akvejoj, kie ĝi restadis, estis fosoj kun malprofunda klara akvo [41]; trinki akvon el malpurigitaj akvejoj [42].

[akv.0ero.KOMUNE]

Tre malgranda kvanto da akvo, ordinare en formo de guto: tiel simila al li kiel du akveroj unu al la alia [43]; varmegaj akveroj gutadis al li rekte en la vizaĝon [44]; simile al malseka kato [li] forskuis de la dorso kaj flankoj riveretojn da akveroj ^Metrop ; fontano de brilantaj akveroj ^Metrop ; el malgrandaj akveroj fariĝas grandaj riveroj (per multaj malgrandaj faroj estiĝas grandaj faraĵoj) ^PrV .

[akv.A0isto.AST]

Ekvatora stelfiguro kaj signo de la zodiako (Aquarius: Aglo [...] situas dekstre de la Akvisto, kiu fakte estas Ganimedo [45]; NGC 6985-1 [...] estas galaksio en konstelacio Akvisto [46]. Verŝisto

[akv.0umi.KOMUNE]

Malsekigi per surverŝo aŭ trafluigo de akvo: vi estas kiel ĝardeno akvumata [47]; la plantanto kaj la akvumanto […] ĉiu ricevos sian propran rekompencon [48]; tirbestoj akvumis sin en la rivero [49]; kelkloke aperis […] akvummaŝinoj, pumpiloj [50]; (figure) lia patro  kaj nutras la kreskon de racio en sia filo [51].

[akv.0umilo.HOR]

Ilo por akvumi, ordinare konsistanta el akvujo, anso kaj verŝotubo: ŝi prenas akvumilon kaj supreniras la legomĝardenojn ^Metrop ; plasto kaj metalo estas taŭgaj materialoj por bonkvalita ĝardenista akvumilo [52].

1.

[akv.0ujo.KOMUNE]

Ĉia ujo por ricevi kaj konservi akvon, ĉu portebla ĉu konstruita en iu loko: mi aranĝis al mi akvujojn, por akvumi el ili arbaretojn [53]; la ĝardenisto poste venis kun sia akvujo kaj superverŝis la […] florbedon [54]; oni konstruis akvujon, kiu povis enteni ĉirkaÅ­ tri miliardojn da kubaj metroj [55]; [tie] troviĝis ma[r]mora akvujo, en kiu ŝprucis fontano [56]; oni uzis normalan fajroestingan veturilon de la viena fajrobrigado, sed ties akvujo entenas nur 1000 litrojn da akvo [57]; la akvujo de la lokomotivoj enhavas 1200 litrojn [58]. akvario, baseno¹, cisterno

2.

[akv.0ujo.GEOG]

Terkavo kie kolektiĝis natura akvo, t.e. lago, akvofosaĵo ks: ili iris kelkajn horojn kaj venis al granda akvujo, ni ne povas transiri, diris Haĉjo, mi ne vidas ponton [59]; mi promenadis ĉi tie, strebante atingi proksime troviĝantan akvujon kun pura akvo [60]. akvo², baseno²

(ntr)

[akv.el0igxi.KOMUNE]

Eliri, aperi el akvo: kiam ĝi la duan fojon elakviĝis, la cigno estis blanka [61]; en la mezo de Nilo oni renkontadis insulojn, kiuj, ŝajnis, hieraŭ elakviĝis [62]; la ondo ĝin kovras, oni vidas nek la homojn nek la maston, […] sed unu momenton poste ĝi denove elakviĝas [63]; ili trempas sin en la akvon kaj rondnaĝas dum kelkaj minutoj, poste ili elakviĝas fieraj kaj feliĉaj [64].

Eniĝi en akvon: la jaÄ¥to enakviĝis [65]; ekipinte vin per banmantelo kaj mantukoj, senvestiĝu rapide kaj enakviĝu tuj [66]; ekskursoj kondukas al la rifo, dum kiuj eblas enakviĝi por sperti la riĉecon kaj belecon de la subakva pejzaĝo [67]; la hipopotamo […] grumblis kaj ŝprucigis akvon tra siaj naztruegoj, antaÅ­ ol denove enakviĝi [68]. mergiĝi, plonĝi¹

(tr)

[akv.sub0igi.KOMUNE]

Kovri per akvo, meti sub la akvosurfacon: li subakvigu ŝin trifoje, […] tiam la sorĉa spirito foriĝos de ŝi [69]; Duponto sin subakvigis tute vestita en la maron [70]; la senvandaj palafitoj de Naba-koi situis inter forhakitaj branĉoj en subakvigita marĉa grundo [71]; unu el niaj militŝipoj povus subakvigi ĉiujn iliajn ŝipetojn [72]; (figure) vento politika povus blovi el kontraŭa flanko kaj subakvigi ĉion „internacian“ sub ondego ŝovinista [73].

