^*art/o ^PV

[art.0o.tehxniko]

Tuto de scioj kaj reguloj akirita per studo, uzebla por iuj rezultoj: medicino, diplomatio, pedagogio, konstruado estas artoj; faru el tio oleon por sanktoleado […] laŭ la arto de la ŝmiraĵisto [1]; ne malmultaj el tiuj, kiuj praktikis magiajn artojn, alportis amase siajn librojn, kaj bruligis ilin [2]; la arto skribi kaj legi estis tre malfacila kaj laciga okupo [3]; kio estas la kuracista arto kaj sur kio estas bazitaj ĝiaj rimedoj [4]? Mentezufis […] bone konis la militan arton [5]; ŝi prenis en la buŝon blankan stangon kaj subite malaperis, en tio konsistis ŝia arto [6]; la tombo de Galilei […] estas simpla monumento, sed la ruĝa ŝtupetaro sur la blua fundmuro estas signifoplena blazona signo, tia, kia decas al ĉiu arto [7]; la arto de regalado estis ja la motivo de mia vojaĝado [8]; dank' al la arto de l' ĝardenistoj ili vivis kelkdekon da jaroj kaj atingis grandan altecon [9]; ordinare du el ili komencis batalon, kaj kiam kolektiĝis hom-amaso […], aliaj anoj de l' arto ŝtelis [10]; al la fiŝo ne instruu naĝarton ^PrV ; laŭ ĉiuj leĝoj de la arto ^PrV .

a)

[art.0o.belarto]

Belarto: la arto estas imito, sed ne simpla kopio de la naturo; la butikisto legis el sia vespera gazeto la informojn pri arto kaj teatroj [11]; la landoj, kie Luther predikis, Goethe kantis kaj kie Mozart siatempe tenis la sceptron de la tonoj, grandaj nomoj brilis en scienco kaj arto, nomoj, kiujn ni ne konas [12]; ŝi multe interparolis kun la patro pri sociaj demandoj, pri arto, literaturo kaj aliaj aferoj [13].

b)

[art.0o.artefaro]

Kapablo apliki arton¹; lerteco: montru al ni provon de via arto [14]; mi sen arto iru al l’ afero // Ni sekve diras, ke li freneziĝis [15]; li vin forte laÅ­dis // Pro via majstra arto en skermado [16].

artojmetio, teĥnikokapablo, talento

[art.0a.KOMUNE]

Koncernanta arton¹: same kiel pri la poezio, la budapeŝta skolo multon kontribuis al arta maturiĝo de la esperanta romano [17]; vi artan sekreton en nenia libro malkaŝos [18]; la plano estas preta, — malfacila ĝi estis kaj eksterordinare arta (lerta³, rafinita) [19].

a)

[art.0a.belarta]

Belarta: tiuj artaj verkoj povas esti utilaj [20]; vi havas belan voĉon, arta estos nia kvaropa koncerto [21]; vento flirtigis liajn harojn kun efekto plej arta [22]; kia brila, arta enhavo [23].

b)

[art.0a.artefarita]

Artefarita: arta lago [24]; artaj insuloj [25]; girlandoj da artaj rozoj [26]; arta barbo, similanta katan voston [27]; ĉe arta lumo malpli klare ol ĉe la taga lumo montriĝas la sulkoj sur la vizaĝo ^Marta ; fenestro de magazeno, kiu ĉe la arta ĉirkaŭlumado havis aspekton de sorĉa palaco ^Marta ; la ideo de lingvo internacia entute kaj de lingvo arta speciale [28]; ĉiuj artaj provoj haltigi tiun normalan ekonomian kaj socian evoluprocezon per rimedoj aŭtarkiaj, fiaskis [29].

[art.0ajxo.KOMUNE]

Io farita laŭ la reguloj de iu arto: jen manĝo, kiun mi nomas artaĵo [30]; kiu volas konstrui efektivan domon, […] tiu devas ĉirkaŭhaki la ŝtonojn kaj uzi diversajn artaĵojn [31]; nur tuto el detaloj kaj detaloj en tuto prezentas artaĵon [32]; povosciado teknika, ne vivigata de talento, ne povas krei veran artaĵon ^Marta ; la parolado estas vera majstra verko, vera artaĵo [33]; Ĉar okuloj, vangoj, buŝo // Estas fruktoj aŭtentikaj // Sen bezono de retuŝo // Per artaĵoj kosmetikaj [34]!

a)

[art.0ajxo.belarta]

Belartaĵo: dumvoje ŝi ligis bukedon el kampaj floroj […] kaj sub ŝiaj manoj aperis artaĵo de neordinara beleco [35]; sonis ĉiuj valsoj, polkoj kaj mazurkoj kiujn oni iam konis […] neniam mi aŭdis ludadon de pli bela artaĵo [36]; specialisto pri artaĵoj kaj antikvaĵoj [37]; por ke la verko estu artaĵo, ĝi devas solvi kontraŭaĵoj kaj fari tion altnivele [38].

b)

[art.0ajxo.artefaritajxo]

Artefaritaĵo: artaĵa hararo; mi ĵuras, mi parolas sen artaĵo (artifiko) [39]!

faraĵo, produkto, verko

1.

[art.0ismo.BELA]

Forta kapablo aŭ strebo pri arta perfekteco, beleco: ekzistas artismo, forto potenca, kompleta, konsistanta el natura talento disvolvita ĝis la plej lastaj limoj, regule perfektigita, kaj el fundamenta, vasta scienco ^Marta ; pripensu ankaŭ lian elstaran artismon, kiun atestas ĉiuj danĝeraj kaj belaj insidoj en la mondo [40].

