^*tro^UV

I.

tro

serĉi 'tro'

[tro.0]

(adverbo)

Pli ol sufiĉe, ol necese, ol konvene, ol ĝustmezure: tro longa estos por vi la vojo [1]; [ili] manĝas tro da viando [2]; kuri ne tro rapide [3]; mia propra havaĵo fariĝis la propreco de tiu tro amita virino [4]; la petoj, kiujn tiu virino sendis al la ĉielo, estis […] tro postulemaj ^Marta ; ilia nombro estas tro granda por ke ni povu ilin ĉiujn citi [5]; la aero tie estas […] tro peza, ke prudenta ekzistaĵo tie povu vivi [6]; tiu ĉi sistemo postulas tro grandan pripensadon, por povi esti enkondukita en la ordinaran interkomunikiĝon [7]; rigardi la tutan mondon kiel grandega farso […] tro sensenca, por ke prudenta homo povu serioze pensi pri ĝi [8]; la aludo estis tro klara [9]; la oficiroj […] estis tro okupataj […], por rigardi, kiu proksimiĝas [10]; tro da kuiristoj kaĉon difektas (tro multaj kunlaborantoj, malbona rezulto) ^PrV ; se sako tro pleniĝas, ĝi baldaŭ disŝiriĝas ^PrV ; tro grandaj kalkuloj kondukas al nuloj ^PrV ; kiu tro alte svingas, nenion atingas ^PrV .

1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Readmono 14:24
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 23:20
3. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Sesope oni trairas la tutan mondon
4. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dekoka
5. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaÅ­ la Oka Kongreso Esperantista en Krakow en la 11a de aÅ­gusto 1912
6. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
7. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
8. Charles Dickens, trad. L. L. Zamenhof: La Batalo de l' Vivo, La Batalo de l' Vivo
9. Vasilij Eroŝenko: El vivo de ĉukĉoj, 8. La plej amika komplezaĵo.
10. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro I

afrikanse:

te

albane:

shumë

amhare:

እንዲሁ

angle:

too

arabe:

أيضا

armene:

Õ§Õ¬

azerbajĝane:

çox

beloruse:

задужа, занадта, залішне

bengale:

খুব

birme:

လွန်း

bosne:

previše

ĉeĥe:

příliš, příliš mnoho

ĉine:

太过 [tàiguò], 太過 [tàiguò], 过于 [guòyú], 過於 [guòyú], 太多 [tàiduō]

dane:

også

estone:

liiga

filipine:

masyado

finne:

liian, liikaa

france:

excessivement, trop

galege:

tamén

germane:

zu (sehr), zu viel ~ da kuiristoj kaĉon difektas: viele Köche verderben den Brei.

guĝarate:

પણ

haitie:

twò

haÅ­se:

ma

hinde:

भी

hispane:

demasiado

hungare:

túl

igbe:

oke

irlande:

freisin

islande:

of

japane:

あまりに

jave:

banget

jide:

אויך

jorube:

ju

kanare:

ತುಂಬಾ

kartvele:

ძალიან

katalune:

massa

kazaĥe:

де

kimre:

rhy

kirgize:

дагы

kmere:

ផងដែរ

koree:

너무

korsike:

troppu

kose:

kakhulu

kroate:

previše

kurde:

jî

latine:

etiam

latve:

pārāk

laÅ­e:

ເກີນໄປ

litove:

taip pat

makedone:

премногу

malagase:

koa

malaje:

terlalu

malajalame:

കൂടി

malte:

wisq

maorie:

rawa

marate:

खूप

monge:

heev

mongole:

мөн

nederlande:

te, te zeer, te veel

nepale:

पनि

njanĝe:

ifenso

okcidentfrise:

te

panĝabe:

ਨੂੰ ਵੀ

paŝtue:

هم

pole:

zbyt, nadto, nader, zanadto

portugale:

muito, demais, demasiadamente

ruande:

na

ruse:

слишком, чересчур, чрезмерно

samoe:

foʻi

sinde:

به

sinhale:

ද

skotgaele:

ro

slovake:

príliš

slovene:

tudi

somale:

sidoo kale

ŝone:

wo

sote:

le eena o

sunde:

oge

svahile:

pia

taĝike:

аз ҳад зиёд

taje:

เกินไป, มากเกินไป

tamile:

மிகவும்

tatare:

шулай ук

telugue:

చాలా

tibete:

ཡང་

ukraine:

занадто

urdue:

بھی

uzbeke:

ham

vjetname:

quá

zulue:

futhi

II.

