*varm/a UV *varma serĉi 'varma' [varm.0a] 1.[varm.0a.aktive] Kaŭzante sur la haŭto agrablan senton kiel radiado de suno aŭ fajro, nek tro (ne varmega), tamen ja sufiĉe (ne malvarma): varma forno, plado, supo, suno, vetero; oni plantis ilin (abiojn) meze de la varma ĉambro kaj ornamis ilin per plej belaj objektoj, per oritaj pomoj, mielkukoj, ludiloj kaj tre multe da kandeloj! [1]; neniam antaŭe li pasigis nokton ekstere, li ĉiam en la nokto dolĉe dormadis en la varmaj folioj de la rozo [2]; la pastro konsekre aspergis la sklavojn per varma ĉevala sango [3]; en la nokto la servutuloj dormadis en la varma cindro, trempadis la fingrojn en la grasa fulgo kaj lekadis ilin [4]; estis bela stelluma nokto, la aero ankoraŭ varma kaj milda, ĉar tiam estis ankoraŭ septembro [5]; la animaloj kun varma sango; Rim.: Probable influite de la franca lingvo, PV kaj PIV perdis la nuancon, kiun la esperantistoj rusaj kaj germanaj plu konservas (Bokarev, Krause): „varma“ estas sufiĉa kaj modera temperaturo, ne varmega: tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ĝi estis jam nur varma, post du horoj ĝi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma [6]; aŭ jen el la matura periodo: en eleganta kameneto, ĉirkaŭita de fera, arte aranĝita kradaĵo, ardis karboj en tia kvanto, ke, ne tedante per tro granda varmego, ili povu nur eligi ĉirkaŭen agrablan varmon Marta . [Sergio Pokrovskij] 2.[varm.0a.konservanta] Konservanta varman senton, ŝirmante kontraŭ ekstera vetero: varma lano, vesto, kovrilo, ĉambro; Z ‐ Zibelo: Tre kara best' estas zibelo || Pro sia bela varma felo [7]. 3.[varm.0a.nemalvarma] Ne malvarma; kie oni ne suferas pro malvarmeco: varma klimato; post la granda ekzercado ni flugos al la varmaj landoj, malproksimen de ĉi tie, trans montojn kaj arbarojn [8]. 4.[varm.0a.emocie] (figure) Naskanta impreson de varmeco, varmiganta la animon; afabla, amika, karesa, milda: lia manpremo estis varma kaj kora Marta ; ni konservas varman rememoron pri tiu homo; homo kun mola kaj varma koro BdV ; la varmaj tonoj de la Ticianaj pentraĵoj [9] (proksimaj al la fajrokoloroj: ruĝa, oranĝa, flava, bruna); varma tono de violonĉelo; Mi, el malluma misa pado, Per varma vorto de persvado, Vin savis el demona sin' [10]; varma sento, konsolvorto; nun li denove fariĝis tre varma amiko de nia lingvo en ĝia nuna formo LR ; varma akcepto, gratulo, danko. Rim.: PV kaj PIV ne distingas gradojn en la metafora varmo same kiel ili malatentas tiun nuancon en la rekta senco: „Metanta fervoron, pasion en siaj agoj“ ‐ t.e. varmega2. Por mi la PIV-ekzemplo varma batalo aspektas kiel groteska ŝerco (= afabla, milda batalo). [Sergio Pokrovskij] kora. 1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Abio2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Elfo de la rozo3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo5. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Infano en la tombo6. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38.7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Abocolibro8. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Cikonioj9. La Nova Plena Ilustrita Vortaro, „varma“10. F. Dostojevskij, trad. A. Korĵenkov: Noticoj el la kelo, 2002 afrikanse: warm albane: ngrohtë amhare: ሞቃት angle: *warm arabe: الحارة armene: ջերմ azerbajĝane: isti beloruse: цёплы bengale: উষ্ণ birme: ပူနွေးသော bosne: toplo bretone: tomm bulgare: топъл ĉeĥe: teplý ĉine: 热乎 [rèhu], 熱乎 [rèhu], 热烈 [rèliè], 熱烈 [rèliè], 暖 [nuǎn], 暖和 [nuǎnhuo], 和煦 [héxù], 温煦 [wēnxù], 溫煦 [wēnxù], 温暖 [wēnnuǎn], 溫暖 [wēnnuǎn], 燠 [yù], 温 [wēn], 溫 [wēn], 保暖 [bǎonuǎn], 取暖器 [qǔnuǎnqì] dane: varm estone: soe eŭske: epela filipine: mainit-init france: chaud, chaleureux, fervent galege: quente germane: *warm greke: ζεστός guĝarate: ગરમ haitie: cho haŭse: dumi hebree: לℷייס hinde: गर्म hispane: caliente hungare: meleg animaloj kun ~a sango: melegvérű állatok. ~aj tonoj: meleg árnyalatok. ide: varma igbe: na-ekpo ọkụ indonezie: panas