*vasta
- 1.
- Havanta grandajn dimensiojn, grandspaca: vastaj kaj herboriĉaj kampoj [1]; iru en la vastan mondon, vi sendube trovos sukceson [2]; vasta ĉambro [3]; laŭvole laĉi la ŝuojn pli vaste aŭ pli malvaste.
- 2.
- (figure) Havanta grandan amplekson: vasta programo; vastaj konoj; poste jam ŝi alpaŝis al vasta klarigo de sia amo [4].
- 3.
Prononcata kun lango pli malalta kaj resonujo pli vasta,
ol alia sono, kun kiu oni komparas:
vokaloj estas sonoj pli vastaj ol konsonantoj;
en fermitaj silaboj la Esperantajn vokalojn oni ordinare
prononcas
vastaj
fermita
1.
L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 34
2. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Du fratoj
3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 7a
4. V. Devjatnin: Arturo, en: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 1904
2. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Du fratoj
3. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, ĉapitro 7a
4. V. Devjatnin: Arturo, en: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 1904
- afrikanse:
- wye
- albane:
- të gjerë
- amhare:
- ሰፊ
- angle:
- vast, ample, broad, capacious, commodious, extensive, spacious, wide 3. wide (vowel)
- arabe:
- واسع
- armene:
- լայն
- azerbajĝane:
- geniş
- beloruse:
- 1. прасторны, шырокі, вялікі, вялізны 2. шырокі, вялікі 3. адкрыты (гук)
- bengale:
- ব্যাপক
- birme:
- ကျယ်ဝန်းသော
- bosne:
- širok
- ĉeĥe:
- obšírný, prostranný, rozsáhlý, široký, širý
- ĉine:
- 宽广 [kuānguǎng], 寬廣 [kuānguǎng], 呺 [xiāo], 宽敞 [kuānchang], 寬敞 [kuānchang], 宽 [kuān], 寬 [kuān], 宽阔 [kuānkuò], 寬闊 [kuānkuò], 广阔 [guǎngkuò], 廣闊 [guǎngkuò], 闊 [kuò], 阔 [kuò], 宽旷 [kuānkuàng], 寬曠 [kuānkuàng], 广大 [guǎngdà], 廣大 [guǎngdà], 广泛 [guǎngfàn], 廣泛 [guǎngfàn]
- dane:
- bred
- estone:
- suur
- eŭske:
- zabal
- filipine:
- malawak
- france:
- vaste, lâche (pas serré), large 3. ouvert (phon.)
- galege:
- ampla
- germane:
- 1. weit, ausgedehnt, geräumig 2. beträchtlich, sehr groß, unermesslich 3. offen
- guĝarate:
- વિશાળ
- haitie:
- lajè
- hinde:
- विस्तृत
- hispane:
- amplio, vasto
- hungare:
- 1. tág, tágas, széles 2. széleskörű, nagyarányú 3. nyílt (hang)
- igbe:
- n’obosara
- indonezie:
- lapang, lebar, lega, luas 3. terbuka
- irlande:
- ar fud an
- islande:
- breiður
- japane:
- 広い [ひろい]
- jave:
- sudhut
- jide:
- ברייט
- jorube:
- jakejado
- kanare:
- ವ್ಯಾಪಕ
- kartvele:
- ფართო
- katalune:
- vast, ampli 3. obert (fonètica)
- kazaĥe:
- кең
- kimre:
- eang
- kirgize:
- кең
- kmere:
- ទូលាយ
- koree:
- 폭
- korsike:
- larga
- kose:
- banzi
- kroate:
- širok
- kurde:
- bi ber
- latve:
- plašs
- laŭe:
- ກ້ວາງ
- litove:
- pločio
- makedone:
- широк
- malagase:
- malalaka
- malaje:
- luas
- malajalame:
- വീതിയുള്ള
- malte:
- wiesgħa
- maorie:
- whānui
- marate:
- रुंद
- monge:
- thoob
- mongole:
- өргөн
- nederlande:
- 1. weids 2. weids 3. breed (klank)
- nepale:
- व्यापक
- njanĝe:
- lonse
- okcidentfrise:
- wiid
- panĝabe:
- ਚੌੜਾ
- paŝtue:
- پراخه
- pole:
- szeroki 1. przestrzenny, obszerny, szeroki 2. obszerny, rozległy 3. otwarty (dźwięk)
- portugale:
- vasto
- ruande:
- ubugari
- ruse:
- 1. просторный, обширный, широкий 2. обширный 3. открытый (звук)
- samoe:
- lautele
- sinde:
- وڏين
- sinhale:
- පුරා
- skotgaele:
- farsaing
- slovake:
- obšírny, priestorný, rozsiahly
- slovene:
- široka
- somale:
- ballaaran
- ŝone:
- rakafara
- sote:
- ka bophara
- sunde:
- rubak
- svahile:
- pana
- taĝike:
- васеъ
- taje:
- กว้าง
- tamile:
- பரந்த
- tatare:
- киң
- telugue:
- విస్తృత
- tibete:
- གུ་ཡངས་པོ་
- turke:
- geniş
- ukraine:
- широкий
- urdue:
- وسیع
- uzbeke:
- keng
- vjetname:
- rộng
- zulue:
- ububanzi
vastega
- Tre ampleksa, tre etendita: baldaŭ jam mankis libera loko sur la vastega placo Metrop .
