^*rand/o

1.

[rand.0o.KOMUNE]

ĈirkaÅ­a ekstrema parto de io, konsiderata laÅ­ la longo: la rando de la tablo [1]; rando de kaliko [2]; [sidi] sur la rando de lito [3]; rando de kavo [4]; rando de la telero [5]; ŝi sidis sur la rando de la ŝipo kaj senmove rigardis malsupren tra la klara akvo ^FK ; ĉe rando de abismo [6]; la tegmentoj de iliaj domoj ankaÅ­ estas pintaj kaj iliaj randoj estas turnitaj supren [7]; al vi venos nacioj de la randoj (plej malproksimaj ekstremaĵoj) de la tero [8]; la domo pleniĝis de rando ĝis rando [9]; (figure) troviĝi ĉe la rando (tute proksime. sojlo) de senfundaĵo (ruino, pereo), de la morto; (figure) sidi ĉe la rando de eksiĝo (preskaÅ­ devi eksiĝi); (figure) ruĝrandaj palpebroj; (figure) taso ĝisrande plena [10]; [li] ricevis […] tutan buŝelon da mono, superrande plenegan [11]; (figure) randorefalde kudri (orli); (figure) draprandaĵoj ĉirkaÅ­ la pordo gardis kontraÅ­ ĉiu trablovo [12]; la malsupra rando de la tuniko [13]; faru maŝojn el blua teksaĵo sur la rando de unu tapiŝo, sur la rando de la kuniĝo, kaj tiel same faru sur la rando de la ekstrema tapiŝo, sur la dua rando de kuniĝo [14]; prenu iom el ĝia sango kaj metu sur la malsupran randon de la dekstra orelo [15]; ne rikoltu ĉion ĝis la rando de via kampo [16]; ili […] haltis tendare en Etam, kiu estas ĉe la rando de la dezerto [17]; de unu rando de la ĉielo ĝis la alia rando [18]; la ĉielrandon lekas blankaj ondoj [19] (vd horizonto¹); la rando de la akvo (vd bordo) [20]; li kaptis lin je la rando de lia vesto, kaj ĝi disŝiriĝis [21]; laÅ­du belecon de l' maro, sed ĉe rando de arbaro ^PrV ; klinrando de spegulo, de ĉizilo (vd bevelo). ĉirkaÅ­aĵo, bordo, limo, marĝeno, periferio

2.

[rand.0o.MAT]

a)

[rand.0o.figuro]

[22] (de geometria figuro) La kunaĵo de ĉiuj punktoj (se paroli pri linio), de ĉiuj linioj (se paroli pri surfaco) aŭ de ĉiuj surfacoj (se paroli pri solido), kiuj ĝin randas: la du randoj de segmento; la rando de sfero estas sfera surfaco; ebeno ne havas randon; la rando de plurlatero (resp. pluredro) konsistas el ĝiaj lateroj (resp. edroj).

Rim.: La „difino“ ne pretendas esti rigora, ĝi nur resendas al la intuicio. Sed, krom tio, paroli pri la rando de linio aŭ de solido povas ŝoki la intuician senton de tiuj, kiuj perceptas randon kiel nepre linian (kiel sugestas la nefaka senco). Pluraj lingvoj preferas uzi metaforon de la tipo „ekstremo“ aŭ „fin(punkt)o“ por paroli pri la randoj de segmento. Ni tamen preferis terminologion pli unuecan, same en la geometria kampo, kiel ankaŭ por la metafore derivitaj subsencoj.

b)

[rand.0o.intervalo]

(de intervalo) La du reeloj, kiuj ĝin difinas.

Rim.: Por ĉi tiu senco oni trovas ankaŭ „finpunkto“, ekz-e en [23] kaj „fino“ en PIV2.

c)

[rand.0o.grafea_egxo]

(de grafea eĝo) Ĉiu el la du verticoj, kiuj ĝin difinas: komenca rando, fina rando de eĝo de orientita grafeo (respektive la unua kaj la dua termo de la duopo).

Rim.: Por ĉi tiu senco oni trovas ankaŭ „ekstremo“, ekz-e en [24], kaj „finpunkto“ en MatVort.

d)

[rand.0o.integralo]

[25] (de difinita integralo) Ĉiu el la randoj ^2.b de la intervalo, sur kiu oni prenas la integralon.

e)

[rand.0o.baro]

[26](evitinde) baro.

f)

[rand.0o.topologio]

[27] (de subaro `bb A` en topologia spaco) Aro de la punktoj en `bb A`, kiuj apartenas nek al ĝia malfermaĵo, nek al la malfermaĵo de ĝia komplemento; simb. `del bb A`: el la difino sekvas, ke la rando estas la komunaĵo de la fermaĵo de `bb A` kaj de tiu de ĝia komplemento; la ĉirkaŭaĵo de ĉiu punkto en la rando de `bb A` enhavas kaj punktojn de `bb A`, kaj punktojn de ĝia komplemento; en topologio, rando de subaro `bb S` de topologia spaco `bb X` estas aro de punktoj kiuj povas esti aliritaj ambaŭ de `bb S` kaj de ekstere de `bb S` [28].

Rim.: Supozeblas, ke ĝuste kun tiu senco Bricard celis uzi la vorton en [29], sed la frazo estas malklara.

1.

[rand.0a.KOMUNE]

Situanta ĉe la rando de io: Saul estis en la randa parto de Gibea [30]; [tie] etendiĝas la vasta palatinata arbaro, ĝia plej randa parto – tuj ĉe la franca-alzaca landlimo kaj tuj apud la rejna ebenaĵo – allogas turistojn per la slogano „Palatinata rokolando” [31]; hidrometeologio – esploro de la akvocirkulado en la atmosfero, kiel randa fako al hidrologio [32].

2.

[rand.0a.punkto]

^MatVort (p.p. punkto `x` en topologia spaco, rilate al subaro `bb A`) Tia, ke ĝi apartenas al la rando de `bb A`: randa punkto estas interna punkto nek de `bb A`, nek de ĝia komplemento.

(tr)

1.

[rand.0i.KOMUNE]

Situi ĉe la rando, esti la rando de io: nia verkisto randas obsediĝon kaj insistas, ke ĉio estas „objektivaj faktoj” [33]; lia lingvaĵo jam randas la neeblecon ĝin traduki [34]; multaj luktartoj, ĉefe ĉe tiuj el Azio, instruas ankaŭ fla[n]kajn fakojn kiuj randas ĉe medicinaj praktikoj [35].

2.

[rand.0i.MAT]

[36] (geometrian figuron) Esti ĝia rando: kubon randas ses kvadratoj.

Rim.: Oni ofte uzas la verbon „limi“ ĉi-sence, ekz-e en [37]. Oni tamen evitu „limigi“ kiel en [38].

Tiu parto de io (ekz vesto), kiu estas ĉe la rando: kovrante la honteman vizaĝon per la tulaj randaĵoj (de la vesto) ^Marta ; sur la kapo li havis nigran ĉapelon kun larĝa randaĵo [39]. marĝeno

Ĉe la rando de: la damo sidiĝis nur rande de la seĝo [40]; platanoj […] vice staras rande de la aleo [41]; ĉiu, kiu vidis tiun vojeton laŭrande de la klifo scias, ke de tempo al tempo iu tie falas [42]; Bruselo, Luksemburgo kaj Strasburgo – situas ĉiuj rande de la franca kultur-areo [43]. apude de, flank-ĉe-flanke, najbare de