^*du ^UV

[du.0.MAT]

Unu kaj unu: du homoj povas pli multe fari ol unu [1]; en la daŭro de kelke da minutoj mi aŭdis du pafojn [2]; per unu ŝtono oni du ĵetojn ne faras ^PrV ; la popolo sin dividis en du partiojn [3]; tiu urbo estas plu dividita je du partoj ‐ serboj loĝantaj norde, kaj albanoj sude [4]. nombro

[du.0a.MAT]

Vicmontra numeralo responda al du; kiu (laŭ iu ordo) venas venas tuj post la unua: februaro estas la dua monato de la jaro; ekde la dua duonjaro de 2000 la ŝtato pliigas la investojn por infrastrukturo de la kamparo [5]; en Japanio troviĝas 50 milionoj da poŝtelefonoj, kio signifas, ke ĉiu dua japano posedas tian aparaton [6]; la dua ĉambro de la parlamento de Nederlando per 109 kontraŭ 33 voĉoj akceptis la leĝoproponon [7].

[du.0e.MAT]

En la dua loko, post unu antaŭa: unue mi redonas al vi la monon […] due mi dankas vin [8]; unue ligno mankas al ni, kaj due por movi tiajn radojn oni bezonus centon da miloj da bovoj [9]; la Roterdama Internacia Filmfestivalo estas la due plej vizitata tia evento post tiu de Berlino [10].

1.

[du.0o.nombro]

La nombro du.

2.

[du.0o.paro]

Du aferoj kune: duo da makulitaj seĝoj [11]; juna vizaĝo kun duo da grizaj okuloj ^Metrop ; la duo komencis kanti longan dueton pri amo kaj feliĉo [12]; la duo, Johano bonhumora kaj ridetante, Ivan malbonhumora kaj ploronte, iris for [13]. duopo, paro

La koncepto ke en ia(j) parto(j) de la realo regas du sendependaj bazaj principoj (ekz-e la materio kaj la menso, la formo kaj la enhavo), kiuj principoj povas konflikti kaj interbatali (kiel la bono kaj la malbono) aŭ reciproke sin komplementi (kiel Jino kaj Jango): La duismo aktiva/pasiva en la sekseco devenas el la „malsama valoro de la seksoj“… [14]; Li tie rifuzas la naivan duisman dividon „blanka-nigran“ [15]; La kontentiga solvo de 1946/47 forigis superfluan duismon sur organiza kampo, finante pli ol kvardekjaran pli-malpli senfruktan diskutadon pri la oficiala organizaĵo de la Esperanto-Movado [16]; La senco de unuismo estas „Filozofia sistemo, kiu reduktas ĉion ekzistantan al unu sola principo”, do kontraste al duismo [17].

dualismo

1.

[Mankas mrk por aldoni tradukojn]

Dufoje pli granda: por la hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon [19]; duobla profito; vi ricevos duoble [20]; la Eternulo donis al Ijob duoble pli ol ĉio, kion li havis antaŭe [21].

2.

[Mankas mrk por aldoni tradukojn]

Konsistanta el du partoj: duobla kaverno [22]; ili faris la surbrustaĵon duobla [23].

3.

[Mankas mrk por aldoni tradukojn]

Dufoja: duobla frapo [24].

Duobla kvanto aŭ nombro: en la pokalo […] miksu al ŝi duoblon [25]; li tutan jaron ne ricevis salajron kaj duoblon da bastonoj [26]; la kampulo diris almenaŭ la duoblon de tiu sumo, kiu estis likvidebla laŭ la kvalito kaj grandeco de la terpeco [27]; oni vendas […] je duoblo de la prezo, kiun li pagus [28]; ŝi tiam havis nur dudek tri jarojn, kaj rektoro Barcke precize la duoblon [29].

1.

[du.0oblajxo.duoblo]

Duoblo: duoblaĵon ili ekposedos [30].

2.

[du.0oblajxo.kopio]

Dua ekzemplero; duplikato: lia tasko estos registri la blazonojn […] tiel oni evitos duoblaĵojn kaj miskomprenojn [31]; senpagaj libroj el la listo de duoblaĵoj [32]; en la islanda ekzistas iu sono, kiu havas duoblaĵon en neniu alia eŭropa idiomo [33]. ĝemelo, kopio, spegulbildo

Kreskigi al duobla nombro aŭ kvanto: Eunana, kuŝante en la veturilo, kiu nur duobligis liajn dolorojn, postulis manĝaĵon [34]; li do troigis la danĝeron kaj duobligis la singardemon [35];multobligi tia vido duobligis ĉiujn sentojn, kiuj min premŝarĝis [36]; mi duobligis, multobligis miajn klopodojn [37]; ŝi duobligis la rapidecon de siaj paŝoj [38]. duplikati, multobligi

(prefikse uzata)

1.

