^*gard/i ^UV

(tr)

1.

Atenti kaj okaze de bezono agi kontraŭ danĝero.

a)

(iu) Atenti, zorgi por eviti al iu aŭ io minacantan danĝeron aŭ eblan malbonon: gardu min kiel la pupilon de la okulo [1]; li lokis antaŭ la Edena ĝardeno la kerubon kaj flaman glavon por gardi la vojon [2]; gardi iun kontraŭ malrespekto [3]; por gardi niajn venontajn batalontojn kontraŭ similaj surprizoj... ^Paroloj ; por gardi sin kontraŭ troaj superakvoj ili konstruis potencajn digojn [4] kontraŭ sufero Vi min gardos [5]; la Eternulo gardos vian piedon kontraŭ reto [6]; estas tia odoro de brasiko, ke oni devas gardi sian nazon [7]; gardu vin de tia malpaciĝo; bone gardanta hundo; ŝi mem tute ne zorgas pri si kaj tute sin ne gardas [8]; ŝi estis por mi ĉiam kara gardataĵo [9]; gardi (prizorgi) la interesojn de iu; ĝi estas kreita nur por gardi la ekstreme necesan kontinuecon en nia lingvo [10]. protekti

b)

(iu) Atenti, zorgi, por eviti, ke iu farus malbonon aŭ kaŭzus danĝeron: gardi krimulon, malliberulon; kiu gardas sian langon, tiu gardas sian animon kontraŭ malfeliĉoj [11]; gardu vin (atentu).

c)

(io) Ŝirmi, forteni, evitigi danĝeron aŭ malbonon: remparo gardas la urbon; tuko gardis la nukon kontraŭ la suno; la severa netuŝebleco de la „Fundamento“ gardos ĉiam la unuecon de nia lingvo [12].

2.

Teni² sendifekta.

a)

(iu) Konservi por baldaŭa uzo; teni neŝanĝita por difinita destino: gardu kandelon por la nokto^PrV ; gardi lokon por plua enskribo; gardu miajn vortojn en via memoro; gardu miajn konsilojn en via koro; konservu miajn vortojn, kaj gardu ĉe vi miajn moralordonojn [13]; gardu vian monon, mi ne bezonas ĝin; kiu gardas saĝon, tiu trovas bonon [14].

b)

Konservi, reteni: gardi sekreton, pozon, dokumenton; gardi fidelecon al iu, la memoron pri bonfaro; mi gardas la esperon, ke venos pli favoraj tempoj; gardi sian personan dignon ^Marta ; gardi sian opinion, konvinkon.

1.

Gardante, por gardi: en la posta nokto staris garde la dua filo [15].

2.

Gardeme, atente al eblaj danĝeroj: li sidis sur la dorso de la orienta vento, kiu tre garde lin tenis [16]; garde porti pakaĵeton.

1.

Restado por protekti ion aŭ iun: ni starigis pro ili gardon tage kaj nokte kontraŭ ili [17]; la domo [...] estas sub lia gardo [18]; fari noktogardon.

2.

(evitinde) Gardantaro: arestitoj [...] ĉirkaŭitaj de forta grandanombra gardo [19].

Aranĝita, longa zorgado pri iu aŭ io por ĝin konservi kaj protekti: tiu komitato ekzistas por la gardado de la interesoj de la tuta esperantistaro [20].

Instalaĵo, kiu interrompas cirkviton ĉe tro alta kurento: fandogardilo.

Homo kies okupo, ofico estas gardi: la gardisto de la malliberejo restas muta por ĉiuj liaj demandoj [21]; ni ja trovis la malliberejon ŝlosita tute fortike, kaj la gardistojn starantaj antaŭ la pordoj [22]; arbargardisto; gardisto de muzeo. provoso, vokto

Loko aranĝita por ke gardistoj tie restu, ofice aŭ ripoze inter gardotempoj: antaŭ ĉiu pordego troviĝis gardistejo kun urbaj soldatoj [23]; eniru en la gardistejon [24].

Kiu evitas eblajn malbonojn antaŭ ilia apero: la rabista knabino levis la malgrandan Gerdan sur la cervon, kaj ŝi estis tiel antaŭgarda, ke ŝi alligis ŝin fortike kaj eĉ donis al ŝi malgrandan sidkusenon [25]; vi do devas [...] trovi antaŭgardajn rimedojn [26].

(tr)

Neebligi la efikon de malbonaĵo jam antaŭ ĝia apero: antaŭgardu la Izraelidojn kontraŭ ilia malpureco [27]; ni ĵuras fidele [...] ne ekripozi pli frue, ol ni antaŭgardos niajn sanktajn urbojn de la malamikoj [28]; kinino antaŭgardas de febro; infanoj antaŭgarditaj kontraŭ difterio per injektoj; eble ni troas nian antaŭgardon kontraŭ la pastraj viperoj [29]. antaŭmalhelpi, antaŭsavi, preventi

Homo kiu protektas arbaron kontraŭ ŝtelo de arboj, plantoj, bestoj ks: ŝtataj arbarogardistoj estas bezonataj por protekti la bestojn – ekz-e ursojn kaj tigrojn – kontraŭ ĉasbanditoj [30].

