^* -em ^PV

I.

-em

serĉi '-em'

[em.0]

Sufikso montranta inklinon aŭ tendencon al io:

1.

[em.0.vole]

Inklino manifestiĝanta kiel deziro aŭ volo: homo bagatelema ^PrV ; ŝi estis laborema, sed ŝi tamen restis malriĉa [1]; li estas tre purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto [2]; por esti tute verema, mi devas mencii […] ^Iŝtar ; en la salono […] la muzikemaj membroj de nia familio ĝuas la bruan kulton de Wagner ^IKr ; tro elektema ricevas nenion ^PrV ; komplezema malsaĝulo estas pli danĝera ol malamiko ^PrV .

Rim.: Kun adjektiva aŭ substantiva radiko oni povas neprigi la volatecon anstataŭigante la sufikson -em- per la sufikse uzata radiko -am-: verama, gastama, glorama.

2.

[em.0.kapablo]

Inklino ekstervola, tendenco, kapablo fortigita per naturaj aŭ akiritaj ecoj, kondiĉoj probabligantaj aŭ faciligantaj koncernan agon aŭ evoluon al koncerna stato: malsanema [3]; malpacema kaj kolerema edzino [4]; virino senkompare babilema [5]; kiu estas timema kaj tremema, tiu iru returne [6]; mi estas dormema matene ^InfanTorent2 ; falsema buŝo [7]; Dio kreis la homon virtema [8]; nekredemeco [9]; drinkemulo [10].

3.

[em.0.elmetiteco]

Elmetita al io kio kapablas produkti indikitan efikon: la animo estas nemortema, kvankam la korpo estas mortema ^DL ; pereemaj objektoj, oro aŭ arĝento […] [11]; necesis urĝa helpo, antaŭ ol la vento forportos la fajron al la brulemaj fuŝdomoj ^VaK ; tiu neerarema instinkto de patrinoj ^KPr ; flamiĝema kiel ligno rezina ^PrV ; eksplodema kiel pulvo ^PrV .

Rim.: La adjektiva finaĵo -a kaj la sufikso -ec- donas al la sufikso -em- la sencon de daŭra aŭ kutima inklino: ŝparema [12]; kolerema spirito [13]; kiel rapidemaj bildoj de magia lanterno ^RBa ; ŝi forpuŝadis [tiujn dubojn] de si kiel ion tro altrudiĝeman, tro pezan por ŝiaj fortoj ^Marta ; kredemeco [14]. Male la simpla substantiva finaĵo -o prefere donas al -em- la sencon de nedaŭra, pasanta inklino: li sentas dormemon ^Metrop ; senti dormemon, vomemon.

Rim.: Mi iom pridubas ĉi-lastan eldiron, oni jen trovas ankaŭ priskribon de karaktera eco: ordinara hontemo de l' junaj knabinoj [15]. [W. Diestel]

1. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Kvin en unu silikvo
2. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §42.
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 21:19
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XVI
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 7:3
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 10:18
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 7:29
9. La Nova Testamento, Al la Romanoj 11:23
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 21:20
11. La Nova Testamento, I. petro 1:18
12. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 41
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Historio
14. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Kvara
15. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro XVIII

angle:

inclined, disposed (to do something)

beloruse:

суфікс са значэньнем «схільнасьць», «імкненьне»

germane:

-freudig, -begierig, -haft pere~a: vergänglich.

hungare:

vmire hajlamos

portugale:

sufixo que indica hábito, propensão, inclinação, tendência para.

signune:

m@10

II.

Vortero memstara signifanta tendencon aŭ inklinon al io:

ema

serĉi 'ema'

[em.0a]

[em.0a.PSI]

Prefere agonta laŭ la dirata maniero: esti ema al la edziniĝo ^ChL ; Volter estis grandburĝo riĉa kaj ema al ricevo de honoroj ^Kandid ; Jim estas bonega knabo, sed tre ema kredi spiritojn, sonĝojn kaj antaŭsignojn ^FK ; la signo de la tago igas la homojn esti romantikaj kaj emaj al erotikaj aventuroj ^LGA ; se li estas homo pia kaj ema oferi sin por la fratoj, konigu lin al mi ^QuV ; ĉu necesas ke ili (la gardistoj) estu prudentaj kaj kapablaj, plej emaj protekti la civiton [16]? avida, inklina, preta, volonta

16. Platono, trad. D. Broadribb: La Respubliko, Parto 3a

angle:

inclined, disposed, eager (to do something)

beloruse:

схільны

ĉeĥe:

mající sklon, náchylný

france:

enclin, porté (enclin)

germane:

geneigt, aufgelegt, begierig

hispane:

propenso a, muy dispuesto a

hungare:

hajlandó, hajlamos, vmire hajló

japane:

～の傾向がある [～のけいこうがある], ～の好きな [～のすきな]

pole:

skłonny (do czegoś), chętny (do czegoś), skory (przest.)

portugale:

propenso a...

ruse:

склонный, расположенный (к чему-л.)

slovake:

náchylný

emi

serĉi 'emi'

[em.0i]

[em.0i.PSI]

Esti inklina al iu agmaniero, havi tendencon evolui kiel indikite: li ne tre emas danci ^Tor ; mi emas rompi al mi la kapon kontraŭ la murojn ^Kandid ; se Kristoforo deziris babili, li emis renkonti homon, kun kiu li povis paroli sen pripensi konvenajn vortojn ^HsT ; ju pli ofte li ilin atingadis, des pli ŝia koro emis al li ^QuV ; se vi emas konduti tiel, vi iru al knabinoj, kiuj ŝatas tiajn ĝentilaĵojn ^InfanTorent2 ; ĝuste en ĉi tiu horo oni emas observi la elmetitajn antaŭ kinejoj kaj teatroj afiŝojn kaj, hezitante, elekti, kio estas hodiaŭ vizitenda ^Metrop ; la amo emas ne paroli [17]; germanoj emas diri „ŝtrato“ anstataŭ „strato“, „ŝporto“ anstataŭ „sporto“, ktp [18] okazas, ke oni ricevas novaĵon, al kiu oni emas tuj akre reagi [19]; la historio emas ripeti sin, ĉu en la antikva romia epoko, ĉu en la 16a jarcento, ĉu en la 21a [20]; tutaj grupoj de specioj emas produkti malfekundajn hibridojn [21]; ŝtatoficistoj emas senti, ke ilia intereso en ties funkcioj kiel civitanoj estas tiel malgranda, ke ĝi estas nekonsiderinda [22].

17. T. Ujeviĉ, trad. B. Vanĉik: Fosilioj, La nica literatura revuo, 2:6
18. H. Seppik: La tuta Esperanto, Unua leciono, § 3a.
19. R. Rotsaert: La Dek Ordonoj de retpoŝtoMonato
20. D. Broadribb: Pri indiĝenaj meksikanojMonato
21. Ĉ. Darvin, trad. Klivo Lendon: La Origino de Specioj, ĉap. 8a
22. J. Adcock, trad. D. Rogers: De kie? Kien? Kaj kiel?

angle:

like to, be fond of, be into, be willing to, be eager to, be apt to, be inclined to, tend to (have a tendency to)

beloruse:

схіляцца, быць схільным, мець схільнасьць, імкнуцца

ĉeĥe:

mít chuť, mít náchylnost, mít rád, mít sklon

ĉine:

慾 [yù], 祝愿 [zhùyuàn], 媟 [xiè]

france:

avoir envie (de), pencher (pour)

germane:

mögen, wollen, begierig sein auf, Lust haben, neigen zu

hebree:

לנטות ל

hispane:

tener muchas ganas de (desear), tender a, tener inclinación a

hungare:

hajlik, hajlandó, hajlamos (vmire)

japane:

～する気がある [～するきがある], ～しがちである

pole:

być skłonnym (do czegoś), być chętnym (do czegoś), być skorym (do czegoś.) (przest.), być zamiłowanym (w czymś)

ruse:

быть склонным

slovake:

mať chuť, rád robiť

emo

serĉi 'emo'

[em.0o]

[em.0o.PSI]

Inklino, tendenco, spontanea volo aŭ prefero por io: kiam vi havus tempon kaj emon por tio ^HsT ? disbati la malbonojn, kreitajn de la blinda sento, de la stulta tradicio kaj de la senkontrola emo al ĉio neracia ^Kandid ; ŝi esperis, ke la naskiĝo de infano […] kontentigos la plej rajtajn emojn de ŝia koro ^ChL ; ŝajne li ne havis emon paroli plu pri tiu temo ^InfanTorent2 ; ilia komuna emo al brutaj furiozeksplodoj [23]; tiu absurda emo ekplori daŭre ĝenis ŝin [24].