interlingvae: calide irlande: te islande: heitt japane: 暖かい [あたたかい] jave: anget jide: וואַרעם jorube: gbona kanare: ಬೆಚ್ಚಗಿನ kartvele: თბილი katalune: calent kazaĥe: жылы kimre: gynnes kirgize: жылуу kmere: ក្តៅ koree: 따뜻한 korsike: callu kose: efudumeleyo kroate: toplo kurde: germ latine: calidum latve: silts laŭe: ອົບອຸ່ນ litove: šiltas loĵbane: kufygla, mligla makedone: топла malagase: mafana malaje: panas malajalame: ഊഷ്മള malte: sħun maorie: mahana marate: उबदार monge: sov mongole: дулаан nederlande: warm nepale: न्यानो njanĝe: ofunda okcidentfrise: waarm okcitane: caud panĝabe: ਨਿੱਘਾ paŝtue: تاوده pole: *ciepły portugale: 1. quente 2. quente 4. caloroso ruande: gishyushye ruse: *тёплый animaloj kun ~a sango: теплокровные животные. ~aj tonoj: тёплые тона. samoe: māfanafana sinde: گرم sinhale: උණුසුම් skotgaele: blàth slovake: teplý slovene: toplo somale: diiran ŝone: kwoushamwari sote: mofuthu sunde: haneut svahile: joto svede: varm taĝike: гарм taje: อบอุ่น tamile: சூடான tatare: җылы telugue: వెచ్చని tibete: དྲོ་པོ་ tokipone: seli turke: sıcak ukraine: теплий urdue: گرم uzbeke: iliq vjetname: ấm áp volapuke: vamik zulue: afudumele *varme serĉi 'varme' [varm.0e] 1.[varm.0e.MAN] En varma maniero aŭ cirkonstancoj: la poeto sidis varme kaj komforte ĉe sia kahela forno [11]; se du kuŝiĝas, estas al ili varme [12]; ĉie estas varme, sed hejme plej ĉarme PrV . 2.[varm.0e.VET] Kaŭzante varman senton: la suno tiel varme brilis sur nin [13]; ĉu hodiaŭ estas varme aŭ malvarme [14]? kiam fariĝis varme kaj la kuloj dancis en la varma aero kaj la nuboj ruĝe ardis […] [15]. 11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Malbonkonduta knabo12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 4:1113. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Elinjo-fingreto14. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38.15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Najbaraj familioj angle: warmly, warm, hot beloruse: цёпла france: 1. chaudement 2. il fait chaud germane: warm hispane: cálidamente indonezie: dengan panas japane: 暖かく [あたたかく], 熱心に [ねっしんに] pole: ciepło ukraine: тепло varmoserĉi 'varmo' [varm.0o] 1.[varm.0o.KOMUNE] Milda sentumaĵo, kian kaŭzas, interalie, elmeto al sunradioj, restado ĉe fajro ktp: abunda fajro brulis sur la kameno, plenigante la ĉambron per vigliga varmo Marta ; dum du horoj ili sidis babilante en la agrabla varmo de la fajro InfanTorent2 ; la animala varmo (produktata en vivantaj korpoj per interna brulado). Rim.: Pli intensa, malagrabla aŭ eĉ brulvunda sentumaĵo similkaŭza estas varmego. 2.[varm.0o.FIZ] Energiformo rilata al la kineta energio de molekuloj en substanco, rilata al ĝia entropio: la varmo estas ondforma, laŭlonga vibrado de la molekuloj de korpoB . Rim.: La vorto komunlingva respondas al la objektivaj temperaturo kaj (mal)sekeco; la termino fizika malpli rekte rilatas al la temperaturo: la oceano entenas multege da varmo2 en la akvo kies temperaturo estas 4°C ‐ kio tute ne estas varma laŭ la senco komunlingva. La fizikan varmon oni esprimas ne per temperaturaj gradoj, sed per energiaj kalorioj. [Sergio Pokrovskij] afrikanse: hitte albane: ngrohjes amhare: ሙቀት angle: 1. heat 1. warmth arabe: حرارة armene: շոգ azerbajĝane: istilik beloruse: 1. цяпло, цеплыня 2. цеплата bengale: তাপ birme: အပူ bosne: toplota bretone: tommder ĉeĥe: horko, teplo ĉine: 热气 [rèqì], 熱氣 [rèqì], 热度 [rèdù], 熱度 [rèdù], 暖意 [nuǎnyì], 高温 [gāowēn], 高溫 [gāowēn] dane: varme estone: soojus eŭske: bero filipine: init france: chaleur galege: calor germane: Wärme greke: ζέστη guĝarate: ગરમી haitie: chalè haŭse: zafi hebree: חום hinde: गर्मी hispane: calor 1. calor 2. energía térmica hungare: 1. meleg 2. hő igbe: okpomọkụ indonezie: 1. panas 2. kalor irlande: teas islande: hita japane: 熱 [ねち] jave: panas jide: היץ jorube: ooru kanare: ಶಾಖ kartvele: სითბოს kazaĥe: ыстық kimre: gwres kirgize: ысык kmere: កំដៅ koree: 열 korsike: u caldu kose: ubushushu kroate: topline kurde: germa latine: calor latve: siltums laŭe: ຄວາມຮ້ອນ litove: šilumos makedone: топлина malagase: hafanana malaje: haba malajalame: ചൂട് malte: sħana maorie: wera marate: उष्णता monge: tshav kub kub mongole: дулаан nederlande: warmte njanĝe: kutentha okcidentfrise: hjitte panĝabe: ਗਰਮੀ ਦੇ paŝtue: تودوخه pole: ciepło 1. ciepło 2. ciepło portugale: calor ruande: ubushyuhe ruse: 1. тепло, теплота 2. теплота samoe: vevela sinde: گرمي sinhale: තාපය skotgaele: teas slovake: teplo slovene: toplota somale: kulaylka ŝone: kupisa sote: mocheso sunde: panas svahile: joto svede: 1. värme 2. värme taĝike: гармӣ taje: ความร้อน tamile: வெப்ப tatare: җылылык telugue: వేడి tibete: ཚ་བ་ tokipone: seli turke: sıcaklık ukraine: тепло urdue: گرمی uzbeke: issiqlik vjetname: nhiệt zulue: ukushisa *varmega [16]serĉi 'varmega' [varm.0ega] 1.[varm.0ega.fizike] Kiu havas altan temperaturon, malagrable tro altan aŭ eĉ brulvundan: la fera bastono, kiu kuŝis en la forno, nun estas brule varmega [17]; tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ĝi estis jam nur varma, post du horoj ĝi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma [18]; ah! kiun brogis varmega lakto, tiu blovas sur la malvarman [19]; trinkante oni tenas la subtason sed ne la tason kun varmega teo [20]; tie dum vizito al kafejo por varmega teo ni decidis ke tempo por ni ege mankas [21]; alttemperatura, arda 2.[varm.0ega.anime] (figure) Tre pasia, fervora, arda: varmega amo; tiu ĉi patrino varmege amis sian pli maljunan filinon [22]; levante la okulojn, en kiuj oni povis vidi varmegan dankecon, ŝi etendis ambaŭ manojn al la bona virino Marta ; la dolĉaj kisoj de la infana buŝo bruligis ŝin, kvazaŭ inferaj serpentoj rampus sur ŝia korpo, la varmega amo de tiu malgranda estaĵo […] ŝiris al ŝi la koron Marta ; li falis sur la vizaĝon kaj varmege preĝis, petante kompaton kaj pardonon [23]. arda, flama, vigla. 16. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Universala Vortaro, -eg'17. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 31.18. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38.19. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, ĉapitro 7a20. Chen Jin: Tetrinkejoj de Siĉuan, [2001]21. BEMI-Vikio: Karavano post IJK 200522. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §13.23. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉapitro 1a afrikanse: warm albane: nxehtë amhare: ሞቃት angle: *hot arabe: حار armene: տաք azerbajĝane: isti beloruse: гарачы bengale: গরম birme: ပူသော bosne: hot bretone: brout, gor (ag.), tomm-berv ĉeĥe: horký, parný, vřelý (i citově) ĉine: 炎热 [yánrè], 炎熱 [yánrè], 热切 [rèqiè], 熱切 [rèqiè], 发烫 [fātàng], 發燙 [fātàng], 中辣 [zhōnglà] dane: varmt estone: kuum eŭske: hot filipine: mainit france: brulant (très chaud), fervent, torride galege: quente germane: *heiß guĝarate: ગરમ haitie: cho haŭse: zafi hebree: לוהט hinde: गरम hispane: abrasador, tórrido, ferviente hungare: forró ide: varmega igbe: na-ekpo ọkụ indonezie: 1. sangat panas 2. bersemangat irlande: te islande: heitt japane: ホット jave: panas jide: וואַרעם jorube: gbona kanare: ಬಿಸಿ kartvele: ცხელი kazaĥe: ыстық kimre: poeth kirgize: ысык kmere: ក្តៅ koree: 뜨거운 korsike: cavura kose: shushu kroate: vruće kurde: germ latine: calidum latve: karsts laŭe: ຮ້ອນ litove: karštas makedone: топла malagase: mafana malaje: panas malajalame: ചൂടുള്ള malte: sħun maorie: wera marate: गरम monge: kub mongole: халуун nederlande: heet nepale: तातो njanĝe: wotentha okcidentfrise: hyt panĝabe: ਗਰਮ paŝtue: ګرم pole: *gorący ruande: ashyushye ruse: *горячий samoe: vevela sinde: گرم sinhale: උණුසුම් skotgaele: teth slovake: horúci, vrelý somale: kulul ŝone: Hot sote: chesang sunde: panas svahile: moto svede: het taĝike: гарм taje: ร้อน tamile: சூடான tatare: кайнар telugue: వేడి tibete: ཚ་པོ་ tokipone: seli mute turke: yakıcı ukraine: гаряча urdue: گرم، شہوت انگیز uzbeke: issiq vjetname: nóng zulue: ashisayo varmegoserĉi 'varmego' [varm.0ego] 1.