Samsenca vortero:

troa

serĉi 'troa'

[tro.0a]

Estanta en pli ol sufiĉa kvanto aŭ grado; superanta la ĝustan mezuron: troa laboro; sklavigitaj de troa vino [11]; li klinis sin sen troa humileco [12]; por gardi sin kontraŭ troaj superakvoj, ili konstruis potencajn digojn [13]; troa streĉado de la okuloj, […] povas kaŭzi kronikan kataron [14]; observante lian troan deziron esti laŭdata kaj admirata, [li] saĝe sin detenis [15]; en la okazo de troa laboro mi cedus al li la prekeftan oficon [16]; unu el ni estas troa, necese estas, ke unu el ni malaperu [17]; troa festeno estas veneno ^PrV . ekscesa, senmezura, pretermezura, supermezura

11. La Nova Testamento, Tito 2:3
12. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro VI
13. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, AntaÅ­parolo
14. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto
15. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro II
16. Henryk Sienkiewicz, trad. Lidia Zamenhof: Quo Vadis, Ĉapitro LI
17. Henri Vallienne: Ĉu li?, Ĉapitro Dekdua

beloruse:

празьмерны, залішні

ĉeĥe:

nadměrný, přílišný

ĉine:

太多 [tàiduō]

finne:

liika, ylenmääräinen

france:

en trop

germane:

übermäßig, überschüssig, exzessiv, zu viel

hispane:

excesivo

hungare:

túl-, túlságos

japane:

余りの [あまりの], 余分な [よぶんな], 過度の [かどの]

katalune:

massa (adj inv), excessiu, exagerat

nederlande:

overdreven

pole:

zbyteczny, nadmierny, wygórowany, przesadny

ruse:

чрезмерный

slovake:

nadmerný, prílišný

ukraine:

надмірний

troe

serĉi 'troe'

[tro.0e]

Estante en troa kvanto, superanta la ĝustan mezuron: estas troe, ho Levidoj [18]! se mi demandas […], ili eĉ troe min orientas pri ĉio [19]; troe kritika [20]; troe ripetataj raportoj pri rezultoj [21]. tro

18. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 16:7
19. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Kvara Ĉapitro
20. La Ondo de Esperanto, 2003, № 10 (108)
21. Isikawa Takasi: Pikas la ludoj, Monato, 2014/05, p. 9

beloruse:

празьмерна

ĉeĥe:

přílišně

ĉine:

过于 [guòyú], 過於 [guòyú], 太过 [tàiguò], 太過 [tàiguò]

finne:

liikaa

france:

excessivement, trop

germane:

übermäßig, im Überfluss

hispane:

excesivamente

hungare:

túlságosan

japane:

余計に [よけいに], 過度に [かどに]

katalune:

massa, excessivament, exageradament

nederlande:

te veel

pole:

zbytnio, nadmiernie, zanadto, przesadnie

ruse:

слишком, чрезмерно, чересчур

slovake:

prílišne

troaĵo

serĉi 'troaĵo'

[tro.0ajxo]

Io, kio superas la ĝustan mezuron: envolvu […] la ĝustan sumon: mi ne havas tempon por redoni troaĵon (restmonon) [22]! normala homa korpo […] forĵetas troaĵojn, adaptas sin kiel eble plej bone [23]; mi povas diri sen malmodesta troaĵo (troigo), ke mi scias pri tiu ĉi afero pli, ol iu homo vivanta [24]; la troaĵo, kiun ŝi ne povas manĝi, putras aÅ­ estas fordonata al la najbaroj [25]. balasto³, pluso², restaĵo

22. Cezaro Rossetti: Kredu min, sinjorino!, 29. Sorto Flatas, Sorto Batas.
23. Claude Piron: La bona lingvo, 6. Ies Malfido, Fido Mia
24. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro VIII
25. Albisturo Kvinke: Proksimaj kaj malproksimaj najbaroj, Monato, 2009/04, p. 20

beloruse:

лішак

ĉine:

節餘 [jiéyú], 节余 [jiéyú], 过剩 [guòshèng], 過剩 [guòshèng], 过老 [guòlǎo], 過老 [guòlǎo], 过量 [guòliàng], 過量 [guòliàng]

finne:

liiallisuus

france:

excès, superflu

germane:

Überschuss, Überflüssiges, Zuviel

hispane:

exceso

japane:

余分 [よぶん], 余り物 [あまりもの]

katalune:

excés

nederlande:

iets overdrevens, exces

pole:

zbytek, nadmiar, nadwyżka, zwyżka

ruse:

излишек

ukraine:

надлишок, надмір, зайвина

troigi

serĉi 'troigi'

[tro.0igi]

Fari ion pli ol konvene: via deziro tre honoras min […] – kiel kutime, vi troigas, kara [26]; infanoj amas kaj ŝatas, kiam oni zorgas ilin, sed aliflanke, oni ne devas troigi tion! (t.e. tro dorloti ilin) la infano devas havi iun memstarecon ^Metrop ! li do troigis la danĝeron kaj duobligis la singardemon [27]; kalkulante je la juneco de l' faraono, Herhor iom troigis la flaton [28]. trograndigi, trouzi

26. H. A. Luyken: Mirinda Amo, Ĉapitro VII
27. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XVIII
28. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro II

angle:

exaggerate

beloruse:

перабольшваць, гпэрбалізаваць

ĉine:

夸大 [kuādà], 誇大 [kuādà], 夸张 [kuāzhāng], 誇張 [kuāzhāng], 讆 [wèi], 虚夸 [xūkuā], 虛誇 [xūkuā], 扩大化 [kuòdàhuà], 擴大化 [kuòdàhuà], 浮夸 [fúkuā], 浮誇 [fúkuā]

france:

exagérer

germane:

übertreiben

japane:

誇張する [こちょうする]

katalune:

exagerar

pole:

przesadzać, wyolbrzymiać

troigo

serĉi 'troigo'

[tro.0igo]

1.

[tro.0igo.KOMUNE]

Ago troigi: traktado [per] troigo de kontraŭdoloriloj [29]; kutime tiaspecajn filmojn minacas […] troigo de pitoreskaj pejzaĝoj [30]; vortlude pretendema, ekzemple, per vera troigo de prefiksoj [31]. eksceso

2.

[tro.0igo.hiperbolo]

Stilfiguro kiu konsistas en tio ke esprimata senco estas prezentata pli forte ol kutime, por emfazo, atentigo aŭ alia efekto: sen troigo oni povas diri, ke apud Pi-Bast ĉiutage metis siajn tendojn tridek mil eksterlanduloj [32]; mi komencas suspekti, ke vi havas inklinon al troigo [33]; la troigoj kaj fantazioj estis ja tuj rekoneblaj de ĉiu normala homo [34]. hiperbolo

29. Bart Demeyere: EÅ­tanazio por neplenkreskuloj, Monato, 2014/04, p. 11
30. Julij Muraŝkovskij: Kien fluas roj’ Castalie, VIII. Ŝtupoj al idealo
31. Antonio Valén: Ĉu Ertl provizore stilekzercas?, Monato, 2005/01, p. 23
32. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉap. 4.
33. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, XXV
34. Stellan Engholm: Homoj sur la tero, Feliĉa homo

angle:

overstatement

beloruse:

перабольшаньне, перабольшваньне, гіпэрбала

ĉeĥe:

chvástání, nadsázka, přehánění, zveličování

finne:

liioittelu

france:

exagération, hyperbole

germane:

Übertreibung 1. Ãœbertreibung

hispane:

exageración, hipérbole

hungare:

túlzás, hiperbola

japane:

誇張 [こちょう]

katalune:

exageració

nederlande:

overdrijving

pole:

przesada, afektacja

ruse:

преувеличение, гипербола

slovake:

nadsádzka, prehnanosť, premrštenosť

taje:

สิ่งเกินจริง

maltro

serĉi 'maltro'

[tro.mal0]

[tro.mal0.KOMUNE]

En tro malgranda kvanto, tro malabunde, ne sufiĉe: nek tro, nek maltro [35]; viraj misoj: troa memfido, maltroa atento pri la partnerino [36]; la genuoj [volas] ne plu porti la pezon de tro da biero kaj maltro da ekzerco [37]; Parizo estas frivola, kaj foje teda kun maltro da libera spaco [38]; junuloj […] fojfoje disponas pri tro da libera tempo kaj maltro da okupoj [39]; per [ĉ]io la gepatroj regalis ilin por senkulpigi sin pro maltro da tempo por la infanoj [40].

35. Johán Valano: Ĉu vi kuiras ĉine?, 11
36. last: Virtoj geviraj, Monato, 2005/01, p. 15
37. Paul Gubbins: Grincantaj genuoj ... kaj ĝentileco, Monato, 2011/12, p. 7
38. Jakvo Schram: Ekspozicio, kiu prenis je la gorĝo, Monato, 2012/11, p. 24
39. Syauqi Ahmad Zulfauzi Stya Lacksana: Aktivas la bonaj amikoj, Monato, 2015/12, p. 10
40. S. Å timec: AdiaÅ­o en Beograd, Kroata milita noktlibro, 1993

beloruse:

замала

ĉeĥe:

měřice

france:

trop peu

hispane:

demasiado poco

katalune:

massa poc

pole:

zbyt mało

slovake:

merica

maltroigo

serĉi 'maltroigo'

[tro.mal0igo]

[tro.mal0igo.litoto]

Stilfiguro per kiu oni plirimarkigas la sencon malfortigante la esprimon: la aŭtoro utiligas ankaŭ maltroigon komikefekte [41]; lia tuta verkaro […]j maltroige priskribis la severan kaj senkompatan vivon [42]; M. Rauhamaa: Microsoft ne estas bonvolorganizaĵo – G. Partlow: jen la plej elstara maltroigo de la jaro... aŭ eble de la jardeko! [43] eŭfemismo, litoto

41. William Auld: Paŝoj al plena posedo, Paŝo 26ª.
42. Garvan Makaj: Morto de elstara irlanda poeto kaj homaramanto, Monato, 2013/12, p. 20
43. soc.culture.esperanto, Message-ID: 680335c5.0109101508.2ad95a79@posting.google.com

angle:

understatement

beloruse:

пераменшваньне, літота

ĉine:

輕描淡寫 [qīngmiáodànxiě], 轻描淡写 [qīngmiáodànxiě]

finne:

vähättely, understatement

france:

adoucissement, euphémisme, litote

germane:

Untertreibung

hispane:

atenuación, dulcificación, alivio, eufemismo, litotes

hungare:

litotész, túlzó kicsinyítés

nederlande:

understatement

pole:

zmiękczenie, eufemizm, litota

ruse:

преуменьшение, литота

III.

Samsenca prefikso:

tro-

serĉi 'tro-'

[tro.0prefikso]

Pli ol sufiĉe, ol necese, ol konvene, ol ĝustmezure: trouzi [44]; oni trograndigis la gravecon de l’ okazintaĵo [45]; ĉiu trorapidado kondukas nur al manko [46]; [li] pligrandigas sian havon per procentegoj kaj troprofito [47]; trosateco ne lasas la riĉulon dormi [48]; pri nenio trozorgu [49]; ŝi […] apogis la troŝarĝitajn branĉojn [50]; la laboro kaj maldormado ŝin trolacigis [51]; la trokuraĝo de la pastroj haltas ĉe la pordo de la plej alta povo [52]; priplori […] la troan imitadon de la germana fare de niaj fruaj aŭtoroj kaj ilian tropezon en PIV-citaĵoj [53]; sen trograndigo oni povas diri, ke [Esperanto] estas almenaŭ kvindek fojojn pli facila, ol ĉia lingvo natura [54]. pasi, preter, super, trans

44. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 3
45. Henri Vallienne: Kastelo de Prelongo, Ĉapitro Dekdua
46. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 21:5
47. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Sentencoj 28:8
48. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Predikanto 5:12
49. La Nova Testamento, Filipianoj 4:6
50. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
51. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Juda knabino
52. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro III
53. Wim Jansen: La germana kaj Esperanto, Monato, 2000/04, p. 27
54. L. L. Zamenhof: Esenco kaj Estonteco, V

finne:

sen ~grandigo oni povas diri: suurentelematta voi sanoa.

germane:

sen ~grandigo oni povas diri: man kann ohne Übertreibung sagen....

pole:

sen ~grandigo oni povas diri: bez przesady można powiedzieć ….