- angle:
- immense, vast, huge
- beloruse:
- неабсяжны, вялізны
- ĉeĥe:
- nepřehledný, rozsáhlý, široširý, širý
- ĉine:
- 浩大 [hàodà], 巨大 [jùdà]
- france:
- immense
- indonezie:
- sangat lapang, sangat lebar, sangat lega, sangat luas
- japane:
- 広大な [こうだいな]
- katalune:
- immens, exorbitant, desmesurat
- pole:
- przepastny, przepaścisty, bardzo obszerny
- ruse:
- необъятный, огромный, громадный
- slovake:
- rozsiahly, šíry
vastejo
- Vasta, pli-malpli ebena loko: rokaltaĵoj […] estas alte sur la vastejo [5].
5.
-, trad. B. Ragnarsson: Rakonto pri Hrafnkel, en: Islandaj Pravoĉoj, 1964
- angle:
- expanse, wide open space
- beloruse:
- прастор (вялікі)
- ĉine:
- 野 [yě]
- france:
- étendue (subst.)
- indonezie:
- bentangan, ruang terbuka lebar, tanah lapang
- pole:
- otwarta przestrzeń
*vastigi
(tr)
- 1.
- Fari ion vasta: duonhela kvieta lumo sin vastigis tra la tuta ĉambro [6]; la plej multe vastigita lingvo estas la Mandarina, kiu […] estas parolata en dek kvar aŭ dek kvin el la dek naŭ provincoj [7].
- 2.
- (arkaismo)
propagandi
6.
L. Dilling, trad. trad. E. Hall: la porcio da glaciaĵo, en: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto,
1904
7. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 5, el la vivo kaj sciencoj, bagateloj
7. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 5, el la vivo kaj sciencoj, bagateloj
- angle:
- enlarge, expand, spread
- beloruse:
- 1. расшыраць, пашыраць
- ĉeĥe:
- propagovat, rozšířit přen. šířit
- ĉine:
- 菶 [běng], 张开 [zhāngkāi], 張開 [zhāngkāi] 1. 拓展 [tuòzhǎn], 扩展 [kuòzhǎn], 擴展 [kuòzhǎn]
- france:
- 1. agrandir, desserrer, développer, répandre
- germane:
- 1. ausweiten, ausbreiten, verbreitern, verbreiten
- hungare:
- 1. tágít, bővít, szélesít 2. terjeszt
- indonezie:
- 1. melapangkan, memperlapangkan, memperlapang, memperlebar, melebarkan, melegakan, memperlega, memperluas, meluaskan, menyebarkan, memperbesar 2. menyebarluaskan, mempropagandakan
- japane:
- 広げる [ひろげる]
- katalune:
- 1. estendre, eixamplar, ampliar 2. divulgar, fer propaganda
- pole:
- 1. szerzyć, poszerzyć
- ruse:
- 1. расширять
- slovake:
- roztiahnuť, rozšíriť
- turke:
- 1. genişletmek, büyütmek
- ukraine:
- розширювати, збільшувати, поширювати
vastiĝi
(ntr)
- Okupi pli grandan spacon en ĉiuj direktoj: malproksime en la fono, kie la riverbuŝo vastiĝas almare [8].