[varm.0ego.temperaturo] Tro alta temperaturo. a)[varm.0ego.MET] Pri vetero: li sidis ĉe la pordo de la tendo dum la varmego de la tago [24]; dum la tago min konsumis la varmego, kaj dum la nokto la malvarmo [25]; ĉirkaŭ la tagmezo, dum la plej granda varmego aperis la asiria sekvantaro [26]. b)[varm.0ego.MED] Pri malnormale alta, malsaneca temperaturo de organismo: sur la vangoj de la infano troviĝis ruĝaj makuloj de varmego Marta ; febra varmego de la korpo Marta . 2.[varm.0ego.fervoro] (figure) ardo, entuziasmo, fajro2, fervoro, flamo2, pasio: montri varmegon en disputo. ekzalteco, febro, vervo, vigleco 24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 18:1.25. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 31:4026. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉapitro 10a angle: heat, hotness beloruse: 1.a гарачыня 1.b гарачка 2. запал, заўзятасьць bretone: 1.a gor (ak.) 2. birvidigezh ĉeĥe: horko, parno, vedro, žár ĉine: 暑 [shǔ], 热力 [rèlì], 熱力 [rèlì], 热气 [rèqì], 熱氣 [rèqì] france: 1.a canicule 2. ardeur germane: Hitze hebree: 2. להט hispane: 1.a canícula 2. ardor hungare: 1.a hőség 1.b forróság 2. hév, hevesség indonezie: 1.a (gelombang) panas japane: 高熱 [こうねつ], 高温 [こうおん], 酷暑 [こくしょ] nederlande: 1.a hitte 1.b koorts 2. hitte nepale: गर्मी pole: 1.a skwar, gorąc 1.b gorączka 2. zapał ruse: 1.a жара 1.b жар 2. пыл slovake: dusno, horúčava, horúčosť, sparno svede: 2. hetta tokipone: seli mute ukraine: жара, спека, спекота, духота varmegigiserĉi 'varmegigi' [varm.0egigi] [varm.0egigi.KOMUNE] Fari ion varmega: „Antaŭe ni bakos panon,“ diris la maljunulino, „mi jam varmegigis la fornon kaj knedis la paston“ [27]; „Belaj piedoj,“ pensis ŝi, malrapide kaj facile surirante la ŝtonajn ŝtupojn de la teraso, varmegigitajn de la suno [28]; (figure) ve al tiuj, kiuj sidas malfrue nokte por varmegigi sin per vino [29]. 27. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Haĉjo kaj Grenjo28. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, ĉapitro 25a.29. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 5:11 angle: heat beloruse: награваць ĉeĥe: rozpálit ĉine: 炘 [xīn], 爇 [rè], 加热 [jiārè], 加熱 [jiārè] germane: erhitzen hungare: felforrósít, felhevít indonezie: memanaskan pole: podgrzewać ruse: нагреть, раскалить, разгорячить slovake: rozpáliť tokipone: seli e ijo, seli mute e ijo *varmeta serĉi 'varmeta' [varm.0eta] [varm.0eta.KOMUNE] Neŭtrale varma, kiu nek varmigas, nek malvarmigas: lavi vundon per varmeta akvoB ; tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ĝi estis jam nur varma, post du horoj ĝi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma [30]; mi scias viajn farojn, ke vi estas nek malvarma, nek varmega; mi volus, ke vi estu aŭ malvarma aŭ varmega. Tial, ĉar vi estas varmeta, kaj nek malvarma nek varmega, mi elsputos vin el mia buŝo [31]. 30. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38.31. La Nova Testamento, Apokalipso 3:15–16. angle: lukewarm, tepid, lukewarm, tepid beloruse: летні (пра тэмпературу), цеплаваты bretone: klouar ĉeĥe: vlahý, vlažný ĉine: 温 [wēn], 溫 [wēn], 乌涂 [wūtu], 烏塗 [wūtu], 温热 [wēnrè], 溫熱 [wēnrè], 温吞 [wēntūn], 溫吞 [wēntūn], 温和 [wēnhuo], 溫和 [wēnhuo], 微温 [wēiwēn], 微溫 [wēiwēn] france: tiède germane: lauwarm, lau, handwarm greke: χλιαρός hebree: פושר, חמים hispane: templado hungare: langyos ide: varmeta indonezie: hangat, suam japane: ぬるい, ほの暖かい [ほのあたたかい], なまぬるい nederlande: lauw okcidentfrise: lij pole: letni, ciepławy portugale: morno ruse: тепловатый slovake: vlažný svede: ljum tokipone: seli lili turke: ılık ukraine: теплуватий, тепленький varmigiserĉi 'varmigi' [varm.0igi] (tr) 1.[varm.0igi.komuniki] Fari varma; komuniki varmon: varmigi al si la piedojn frapante la teron; la fajro brulis tiel bele kaj varmigis tiel agrable! [32]; ekfroti alumeton kaj varmigi al si sur ĝi la fingrojn [33]; la limako ricevis la permeson sidi sur la muro […] kaj varmigi sin en la suno [34]; varmigi akvon (ekz-e por bano; kp „boligi akvon“ por infuzi teon); 2.