* -il/ PV

I.

-il

Sufikso signifanta ĝenerale tion, kio servas por efektivigi ion kaj
1.
montranta la instrumenton, aparaton aŭ organon servantan por plenumi la agon esprimatan de la radiko: per hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas, per kudrilo ni kudras, per tondilo ni tondas, per sonorilo ni sonoras, per fajfilo ni fajfas [1]; kavaliro sen armiloj estas birdo sen flugiloj; lumilo ne lumigas sian bazon; buterilo, detruiloj, direktilo, fajlilo, gladilo, haltigilo, iluminilo, klakilo, ludilo, pesilo, pezilo, pendigilo, pikilo, riglilo, ŝprucigilo, ŝraŭbturnilo, viŝilo, verŝilo, ktp.
Rim.: Por kelkaj agoj taŭgas pluraj instrumentoj. La korespondaj il-vortoj montras egale ĉiujn ajn el ili, kaj havas sekve malprecizan sencon: manĝilo povas esti, laŭ Zamenhof, telero, kulero, tranĉilo, forketo, glaseto aŭ telertuketo; lumilo estas torĉo, kandelo, gasbeko aŭ elektra lampo; pafilo montras jen karabenon, jen fusilon, jen revolveron, jen pistolon; militilo estas ĉio ajn, kio servas por militi, ktp. Estas do ofte necese anstataŭigi la il-vorton per la propra nomo de la instrumento.
2.
Kiam la radiko ne allasas ideon de objekto aŭ instrumento, la sufikso il montras, pliampleksiĝe, la rimedon aŭ procedon uzatan por plenumi la agon esprimatan de la radiko: abonilo, voĉdonilo, propagandilo, kuracilo, incitilo, malpacigilo, transportiloj, komunikiloj, pruvilo, kunvokilo; la sola ebla solvilo de la problemoZ ; al malvero ne mankas kovriloZ ; plendiloZ , suferiloZ , teruriloZ , ktp.
Rim.: Estas ĝenerale rekomendinde ne uzi la sufikson il anstataŭ por nomi substancon, ŝtofon. Tamen tiu regulo ne estas absoluta, ekzemple: kuraciloZ , ruĝigiloZ , kolorigiloZ .
ide:
-il
volapuke:
-öm
II.
Samsignifa radiko:

ilo

Aĵo uzata kiel rimedo: aparato, instrumento, maŝino: ilo ne devas fariĝi celo.
afrikanse:
hulpmiddel
albane:
mjet
amhare:
መሣሪያ
angle:
tool
arabe:
أداة
armene:
գործիք
azerbajĝane:
alət
beloruse:
прылада, сродак, інструмэнт, апарат
bengale:
টুল
birme:
ဒီ tool
bosne:
alat
ĉeĥe:
nástroj, zařízení
ĉine:
[jù], 器具 [qìjù], 工具 [gōngjù], 仪器 [yíqì]
dane:
værktøj
estone:
tööriist
eŭske:
tresna
filipine:
kasangkapan
france:
instrument, outil
galege:
ferramenta
germane:
Werkzeug, Instrument
guĝarate:
સાધન
haitie:
zouti
haŭse:
kayan aiki
hinde:
उपकरण
hungare:
eszköz, szerszám
ide:
utensilo
igbe:
ngwá ọrụ
indonezie:
alat, instrumen, perkakas
irlande:
uirlis
islande:
tól
japane:
ツール
jave:
alat
jide:
געצייַג
jorube:
ọpa
kanare:
ಸಾಧನ
kartvele:
ინსტრუმენტი
kazaĥe:
аспап
kimre:
offeryn
kirgize:
курал
kmere:
ឧបករណ៍
koree:
도구
korsike:
cuntzertu
kose:
isixhobo
kroate:
alat
kurde:
hacet
latine:
ferramentum
latve:
rīks
laŭe:
ເຄື່ອງມື
litove:
priemonė
makedone:
алатка
malagase:
fitaovana
malaje:
alat
malajalame:
ഉപകരണം
malte:
għodda
maorie:
taputapu
marate:
साधन
monge:
cuab tam
mongole:
арга хэрэгсэл
nederlande:
werktuig, instrument, middel
nepale:
उपकरण
njanĝe:
chida
okcidentfrise:
helpmiddel
panĝabe:
ਸੰਦ ਹੈ
paŝtue:
وسیله
portugale:
instrumento, ferramenta
ruande:
igikoresho
ruse:
орудие, инструмент, средство, аппарат
samoe:
mea faigāluega
sinde:
اوزار
sinhale:
මෙවලමක්
skotgaele:
inneal
slovake:
nástroj, zaridenie
slovene:
orodje
somale:
aalad
ŝone:
turusi
sote:
sesebelisoa
sunde:
alat
svahile:
chombo
taĝike:
воситаи
taje:
เครื่องมือ
tamile:
கருவி
tatare:
корал
telugue:
సాధనం
tibete:
ལག་ཆ་
tokipone:
ilo
ukraine:
інструмент
urdue:
آلے
uzbeke:
asbob
vjetname:
công cụ
zulue:
ithuluzi

ilaro

Sortimento de iloj utilaj por iu tasko: ŝi malfermis longforman skatolon, en kiu troviĝis ilaro por desegnado Marta . VD:garnituro
beloruse:
набор прыладаў, інструмэнтарый
ĉeĥe:
náčiní, nářadí
ĉine:
器具 [qìjù], 工具 [gōngjù]
france:
nécessaire (subst., ensemble d'outils), outillage
indonezie:
peralatan, perkakas
japane:
道具一式 [どうぐいっしき], 装備品 [そうびひん], ツール [つーる]
portugale:
instrumental, instrumentária
ruse:
набор инструментов, инструментарий, инвентарь
slovake:
náradie
ukraine:
збірн. знаряддя, приладдя, інструменти, апаратура, начиння, реманент і т.п.

administraj notoj

-~: Mankas verkindiko en fonto.
~o: Mankas dua fontindiko.
~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.