8.
Hjalmar Söderberg, trad. Sten Johansson: La Kiso kaj dek tri aliaj noveloj, la brulanta urbo
- angle:
- enlarge, expand, spread
- beloruse:
- расшырацца, пашырацца
- ĉine:
- 延伸 [yánshēn], 蔓延 [mànyán]
- france:
- s'agrandir, s'étendre
- hungare:
- tágul, bővül, szélesedik
- indonezie:
- melapang, melebar, melega, meluas
- japane:
- 広がる [ひろがる]
- katalune:
- créixer, augmentar (intr.)
- pole:
- rozszerzyć się, poszerzyć się
- ruse:
- расширяться
vastigaĵo
- 1.
- Io vastigita.
- 2.
PIV2
(de bildigo
`f` laŭ superaro `bb A`
de ĝia fonto-aro)
Tia bildigo `g` de `bb A` al
la celo-aro de `f`, ke `g(x)=f(x)` por ĉiu elemento
`x` de la fonto-aro de `f`:
trovu kontinuan vastigaĵon de funkcio
`sin x//sqrt x`
ĉe 0 (laŭ superaro de ĝia
fonto-aro, kiu inkluzivu punkton 0, kie la funkcio
ne estas difinita pro la divido per 0).
Rim.: Por ĉi tiu senco troveblas „plivastigo“ en MatVort. Vd rimarkon sub malvastigaĵo.
- angle:
- 2. extension (of a mapping), continuation (of a mapping)
- ĉine:
- 2. 扩展 [kuòzhǎn], 擴展 [kuòzhǎn], 延拓 [yántuò]
- france:
- 2. extension (d'une application), prolongement (d'une application)
- germane:
- 2. Erweiterung (einer Abbildung), Fortsetzung (einer Abbildung)
- hungare:
- 2. kiterjesztés (pl. leképezésé)
- pole:
- rozszerzenie, przedłużenie 2. rozszerzenie (funkcji), przedłużenie (funkcji)
- ruse:
- 2. продолжение (отображения), распространение (отображения)
- ukraine:
- продовження, розширення (результат)
disvastigi
(tr)
- 1.
-
Igi dise vasta:
cigno, kiu disvastigas la flugilojn
[9];
disvastigi varmon, lumon;
disvastigi malpaconZ
.
disetendi,
elradii,
elsendi
- 2.
-
Ĉien diskonigi:
tre disvastigita opinio;
ili disvastigis lian famon en tiu tuta regiono
[10];
la plej grava celo de nia gazeto estas ĉiam zorgi pri la
disvastigado de nia lingvoZ
;
disvastiĝis lia influo.
disfamigi,
distrumpeti,
etendi,
propagandi,
semi
9.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, la virineto de maro
10. La Nova Testamento, S. Mateo 9:31
10. La Nova Testamento, S. Mateo 9:31
- angle:
- disperse, spread
- beloruse:
- 1. распасьціраць, выцягваць 2. распаўсюджваць, пашыраць
- ĉeĥe:
- propagovat, rozšířit, rozšířit, šířit
- ĉine:
- 传播 [chuánbō], 傳播 [chuánbō], 广播 [guǎngbō], 廣播 [guǎngbō], 宣传 [xuānchuán], 宣傳 [xuānchuán], 播 [bō], 传遍 [chuánbiàn], 傳遍 [chuánbiàn]
- france:
- déployer, propager, diffuser
- germane:
- 1. verbreiten, erweitern, ausweiten
- hungare:
- 1. szétterjeszt 2. terjeszt, elterjeszt
- indonezie:
- menyebarkan, menyebarluaskan, memencarkan
- japane:
- 広げる [ひろげる], 広める [ひろめる], 普及する [ふきゅうする]
- katalune:
- 1. espargir, distendre, radiar 2. difondre, propagar dis~igado: difusió.