[du.0on.KOMUNE]

Duona, mezvoja, parta: la pordo estis duonmalfermita [39]; en la griza duonlumo iliaj senmovaj figuroj efikis kiel senkolora bildo rigidiĝinta [40]; laŭ granda ducirklo li iris ĉirkaŭ la konstruaĵo [41].

2.

[du.0on.GEN]

Havanta parencecon tra nur la patro aŭ nur la patrino de la koncernulo: antaŭ multe jaroj, eĉ antaŭ [ol] vi naskiĝis, mi havis amaferon, kaj ŝi estas via duonfratino [42]; la plej aventurema en lia malgranda familio estas iu duononklo [43].

Rim.: LaÅ­ tiu strikta difino la vorto valoras por duonfrato, duonfratino. Eventuale ĝi etendiĝas al duononklo (duonfrato de iu el la gepatroj), duononklino, duonkuzo, duonkuzino. Oni ankaÅ­ parolas pri duonfilo, duonfilino, pri duonpatro, duonpatrino, el alia edziĝo de la patro aÅ­ patrino. Por tiu ne biologia sed boa parenceco, pli preciza esprimilo estas vic-². [ĵv]

Nur je unu el du samgrandaj partoj: se oni estas nur duona azeno, oni dum tio sentas diversajn aferojn [44]; dum pli ol duona jarcento, ambaŭ reĝimoj de niaj totalismaj ŝtatoj senigis nin je la rajto viziti nian patrolandon [45]; ŝi observis lin longan tempon sub duone mallevitaj palpebroj [46]; duone ĉagrenita, duone ridante [47].

[du.0ono.MAT]

Unu el la du egalaj dividoj de tuto: je la tria (horo) kaj duono; tri estas duono de ses [48]; duonfunto; vi certe estas je duono da kapo pli alta ol mi ^Marta ; vi ne havas duonon da penso en la kapo [49]; komenco bona, laboro duona^PrV ; duone fari ion (fuŝi).

Per grupo de du

Grupo de du: la ekvido de la duopo kvazaŭ repuŝis lin, Montan sidis apud la knabineto […] kun unu brako ĉirkaŭ ŝiaj ŝultroj [51]; ilia revo pri la estonteco fariĝis la lia, kaj en lia interno la revo pri duopo de feliĉaj homoj kaj pri tutopo de feliĉa homaro preskaŭ kunfandiĝis [52]. duo, paro

^PIV1

1.

[du.0oniganto.punkto]

(evitinde) mezo.

2.

[du.0oniganto.rekto]

dusekcanto.

Rim.: Ĉi-sence Bricard [53] uzas la formon „duonanto“, kiu ne ŝajnas imitinda kunmetaĵo.

^PIV1

(pp nombrosistemo) Je la bazo du: la nombro da bitoj indikas la kiomon de duumaj ciferpozicioj, en kiuj ĝi estas registrita [54]; la nombro 10 en la dekuma sistemo havas alternativajn formojn: en duuma sistemo: 1010 [55]. -um, bito, cifereca

Rim.:Uziĝas ankaŭ la termino „binara“.

Ne ekskluzive vira aŭ ina; havanta aŭ apartenanta al seksa identeco kiu estas ekster la seksa duumo: mi estas foje ina, foje iĉa, kaj foje neduuma [56].

Neduuma persono: ofta mito pri neduumeco estas, ke neduumuloj simple estas “ie inter ino kaj iĉo” [57].

1.

[du.jar0ono.KAL]

Duono de la kalendara jaro¹, kiu komenciĝas (la unua jarduono) aÅ­ finiĝas (la dua jarduono) kun tia jaro: la unua jarduono konsistas el la du unuaj jarkvaronoj, la dua jarduono konsistas el la du lastaj jarkvaronoj; la altigo de administrataj prezoj kaÅ­zos turnon en la inflacia evoluo en la dua jarduono [58].

2.

[du.jar0ono.AST]

Duonjaro¹: ekde kiam last-aÅ­guste kelkaj el ni konferencis en la franca Montpeliero jam pasis preskaÅ­ jarduono [59]

Versparo; strofo de du versoj: foje la rakonton interrompas poemeto aŭ versduo [60]; por la lasta versduopo en ĉiu strofo mi elektis strukturon de tri amfibrakoj kun fina jambo [61]; la poemo finiĝis per la versduo: „Vi estas ekstaza kaj mi ĝojebria, ⫽ Ni ambaŭ forgesis pri l' mondo malpia!“ [62]. distiĥo

(frazaĵo) Edzino aŭ edzo: la „pli bona duono“ de sinjoro Britain, en tia alta grado estis lia pli bona duono, ke li, disigite de ŝi, estis tute senhelpa ^BdV .