[varm.0igi.konservi] Konservi varmon, impresi kiel varma: eniris malriĉa maljuna homo, kiu estis envolvita en granda ĉevalkovrilo, ĉar tio varmigas, kaj varmon li bezonis, ĉar ekstere regis malvarma vintro [35]; ĉu li ne estis varmigata per la lano de miaj ŝafoj? [36]. 32. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Knabineto kun alumetoj33. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Knabineto kun alumetoj34. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Kuristoj35. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio de unu patrino36. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 31:20. angle: heat, warm beloruse: награваць, саграваць, грэць bretone: tommañ ĉeĥe: hřát, ohřát, zahřát ĉine: 暖 [nuǎn], 燖 [qín], 暖化 [nuǎnhuà] france: 1. chauffer 2. réchauffer, tenir chaud germane: wärmen 1. aufwärmen 2. warm halten hebree: לחמם hispane: 1. calentar 2. recalentar, mantener caliente hungare: 1. megmelegít 2. melegít, melegen tart ide: varmigar indonezie: memanaskan japane: 暖める [あたためる], 活気づける [かっきづける] katalune: escalfar nederlande: verwarmen okcitane: calfar pole: grzać, ogrzać, rozgrzewać portugale: 1. aquecer ruse: 1. нагреть, согреть ~igi sin: греться. 2. греть, согревать slovake: zohriať tokipone: seli e ijo turke: 1. ısıtmak 2. sıcak tutmak ukraine: гріти, нагрівати, зігрівати *malvarma serĉi 'malvarma' [varm.mal0a] 1.[varm.mal0a.fizike] Produktanta sur la palporganojn la karakterizan sentumon, kiun kaŭzas glacio: malvarma marmoro, ĉambrego, lando; en la malvarma matena horo [37]; estis terure malvarme [38]. 2.[varm.mal0a.varmomanka] Senvarma, nevarmigita, ne produktanta aŭ ne entenanta varmon, havanta tro malaltan temperaturon: tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo ĝi estis jam nur varma, post du horoj ĝi estis nur iom varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma [39]; la rano ektuŝis lin per sia malvarma malseka mano [40] la malvarma radio de la suno (de la aŭtuna suno, kiu ne varmigas) [41] malvarma frunto; malvarmiĝi pro tro longa atendo en la strato. 3.[varm.mal0a.senemocia] (figure) Senemocia, senpasia, senpartia: kiel malvarma tiu vorto, kiam ĝi rilatas al tia beleco! malvarma rezonado, diskutado[42], prudento, stilo; malvarma oratoro; 4.[varm.mal0a.malafabla] (figure) Ne montranta fervoron, favoron al iu aŭ io: malvarma protektanto, akcepto; lia amo malvarmiĝis. indiferenta, neafabla, malarda. 37. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Knabineto kun alumetoj38. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Io39. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38.40. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Filino de la marĉa reĝo41. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Bildo el kastelremparo42. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Dua Kongreso Esperantista en Genève en la 28a de aŭgusto 1906 afrikanse: koud albane: ftohtë amhare: ቀዝቃዛ angle: cold, chilly, cold arabe: بارد armene: ցուրտ azerbajĝane: soyuq beloruse: халодны bengale: ঠান্ডা birme: အအေး bosne: hladno bretone: yen 3. difrom mal~iĝi: yenaat (v.g.). bulgare: студен ĉeĥe: chladný, studený ĉine: 寒 [hán], 凔 [cāng], 凓 [lì], 凛 [lǐn], 凜 [lǐn], 惏 [lín], 冷淡 [lěngdàn], 憭 [liǎo], 寒冷 [hánlěng], 冽 [liè], 冷漠 [lěngmò] dane: kold estone: külm eŭske: hotza filipine: malamig france: froid, distant (froid) mal~iĝi: refroidir (intr.), se refroidir. galege: frío germane: kalte greke: κρύος guĝarate: ઠંડા haitie: frèt haŭse: sanyi hebree: קר hinde: ठंड hispane: frío mal~iĝi: enfriarse (ponerse frío). hungare: hideg mal~iĝi: kihül (átv). ide: kolda igbe: oyi indonezie: dingin interlingvae: frigide irlande: fuar islande: kalt japane: 寒い [さむい] jave: kadhemen jide: קאַלט jorube: tutu kanare: ಶೀತ kartvele: ცივი kazaĥe: суық kimre: oer kirgize: суук kmere: ជំងឺផ្តាសាយ koree: 감기 korsike: imbernu kose: ingqele kroate: hladnoće kurde: sarma latine: frigus latve: auksts laŭe: ເຢັນ litove: šaltas loĵbane: tolkuflenku, lenku makedone: ладна malagase: mangatsiaka malaje: sejuk malajalame: തണുത്ത malte: kiesaħ maorie: matao marate: थंड monge: txias mongole: хүйтэн nederlande: koud, koel mal~iĝi: afkoelen. nepale: चिसो njanĝe: ozizira okcidentfrise: kâld panĝabe: ਠੰਡੇ paŝtue: سوړ pole: zimny portugale: frio ruande: imbeho ruse: холодный samoe: mālūlū sinde: ڀڌ sinhale: සීතල skotgaele: fuar slovake: chladný, studený slovene: hladno somale: qabow ŝone: chando sote: batang sunde: tiis svahile: baridi svede: kall taĝike: хунук taje: เย็น tamile: குளிர் tatare: салкын telugue: చల్లని tibete: གྲང་མོ་ tokipone: lete mal~iĝi: kama lete. turke: soğuk ukraine: холодно urdue: سرد uzbeke: sovuq vjetname: lạnh volapuke: koldik zulue: ezibandayo *malvarme serĉi 'malvarme' [varm.mal0e] 1.[varm.mal0e.MAN] En malvarma maniero aŭ cirkonstanco: malvarme kaj trafe juĝi aferon; li tamen sidis tute silente, rigide kaj malvarme [43]. 2.[varm.mal0e.VET] Kaŭzante malvarman senton: ĉu hodiaŭ estas varme aŭ malvarme? [44]; glacie malvarme [45]; se neĝas sur la monto, estas malvarme en la valo PrV . 43. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino44. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38.45. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Ĝardeno de la paradizo angle: coldly, cold beloruse: халодна, зімна ĉine: 冷冷 [lěnglěng] france: 1. froidement 2. il fait froid germane: kalt hispane: 1. fríamente 2. (hacer) frío indonezie: dengan dingin japane: 冷たく [つめたく], 寒く [さむく], 冷静に [れいせいに], 冷淡に [れいたんに], 冷ややかに [ひややかに] pole: chłodno ukraine: холодно malvarmoserĉi 'malvarmo' [varm.mal0o] 1.[varm.mal0o.FIZ] Stato karakterizata per malalta temperaturo, malpli granda ol estas normale aŭ agrable aŭ tolereble: en la kastelo la nobelaj filinoj pro la malvarmo kuŝis en la lito [46]; dum la tago min konsumis la varmego kaj dum la nokto la malvarmo [47]; malvarmujo (fridujo) [48]. malvarmo kaŝas sin en fendoj [49]. frido, frosto 2.[varm.mal0o.SEN] Sentumaĵo, kiun kaŭzas tiu fenomeno: ŝiaj dentoj frapadis pro malvarmo [50]; sentante malvarmon en la koro [51]; malvarmo trakuris lin de la piedoj ĝis la kapo [52]. 3.[varm.mal0o.FIG] (figure) Senkompateco, senemocieco: kvar sinjoroj ŝtelrigardis min kun certa malvarmo, kaj estiĝis paŭzo [53]; la poeto ankaŭ meditas pri la propra intimeco – soleco, animaj malvarmoj [54]; el la sama buŝo li blovas varmon kaj malvarmon PrV . 46. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La vento rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj filinoj47. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 31:4048. Vikipedio, Fridujo49. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Naĥum 3:1750. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Elinjo-fingreto51. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XII52. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XX53. Hjalmar Söderberg, trad. Sten Johansson: La Kiso kaj dek tri aliaj noveloj, La Sakramento De La Komunio54. Monato, Antonio Valén: Ĉu Ertl provizore stilekzercas?, 2005 angle: cold, coldness mal~ujo: refrigerator. arabe: mal~ujo: ثَلَّاجَةٌ ج ات. beloruse: холад mal~ujo: халадзільнік. bretone: yenijenn 3. yended bulgare: mal~ujo: хладилник. ĉeĥe: chlad, chladno mal~ujo: chladnička. ĉine: 寒冷 [hánlěng], 冷酷 [lěngkù] france: froid (subst.), froideur mal~ujo: refrigérateur. galege: mal~ujo: frigorífico, neveira, refrixerador. germane: Kälte mal~ujo: Kühlschrank. greke: κρύο hebree: קור hispane: frío mal~ujo: frigorífico [Esp.], frigo [Esp.], frío (electrodoméstico) [Cuba], heladera [Arg., Uy.], nevera, refrigerador, refrigeradora, refri. hungare: hideg indonezie: kedinginan mal~ujo: kulkas, lemari es. itale: mal~ujo: frigorifero, frigo. japane: 寒冷 [かんれい], 冷淡 [れいたん] nederlande: koude mal~ujo: koelkast. perse: mal~ujo: یخچال. pole: chłód, ziąb mal~ujo: chłodziarka, lodówka. portugale: frio mal~ujo: frigorífico [PT-PT], geladeira [PT-BR], refrigerador [PT-BR]. ruse: холод mal~ujo: холодильник. slovake: chlad, zima mal~ujo: chladnička. svede: kyla tokipone: lete turke: soğukluk ukraine: холод mal~ujo: холодильник, рефрижератор. malvarmigiserĉi 'malvarmigi' [varm.mal0igi] (tr) 1.