23. G. Waringhien: Paŭlo Verlaine, La nica literatura revuo, 3:3
24. M. Boulton: Ebrivirgeco, La nica literatura revuo, 3:3

angle:

inclination, desire, lust, appetite

beloruse:

схільнасьць

ĉeĥe:

chtění, chuť, náchylnost, náklonnost, sklon

ĉine:

慾 [yù], 志趣 [zhìqù]

france:

inclination (penchant), envie (penchant), penchant, tendance (penchant)

germane:

Neigung, Begierde, Lust

hebree:

נטיה

hispane:

inclinación (gusto), tendencia (gusto), manía, debilidad (por)

hungare:

hajlam, hajlandóság, beállítottság, irányultság

japane:

傾向 [けいこう], 好み [ごのみ], くせ

pole:

skłonność, zamiłowanie, inklinacja

ruse:

склонность

slovake:

náklonnosť, sklon

emigi

serĉi 'emigi'

[em.0igi]

(tr)

[em.0igi.KOMUNE]

Al iu faciligi, preferigi iun agon aŭ konduton: la malseka vetero neniun emigis al la longaj plezuraj promenoj [25]; kio nun emigas vin akcepti tiun defion [26]? [hungaroj] fakte estis la unuaj eksterlandanoj kiujn mi ekkonis dum mia unua aranĝo kaj [ili] emigis min eklerni la lingvon [27].

25. , Rakonto
26. , Intervjuo
27. , En la lando de la kuloj – Kronikoj de 2013

angle:

make inclined, make (someone) desire (something)

beloruse:

схіляць, заахвочваць

ĉeĥe:

naklonit (někoho k)

france:

donner envie (de), engager (inciter), inciter, pousser (inciter)

germane:

geneigt machen, Lust machen

hungare:

kedvet csinál, hajlamosít, motivál

pole:

skłaniać (do czegoś, ku czemuś), nakłaniać (do czegoś), zachęcać (do czegoś)

ruse:

склонить

slovake:

nakloniť (niekoho k)

malema

serĉi 'malema'

[em.mal0a]

[em.mal0a.PSI]

Ne volonta, ne inklina al io: Matildo tro artista ĉiam montriĝis malema por tiaj funkcioj ^KPr ; ĉu vi kredas ke Dio […] estas senafekta, kaj plej malema forlasi sian propran formon ^Rsp ? transseksuloj […] en la socio […] povas facile sperti malemajn reagojn [28]; li maleme interparolis kun iu, silentis dum tagoj kaj semajnoj kaj vivis nur en sia propra interna mondo [29]. egalanima, flegma, inerta, indiferenta, pigra, seninteresa

28. , Ĉefartikolo
29. S. Engholm: Homoj sur la tero, 1932

angle:

listless, unwilling, reluctant, disinterested

beloruse:

нясхільны

ĉeĥe:

neochotný

ĉine:

无精打采地 [wújīngdǎcǎide], 漠然 [mòrán], 不情愿地 [bùqíngyuànde], 忘情 [wàngqíng], 无兴趣 [wúxìngqu], 惝 [chǎng]

france:

peu enclin, réticent

germane:

lustlos, antriebslos, unwillig, gleichgültig

hebree:

לא נוטה

hungare:

vonakodó, kelletlen

japane:

まったく～する気のない [まったく～するきのない], ～嫌いの [～きらいの]

pole:

niechętny, nieskory (przest.)

ruse:

несклонный

slovake:

neochotný

malemo

serĉi 'malemo'

[em.mal0o]

[em.mal0o.PSI]

Malinklino, sendezireco: Kajsa ne montris malemon […], nek malgajon pro la malviglo de sia edzo ^HsT ; mia kunulino […] lacigita pro mia malemo, forlasis min [30]; ŝi estis iom kaŝema, pro ĝentileco aŭ malemo vundi ^ChB ; rilate maldeziron kaj malvolon kaj malemon, ĉu ni klasifiku ilin kiel similajn al malakcepto, malaprobo, kaj, ĝenerale, la tiaj maloj ^Rsp ? laŭdinda estas la Zamenhofeca toleremo kaj malemo al trudado de nepre obeendaj reguloj [31]; apenaŭ pravas plendantoj pri ĝenerala malemo de esperantistoj al legado [32]. indiferenteco, seninteresiĝo

30. , Blogo de la amiko
31. Monato, Petro Desmet': La unua Zamenhof-monumento de la 21a jarcento: dika Pomego!, 2006
32. S. Belov: Vojaĝo al UK en Hanojo, 2013-01-12

angle:

listlessness, disinterest, lack of interest, reluctance, unwillingness

beloruse:

нясхільнасьць, нежаданьне

ĉeĥe:

odpor

ĉine:

不起劲 [bùqǐjìn], 反感 [fǎngǎn], 惮 [dàn], 不感兴趣 [bùgǎnxìngqù], 忿 [fèn]

france:

aversion, désintérêt

germane:

Lustlosigkeit, Desinteresse, Antriebslosigkeit, Abneigung, Unwille

slovake:

nechuť, nevôľa