- nederlande:
- verspreiden
- pole:
- upowszechniać, propagować, rozprzestrzeniać, głosić
- ruse:
- 1. простирать 2. распространять
- slovake:
- rozprestrieť, rozšíriť
- ukraine:
- розпростирати, розпросторювати, розпускати, ширити, поширювати, розповсюджувати, наповнювати, наповняти (теплом, запахом і т.п.)
disvastiĝi
(ntr)
- Okupi pli kaj pli grandan spacon, atingi pli kaj pli da lokoj, da homoj...: lia famo disvastiĝis en la tuta Sirio [11].
11.
La Nova Testamento, S. Mateo 4:24
- angle:
- spread, disperse
- beloruse:
- распаўсюджвацца, пашырацца
- ĉine:
- 传开 [chuánkāi], 傳開 [chuánkāi], 流传 [liúchuán], 流傳 [liúchuán]
- france:
- se disséminer, se répandre
- hungare:
- terjed, kiterjed, elterjed
- indonezie:
- tersebar, tersebar luas, terpencar
- japane:
- 広がる [ひろがる], 広まる [ひろまる], 普及する [ふきゅうする]
- katalune:
- expandir-se, difondre's
- pole:
- rozprzestrzeniać się, rozrastać się, panoszyć się, krzewić się
- ruse:
- распространяться
*malvasta
- 1.
-
Havanta malgrandajn dimensiojn; malgrandspaca:
en la malvasta kajuto brulas lumo
[12];
(figure)
butonumi iun malvaste
(severe trakti)
PrV
;
malvaste loĝata familio.
strikta
- 2.
- Havanta malgrandan amplekson: malvasta spiritoB ; ili vivis en malvasta komunecoZ .
- 3.
-
Prononcata kun lango pli alta kaj resonujo pli malvasta,
ol alia sono, kun kiu oni komparas.
12.
Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, 4, rakontoj, nokto, (de Eube el
Odeso)
- angle:
- small, narrow, tight, cramped, narrow (vowel)
- beloruse:
- 1. малы, невялікі, вузкі 2. малы, невялікі, вузкі, цесны 3. закрыты (гук)
- ĉeĥe:
- těsný, úzký
- ĉine:
- 戋 [jiān], 戔 [jiān], 狭隘 [xiáài], 狹隘 [xiáài], 紧绷绷 [jǐnbēngbēng], 緊繃繃 [jǐnbēngbēng], 狭小 [xiáxiǎo], 狹小 [xiáxiǎo], 狭窄 [xiázhǎi], 狹窄 [xiázhǎi], 窄 [zhǎi], 紧密 [jǐnmì], 緊密 [jǐnmì], 紧实 [jǐnshí], 緊實 [jǐnshí], 逼仄 [bīzè]
- france:
- étroit, restreint, serré 3. fermé (phon.)
- hungare:
- 1. szűk, szoros 2. szűk 3. zárt (hang)
- indonezie:
- sempit 3. tertutup
- japane:
- 狭い [せまい], 窮屈な [きゅうくつな], 偏狭な [へんきょうな], 閉じた [とじた]
- katalune:
- 1. just, encofurnat 2. estret, petit 3. tancat (fonètica)
- nederlande:
- 1. nauw 2. klein 3. gesloten (klank)
- pole:
- ciasny, wąski, opięty
- ruse:
- узкий 3. закрытый (звук)
- slovake:
- tesný, úzky
- tibete:
- ཕྲ་པོ་
- ukraine:
- тісний, вузький, стиснутий, обмежений (про простір), закритий (про звук)
malvastigaĵo
- 1.
- Io malvastigita.
- 2.
- PIV2
(de bildigo
`f` laŭ subaro
`bb A` de ĝia fonto-aro)
Tia bildigo `g` de `bb A` al la
celo-aro
de `f`, ke `g(x)=f(x)` por ĉiu
`x in bb A`:
la entjera adicio estas malvastigaĵo de la reela
laŭ la aro de entjeroj.
subbildigo.Rim.: Por ĉi tiu senco troveblas „malplivastigo“ en MatVort. La elemento „pli“ ne aspektas tre utila, sed estas ĝuste, ke ankaŭ la sufikso „-aĵ“ en nia termino, kiu teorie povus servi por distingi la agon disde ĝia rezulto, en praktiko estas balasta.