[varm.mal0igi.komuniki] Fari malvarma; malgrandigi varmegon aŭ varmecon: malvarmigi trinkaĵon per pecetoj da glacio; (Clemency) blovis sian teon, por ĝin iom malvarmigi [55]; ŝi ofte devis naĝi sub la akvon, por iom malvarmigi sian brule varmegan vizaĝon [56]. 2.[varm.mal0igi.FIG] (figure) Senfervorigi, malentuziasmigi: kiam post kelka tempo ili vidis, ke la mondo estas ankoraŭ trankvila, […] ili tute malvarmiĝis por la afero DL ; [la falo de Volapuko] por longa tempo malvarmigis la mondon por ĉia arta lingvo [57]; okazis io, kio malvarmigis iom la kredon […] al la verdiremo de la pastroj [58]. 55. C. Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La batalo de l' vivo, 189156. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, La virineto de maro57. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Unua Kongreso Esperantista en Boulogne sur Mer en la 5a de aŭgusto 190558. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro III angle: cool, chill beloruse: ахалоджваць, астуджваць, студзіць, халадзіць bretone: 2. yenaat (v.k.) ĉeĥe: ochladit, ochlazovat, studit, vychladit ĉine: 凊 [jìng], 冷 [lěng], 使冷静下来 [shǐlěngjìngxialai], 使冷靜下來 [shǐlěngjìngxialai], 冷却 [lěngquè], 冷卻 [lěngquè] france: refroidir (tr.) germane: abkühlen hispane: enfriar (tr.) hungare: 2. lehűt (átv) ide: koldigar indonezie: mendinginkan japane: 冷やす [ひやす], 冷却する [れいきゃくする] pole: chłodzić, oziębiać ruse: остудить, охладить slovake: chladiť, mierne ochladzovať tokipone: lete e ijo ukraine: охолоджувати malvarmegoserĉi 'malvarmego' [varm.mal0ego] 1.[varm.mal0ego.gxenerale] Forta malvarmo karakterizata per tre malalta temperaturo: la malvarmego lin frostvundis; la malvarmego de la kosma spaco; kriogena motoro estas motoro, kiu povas funkcii en malvarmego [59] 2.[varm.mal0ego.vetero] Frosto, malvarma vetero, kiam la akvo glaciiĝas: De la tago, kiam okazis la unua Diposedo, Fondintino komencis surverŝi sur sin sitelojn da akvo ĉe puto en severa malvarmego [60]; siberia malvarmego [61]. 59. Scienca Bukedo el Francio, Vol.360. Iom precize pri Oomoto, Postparolo de la „Diaj revelacioj“61. Kabe laŭ PIV2 angle: cold beloruse: мароз, сьцюжа bretone: yenijenn kriz ĉine: 寒冷 [hánlěng] france: froid glacial germane: Frost, Eiseskälte hispane: frío glacial hungare: fagy, zimankó japane: 酷寒 [こっかん] pole: mróz ruse: стужа, мороз tokipone: lete mute malvarmetaserĉi 'malvarmeta' [varm.mal0eta] [varm.mal0eta.KOMUNE] Modere malvarma, kiu iom malvarmigas: li fumis cigaredon sur la nefermita teraso, kie la malvarmeta aero estis plena de la odoro de oranĝoj kaj kariofiloj [62]; la vintro relative mildas en la golfo de Sanfrancisko, sed kiam en novembro fariĝis pli malvarmete, li surmetis T-ĉemizon, poste puloveron, kaj daŭre promenis nuda sub la talio [63]; tie estas pli malvarmete ol ĉi tie [64]; malvarmeta blovo de la zefiro PIV2 . 62. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Historio el la dunoj63. C. Ghasarian, trad. V. Lutermano: Amasa individuismo en Kalifornio, Le Monde diplomatique, 2007-0764. H. Ibsen, trad. O. Tangerud: La Sinjorino el la Maro, 2006 afrikanse: Modern albane: i ftohtë amhare: ጥሩ angle: cool, cool arabe: بارد armene: զով azerbajĝane: sərin beloruse: халаднаваты bengale: শান্ত birme: အေးချမ်းသော bretone: fresk ĉeĥe: chladivý, mírně chladný ĉine: 凉 [liáng], 涼 [liáng], 凉凉 [liángliáng], 涼涼 [liángliáng], 使冷却 [shǐlěngquè], 使冷卻 [shǐlěngquè], 凉爽 [liángshuǎng], 涼爽 [liángshuǎng], 凊 [jìng] dane: køligt filipine: malamig france: frais (légèrement froid) galege: legal germane: kühl guĝarate: ઠંડી haitie: fre haŭse: sanyi hebree: צונן, קריר hinde: शीतल hispane: fresco hungare: hűvös ide: koldeta igbe: jụụ indonezie: sejuk, adem irlande: fionnuar islande: kaldur japane: 涼しい [すずしい] jave: kelangan jide: קילן jorube: itura kanare: ತಂಪಾಗಿದೆ kartvele: ზემოთ kazaĥe: салқын kimre: oer kirgize: баракелде kmere: ត្រជាក់ koree: 멋진 kose: kuhle kroate: svjež kurde: xwînsar latine: frigus latve: atdzist laŭe: ເຢັນ litove: kietas makedone: кул malagase: milay malaje: sejuk malajalame: അടിപൊളി malte: jibred maorie: hauhautanga marate: थंड monge: txias mongole: сэрүүн nederlande: fris (koel) nepale: सुन्दर njanĝe: ozizira okcidentfrise: koel panĝabe: ਠੰਡਾ paŝtue: ارام pole: chłodny, chłodnawy ruande: akonje ruse: прохладный samoe: sekia sinde: عمده sinhale: සිසිල් skotgaele: tarraingeach slovake: chladivý somale: qabow ŝone: kutonhora sote: pholileng sunde: tiis svahile: baridi taĝike: хунук taje: เย็น tamile: குளிர் tatare: салкын telugue: చల్లని tibete: བསིལ་པོ་ tokipone: lete lili turke: serin ukraine: прохолодно urdue: ڈاؤن لوڈ، اتارنا uzbeke: salqin vjetname: mát mẻ zulue: abandayo *malvarmeto serĉi 'malvarmeto' [varm.mal0eto] [varm.mal0eto.KOMUNE] Loko aŭ medio malvarmeta, stato de io malvarmeta: [li] marŝis en la ĝardeno dum la malvarmeto de la tago [65]; en somero ni trovas malvarmeton en densaj arbaroj [66]. 65. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 3:866. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38 angle: cool, coolness beloruse: прахалода, халадок bretone: freskadurezh ĉeĥe: chládek france: fraicheur germane: Kühle hebree: צינה, קרירות hispane: frescura hungare: hűvösség indonezie: kesejukan nederlande: koelte pole: chłodek ruse: прохлада, холодок slovake: chládok turke: serinlik ukraine: прохолода, холодок *malvarmumi serĉi 'malvarmumi' [varm.mal0umi] (ntr) [varm.mal0umi.MED] Fariĝi malsana je malvarmo; ricevi kataron: en malbona vetero oni povas facile malvarmumi [67]; elirinte el varma ĉambro sur la malvarman korton, ŝi malvarmumis kaj malsaniĝis DL . 67. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 42 angle: *catch a cold, have a cold beloruse: прастудзіцца bretone: tapout anoued, pakañ riv ĉeĥe: nachladit se ĉine: 着凉 [zháoliáng], 著涼 [zháoliáng], 受凉 [shòuliáng], 受涼 [shòuliáng] france: prendre froid germane: *sich erkälten hebree: להצטנן \צנן\, להתקרר \קור\ (לחלות) hispane: costiparse, resfriarse, acatarrarse, enfriarse hungare: megfázik japane: 風邪を引く [かぜをひく] nederlande: kou vatten pole: *przeziębić się ruse: *простудиться slovake: prechladnúť svede: bli förkyld turke: üşütmek ukraine: застудитися *malvarmumo serĉi 'malvarmumo' [varm.mal0umo] [varm.mal0umo.MED] Ofta nedanĝera griposimila virusa malsano karakterizita de simptomoj kiel nazkataro, koldoloroj, tusado, foje febro: [li] devis kanti, sed […] senkulpigis sin per malvarmumo [68]; li havis kataron, teruran kataron […], li diris, la malvarmumo jam pasos, kiam li komencos haki lignon [69]. 68. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fluganta kofro69. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Dekdu per la poŝto angle: common cold beloruse: прастуда ĉeĥe: nachlazení ĉine: 感冒 [gǎnmào] france: refroidissement germane: Erkältung hispane: enfriamiento hungare: megfázás indonezie: demam, pilek, masuk angin, meriang japane: 風邪 [かぜ] nederlande: verkoudheid, valling, neusverkoudheid, coryza, nasofaryngitis, rinofaryngitis pole: przeziębienie ruse: простуда slovake: prechladnutie tibete: ཆམས་པ་ ukraine: застуда, простуда varmegimuna, varmegrezista serĉi 'varmegimuna' serĉi 'varmegrezista' [varm.0egimuna] [varm.0egimuna.TEK] (pri materialo, aparato ktp) Kiu ne difektiĝas ĉe tre altaj temperaturoj: la varmegimunaj molibdenaj alojoj eltenas temperaturojn ĝis 1200°C. angle: heat-proof, heat-resistant, heat-resistant beloruse: гарачатрывалы ĉine: 耐高温 [nàigāowēn], 耐高溫 [nàigāowēn] germane: hitzeresistent indonezie: tahan panas pole: odporny na ciepło ruse: жаростойкий, жаропрочный, жароупорный administraj notoj ~o: Mankas verkindiko en fonto. ~eta: Mankas verkindiko en fonto. mal~ego: Mankas verkindiko en fonto. ~egimuna, ~egrezista: Mankas dua fontindiko. ~egimuna, ~egrezista: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.