Gardisto kiu prizorgas malliberigitojn kaj malhelpas ilian fuĝon: vespere ni elaĉetis la knabinon, kiu cetere estus iĝinta seksmatraco de la arestgardistoj, ĉar tiel kutimas formiĝi la virinsorto [tie] [31]; li memoris la acidan rimarkon de la karcergardisto [32].

Homo, komisiita por gardi ĉasejon: por eviti ŝtelĉasadon oni uzas ie la servojn de ĉasgardisto kaj aliloke publikajn gardistojn [33].

Gardisto kiu protektas la ĉevalojn: alveninte en la kastelon, li rapide ĵetis al la ĉevalgardisto la bridon [34].

Speco de policisto, kiu servas kiel unua kontakto al civitanoj ĉe iuj problemoj: li renkontis du civitangardistojn kaj, dum li ankoraŭ pripensis ĉu voki ilian helpon aŭ foriri sen veki atenton, la gardistoj vidis lian teruritecon, alpaŝis [35].

Tiu, kiu gardas, prizorgas domon: du noktojn ili pasigis en kelo, zorge kaŝante sin de la domgardisto [36].

pordisto

Homo komisiita por kontrole trairi la kamparon, zorgi pri erarantaj homoj aŭ brutoj, entruduloj, sovaĝaj bestoj, difektoj: kiel kampogardistoj ili ĉirkaŭas ĝin [37].

Gardisto kiu zorgas pri la funkciado kaj bonstato de kluzo: ni sidis en la boato, kiun ludonis al ni la kluzogardisto loĝanta apud „la Digo“ ĉe la kanaleto [38].

Protektisto, kiu akompanas gravulon kaj defendas lin kontraŭ atakoj: la korpogardistoj stariĝis, ĉiu kun siaj bataliloj en la mano [39].

Dumnokte deĵoranta gardisto: mi diris al vi, ni bezonas noktogardistojn [40].

Loko, kie deĵoras gardistoj de landlimo: la Teŭtona Kastelo […] siatempe estis limgardejo protektanta la komercan itineron el la sudo al Baltiko kaj inverse [41];

doganejo

Tiu, kiu gardas limon¹, precipe soldato landlimon: limgardisto haltigis lin kaj faris demandon al la suspektinda pasaĝero [42]; [la] taĝika flanko […] diras ke kirgizaj trupoj pafis kontraŭ taĝikaj limgardistoj ĉe akvodistribuejo Golovnoj [43].

doganisto

Homo kiu en konflikta regiono zorgu pri konservado de paco: nur por siaj pacgardistoj en Bosnio, Afganio kaj Irako la popolo malriĉa albana devas elspezi 7 milionojn ĉiujare [44]; Blunt, brito, deĵoris antaŭ kelkaj jaroj en Kosovo kiel komandanto de la tieaj britaj pacgardistoj [45].

Tiu, kiu gardas plaĝon, zorgas pri sekureco de plaĝumantoj: plaĝogardistoj estas singardaj, malmultaj el ili scias naĝi [46].

Gardisto kontrolanta enirantojn: la reĝo ordonis al la […] pordogardistoj, ke oni elportu el la templo […] ĉiujn objektojn [47];

Tiu, kiu gardas fervojon, ordinare loĝante apud kruciĝo kun strato kaj tie regante la trafikon: malgranda Relgardista Domo kun kolombejo [48].

Tiu, kiu ne gardas sin, ne atentas danĝeron, insidon: oni priŝtelas ne riĉulon, sed sengardulon ^Prv . facilanima

Esti atenta kaj eviti danĝeran aŭ malbonan agon: sin gardi kontraŭ senfortiĝo kaj falo ^Marta ; oni devas [...] sin gardi, ke ili ne eniru Egipton [49]; gardu vin, ke vi ne estu detruitaj unu de la alia [50]; gardu vin, ke vi tion ne faru [51]; li ordonis, ke oni gardu lin en la palaco [52]; Dio nin gardu [53].

Atenta por eviti malbonon, havanta singardon: singarda kontraŭ [55]; singarda pri; esti singarda kun la fajro ^Marta ; ho, kun li oni devas esti singarda [56]! esti singarda, ne rapidi [57]; estu singarda, ke vi ne faligu ĝin [58]; ni devas kompreneble esti tre singardaj kun ĉia perfektigado de la lingvo [59]; sigarde li premis sur la klinkon [60].

Atento, prizorgo, detenemo pri siaj agoj aŭ paroloj por eviti malbonon; saĝeco, per kiu oni senkulpe kaj sendanĝere kondutas: havu singardon kontraŭ la fajro; oni devas kutimi al granda singardo por trapasi la stratojn de la modernaj urbegoj.

Singardo: mi konsilas al vi aranĝi singardecon: ĉar li povas alveturi en ĉiu horo [61]; pro sia propra nesingardeco [li] enfalis en danĝeron perdi sian posedaĵon ^Marta .

Ĉiam atenta, provanta eviti misojn aŭ danĝerojn: juna, freŝe fandita, sed singardema kaj solida [62]; kritiki oni devas singardeme ^Metrop !

Gardisto kiu avertu kontraŭ danĝero (fajro, malamiko) staranta sur turo: la turgardisto estas tre severa, kiu ajn alproksimiĝas al tiu turo sen sufiĉa kialo, tiun li mortigos [63]; en efektiveco ni fine ĉiuj fariĝas turgardistoj kaj rigardas la vivon kaj la aferojn de supre [64]; mia patro estis lumturgardisto [65].