- angle:
- 2. restriction (of a mapping), partial mapping
- beloruse:
- 2. звужэньне
- france:
- 2. restriction (d'une application), sous-application, trace (d'une application)
- germane:
- 2. Einschränkung (einer Abbildung)
- hungare:
- 1. szűkület 2. leszűkítés (pl. leképezésé)
- pole:
- 1. obcięcie 2. zacieśnienie (funkcji), obcięcie (funkcji)
- ruse:
- 2. сужение (отображения), ограничение (отображения)
- ukraine:
- звуження, обмеження (результат)
malvastigi
(tr)
- Igi malvasta: tiom neniu estas malvastigata en siaj rajtoj [13].
13.
C. Dickens, trad. L. L. Zamenhof:
La Batalo de l' Vivo, 1891
- angle:
- constrict, narrow, shrink, tighten, limit
- beloruse:
- звужваць, звужаць, абмяжоўваць
- ĉine:
- 挤紧 [jǐjǐn], 擠緊 [jǐjǐn], 收紧 [shōujǐn], 收緊 [shōujǐn], 束紧 [shùjǐn], 束緊 [shùjǐn], 煞 [shā]
- france:
- resserrer
- indonezie:
- mempersempit, menyempitkan
- japane:
- 狭める [せばめる]
- pole:
- zwężać, ścieśniać, uszczuplać
- ukraine:
- звужувати, обмежувати
malvastiĝi
(ntr)
- angle:
- shrink, narrow, constrict, tighten
- beloruse:
- звужвацца, звужацца, абмяжоўвацца
- france:
- se réduire
- indonezie:
- menyempit
- pole:
- marszczyć się, kurczyć się
plivastiĝi
- angle:
- enlarge, expand, spread, widen, broaden
- beloruse:
- пашырацца, расшырацца, распаўсюджвацца
- ĉine:
- 延伸 [yánshēn]
- france:
- s'étendre, se répandre
- hungare:
- kitágul
- indonezie:
- meluas, tersebar
- japane:
- より広くなる [よりひろくなる], 広がる [ひろがる]
- katalune:
- engrandir, dilatar-se, eixamplar-se
- nederlande:
- zich uitbreiden
- pole:
- poszerzać się
- ruse:
- расширяться, распространяться
mondvasta
-
Etendiĝanta sur la tuta mondo:
UEA organizis mondvastajn kampanjojn kun
la celo diskonigi la enhavon de
la Universala Deklaracio
[15];
mondvasta vidpunkto de ekonomio rezultigos tute alian juĝon
[16];
la mondvastaj elektronikaj, precipe komputilaj kaj
interretaj, sistemoj ŝajnas
fariĝi batalkampo de la estonteco
[17];
etaj vortatakoj sen inteligenta argumentado ne
meritas spacon en mondvasta
gazeto kiel Monato
[18];
senlaboreco estas mondvasta kaj ne precipe germana problemo
[19].
tutmonda,
universala2internacia,
kosmopolita
15.
Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Tria Parto
16. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvina Parto
17. Monato, Stefan Maul: Militado sen bataliloj
18. Monato, Elson B. Snow: Dio, benu Usonon! (2), 2003
19. Monato, Jomo Ipfelkofer: 60 jarojn poste, 2005
16. Ivo Lapenna, Tazio Carlevaro kaj Ulrich Lins: Esperanto en Perspektivo, Kvina Parto
17. Monato, Stefan Maul: Militado sen bataliloj
18. Monato, Elson B. Snow: Dio, benu Usonon! (2), 2003
19. Monato, Jomo Ipfelkofer: 60 jarojn poste, 2005
- angle:
- worldwide
- beloruse:
- сусьветны, па ўсім сьвеце
- ĉine:
- 全世界 [quánshìjiè], 全球性 [quánqiúxìng], 全球 [quánqiú], 环球 [huánqiú], 環球 [huánqiú], 遍及全球 [biànjíquánqiú]
- germane:
- weltweit
- indonezie:
- sedunia
- pole:
- obejmujący cały świat