(ntr)

[akv.sub0igxi.KOMUNE]

Profundiĝi sub akvosurfacon: komencante subakviĝi, li ekkriis […] „savu min“ [74]; (figure) kiam la suno jam duone subakviĝis, ŝi nur tiam rimarkis la malgrandan rokon [75]; estas ĉarmege refreŝigi al si la kapon en la ondoj aŭ subakviĝi sur la fundon [76]; nia ŝipo trafis rifon kaj subakviĝis, kaj ĝin ni ne vidis plu [77]; ili scivole rigardis la lutrojn, kiuj naĝis kaj subakviĝis de la bordo sen laciĝi [78].

[akv.sub0igxo.KOMUNE]

Profundiĝo sub akvon por sportaj aŭ profesiaj celoj: iam lia hobio estis subakviĝo [79]; krom skoltismo la geknaboj en [la klubo] okupiĝas pri subakviĝo kaj paraŝutismo [80]; pro subakviĝo de la naftoŝipo […] denove estiĝis naftotajdo sur eŭropaj marbordoj [81]; tio okazis en Atlantis, unu monaton antaŭ dia subakviĝo [82].

[akv.sub0igxanto.KOMUNE]

Persono, kiu subakviĝas por sportaj aŭ profesiaj celoj: en la litova urbo Trakai estas klubo de subakviĝantoj Amfibija [83].

Homo trejnita por naĝi sub la akvosurfaco, kutime uzante spiraparaton aŭ -tubon kaj piednaĝilojn: li rakontis al ŝi pri […] mirindaj fiŝoj en la profundaĵo kaj kion la subakviĝistoj tie vidis [84]; ŝia fianĉo estis subakvisto ĉe la maristaro [85]; la zoologo kaj subakvisto Tadas Laurinavičius […] zorgas pri akvariaj vivuloj en […] la litova urbo Kaunas [86]. plonĝisto

(tr)

[akv.super0i.KOMUNE]

Kovri per nenormala superfluo da akvo, inundi: la tuta vilaĝo estis superakvita, kaj oni remis per kanoto inter la domoj [88]; granda akvo ne povas estingi la amon, kaj riveroj ne povas superakvi ĝin [89].

[akv.super0o.MET]

Superfluo de akvo, kiu kovras la teron, inundo: por gardi sin kontraÅ­ troaj superakvoj, ili konstruis potencajn digojn kaj fosis akvujojn [90].

[akv.super0ego.MET]

Granda superakvo abunde kovranta tutan regionon, diluvo: la fino de la mondo povas esti kaŭzita de superakvego [91]; superakvego forportis kelkajn el la tabuloj [de la ponto] [92]; ili riskas sian vivon […], ni falos sur ilin kiel superakvego [93].

Meti sur akvan surfacon: laŭ mia kapablo [mi] ĉarpentis ŝipeton, per takeloj mi malfacile surakvigis ĝin kaj komencis la enmunton de la motoro [94]; alvenis franca patrolŝipo, ĝuste kiam la ŝipestro jam kun gaja humoro kaj sen hasto lasis surakvigi la boatojn [95].

Atingi la akvan surfacon: maristo ankoraŭ ĵetis post ni en la savboaton […], ni rapide surakviĝis kaj forremis, por ke ni evitu la kirlakvon [96]; la glacirompilo haltas en la maro por ellasi kuraĝemulojn, vestitajn per akvoimunaj varmokostumoj, enakviĝi aŭ pli precize surakviĝi, ĉar pro la speciala vesto ili nur flosas [97].

(tr)

[akv.tra0igi.AGR]

Alkonduki akvon sur kulturatan terspacon, irigacii: Bambuo [...] tradicie utilis [por] traakvigi la kampojn per la ŝalmoj kaj rikolti per bamburastilo [98].

(arkaismo)

[akv.fal0o.GEOG]

Akvofalo: li rakontis […] pri la falakvoj, kiuj ŝaŭmante falegas malsupren kun bruo simila al frapoj de tondro [99]. la ŝaŭmo el la maro […] ruliĝadis sur la bordon kiel bolanta falakvo [100].

[akv.grund0o.GEOL]

Ĉia akvo troviĝanta sub la tero, en la grundo, rigardebla kiel disponebla natura rezervo: apenaŭ pliboniĝis la stato de la grundakvo, esploroj daŭras [101]; ĉar la tunelo iros […] ankaŭ sub Danuba Kanalo, oni devos glaciigi la tiean grundakvon [102]; la Akva Servo de Siem Reap devas ĉerpi po ĉirkaŭe 27 900 kubajn metrojn da grundakvo tage [103]; se oni boras truegojn en la teron, povas sinki la grundakvo, tiel ke domoj malstabiliĝas [104].

[akv.klor0o.KOMUNE]

Solvaĵo de natria hipoklorito en akvo, uzata kontraŭ mikroboj kaj por senkolorigo de ŝtofoj: mia avino […] plenigas tinon per akvo varma kun klorakvo [105].

Parfumo, kiun kreis la italo Johann (Giovanni) Maria Farina en 1709 en la germana urbo Kolonjo, kaj tie plu produktata de la firmao „4711“: boteloj da kolonja akvo, naztukoj kaj parfumigita sapo por la gastigintino [106]; Margarita Nikolavna iris en la dormoĉambron kaj revenis de tie tenante en la manoj paron da ŝtrumpoj kaj flakonon da Kolonja akvo [107]; mia patro nur post duŝado odoras je sia kolonja akvo [108]. odekolono

[akv.mar0o.KOMUNE]

Sala akvo el maro, kontraste al nesala akvo pluva, rivera...: en marakvo oni ja ne povas lavi sin [109]; vi ne aspektas kvazaŭ vi hieraŭ glutis marakvon unuafoje [110]; tie sur la roko en la sala vipata marakvo sidis la somero mem [111]; instalaĵoj por sensaligi marakvon [112]; pro pluvo marakvo estis neklara [113]; parto solviĝas en la marakvo, alia parto iras en la sedimenton, ĝis kiu grado kalcia karbonato solviĝas en la profunda oceano dependas de la premo (do profundo) kaj de la pH-valoro [114].

Trinkmielo, kutime fermentinta (vd mielvino): [ili] trinkis fortan vinon el la montoj de Elam kaj mielakvon pli libere ol prudente [115]; oni enportis la kruĉojn kun mielakvo [116]. limonado, siropo

[akv.mineral0o.KUI]

Trinkakvo el aparta fonto, kun konstantaj kvantoj de diversaj mineraloj: fraŭlino Emilio […] glutis la lastajn gutojn el sia botelo da mineralakvo [117]; la mineralakvo el ambaŭ fontoj estas tre utila por kuracado de diversaj malsanoj [118]; la elŝprucoj […] daŭras ĉirkaŭ 25 minutojn kaj liveras 600 hektolitrojn da mineralakvo [119].

[akv.pluv0o.KOMUNE]

Akvo falanta aŭ falinta en formo de pluvo: pluvakvo kolektiĝas sur la tegmento en cisternojn [120]; por irigacii oni uzas pluvakvon [121]; tiujn truojn, plenajn je varmeta pluvakvo, la knaboj nomas putoj [122]; la ŝtonoj estos aranĝitaj ŝtupare kaj la pluvakvo venos tra tuboj el la tegmento de la garaĝo, estigante dum pluvo akvofaleton [123].

[akv.roz0o.KUI]

Akvo el distilado de rozpetaloj, laŭ la speco aŭ uzata kiel bonodoraĵo aŭ uzata kiel gustigilo de dolĉaĵoj: kuiru sur forta fajro 30 minutojn ĝis la miksaĵo estos tre malfluida, aldonu la roz-akvon kaj citronsukon, kaj zorge miksu [124].

[akv.rub0o.AKV]

Akvo uzita, malpurigita, eventuale ankaŭ poluita de homoj: en la dua duono de la dudeka jarcento, oni interŝanĝis la antaŭan akvofonton de la lago per purigita rubakvo [125].

[akv.sankt0ujo.KRI]

En tradicia kristanismo, baseneto, de kiu oni fingroprenas akvon por krucosigni, memorige pri bapto: mi la koloron de la sanktakvujoj atribuis al la sanktigita akvo mem [126].

[akv.sod0o.KUI]

Trinkaĵo el akvo entenanta karbondioksidajn veziketojn: jen viro eksoifas kaj aliras trinkaĵaŭtomaton por aĉeti skatolon da sodakvo [127].

[akv.trink0o.KOMUNE]

Akvo tia, ke ĝi estas trinkebla sen danĝero por homa sano: mankis nur la provizo de trinkakvo, sed mi ne havis konvenan ujon [128]; estis ankaŭ du malgrandaj cisternoj en unu el la kajutoj, unu por lavakvo kaj la alia por trinkakvo [129]; akvodukto de la akvofontoj […] en suda Albanio provizos per trinkakvo la italan regionon de Puglia [130].

Parfumaĵo el akvo, alkoholo kaj bonodoraj substancoj: tualetakvo de marko „Aktivisto“ [131]; Gnetov […]alportis al Aglaja Petrovna flakonon da tualetakvo [132]. Kolonja akvo

[akv.0oscienco.SCI]

Scienco pri akvo, pri ĝia konsisto kaj ĝia natura cirkulado tra tero, aero, maroj: pro grandaj klopodoj dum jarcentoj sur la tereno de akvoscienco Nederlando akiris la respekton kiun ĝi nun havas [133]. hidrologio

[akv.0osciencisto.SCI]

Fakulo pri akvoscienco. hidrologo