2.

[art.0ismo.FIG]

(figure) Ekstravaganco, trorafineco: ĉio ĉi estas romantismo, sensencaĵo, putreco, artismo [41]; minimumo da vortoj sen ia ornamaĵo aŭ artismo [42]. malmodesta

1.

[art.0isto.BELA]

Tiu, kiu praktikas arton, precipe belarton: artistoj ludas koncertojn, oni donas spektaklojn [43]; manfaritaĵon de artisto [44]; laborejo de artisto [45]; inspiro kaj konado de tekniko ambaŭ helpis la artiston en la momento, kiam per mano facila […] li ĵetis sur la paperon tiun faskon da linioj ^Marta ; en maniero de aplomba artisto li dum dudek minutoj bone amuzis siajn aŭskultantojn per kelkaj kantetoj [46]; tio ĉi estas vantemeco de lia flanko, la amata peko de ĉiuj artistoj, kiuj koketas kun si pri sia verko [47].

2.

[art.0isto.akrobato]

(arkaismo) Akrobato: mi vidis en la cirko artiston, kiu kuŝis en la aero [48]; la familio de cirkaj artistoj […] ja havas hejme ĉimpanzon [49].

[art.batal0o.SPO]

Arto batali per la korpo aŭ per armo laŭ difinitaj reguloj, kiun oni ekzercas kiel sindefendan rimedon, kiel memregan metodon aŭ kiel sporton: ŝi praktikas la tre malnovan tradician korean batalarton „Teakkyon“, kiun eĉ multaj Koreoj ne konas [50]; batalartoj estas devigaj studobjektoj en Japanio [51]; kiam necesas gardi sed ne uzi ŝildon aŭ liron, moraleco estas utila, sed kiam oni uzas ilin, la batalarto kaj muziko estas pli utilaj [52].

[art.bel0a.BELA]

Konforma al la reguloj de belarto, de ĝi produktita aŭ al ĝi rilata: belartaj konkursoj de UEA [53].

[art.bel0o.BELA]

Ĉiu el la artoj¹, kiuj celas belon: arkitekturo, beletro, muziko, skulptarto, pentrarto...: la historio de sciencoj kaj belartoj, kiujn publikigis la jezuitoj de Trevu kaj Parizo de 1701 ĝis 1761 [54]; la revuo Belarto, eldonita de UEA [55]; li estas ĝuste nun plene okupita per interesa verko Pri la belartoj [56].

[art.bel0ajxo.BELA]

Belarta verko: mortoj pro tuberkulozo fariĝis temo de multaj belartaĵoj, ekzemple La Traviata, opero de Verdi [57]; Monto Sankta Mikaelo, kiu ĵus iĝis oficiala belartaĵo [58]. artaĵo ^1.a

[art.danc0o.BELA]

Korpa belarto de ritma sinmovo, ordinare laÅ­muzika: sklavigitaj nigruloj kreis por supervivi originalan dancarton kaj muzikon [59].

[art.desegn0o.BELA]

Grafika belarto produktanta bildojn per strekoj: en 1925 ŝi ricevis lecionojn de desegnarto [60].

[art.dram0o.TEA]

Teatro: la historio de la esperanta dramarto [61]; gravis ne „noveco“ de la intrigo, sed la lerto de la dramisto […] tiu specifa karaktero de la dramarto estis observata eĉ en la epoko de Ŝekspiro [62].

[art.fot0o.FOT]

Fotografarto: semajnaj gazetoj kun alloga eksteraĵo de multkolora romantiko aŭ impona fotarto [63].

[art.ingxenier0o.TEK]

Tuto de la procedoj kaj teĥnikoj uzataj en konstruo de maŝinoj kaj de industriaj ekipaĵoj: en 1932 li anticipis […] genetikan inĝenierarton [64]; elita ĉina akademio pri inĝenierarto [65]; la plej admirinda afero en iu motorciklo estas ĝuste la bela integriĝo inter inĝenierarto kaj dizajno [66].

[art.juvel0o.BELA]

Belarto pri farado de juveloj el metalo, gemoj kaj aliaj materialoj: el metioj estis konata forĝistado, prilaborado de feloj, lignaĵaj laboroj, juvelarto [67].

[art.kant0o.MUZ]

Belarto de voĉa muzikado: iliaj voĉaj organoj tute ne montris ian grandan antaŭkapablon por la kantarto [68].

[art.kin0o.BELA]

Kino: mi ĉi tie proponis kreadon de dissendo-listo por la kinarto [69]; ili mokas italojn kaj hispanojn, kiuj – laŭ ili – eĉ perfortas kinarton, sensciaj (fi!) [70].

[art.konstru0o.ARKI]

Arĥitekturo: mi kreos novan konstruarton, mi donos la ideon por konstruaĵo, kiu estos tute konforma al la klimato kaj materialo de la lando [71]; la ensemblo de tri medreseoj estas unika ekzemplo de la urba konstruarto kaj arkitektura planado de ĉefa urba placo [72].

[art.kuir0a.KUI]

Rilata al artado kaj preparado de manĝaĵoj; kulinara: kuirarta kurso [73]; [al li] mankis spertoj en la kuirarta fako [74].

[art.kuir0o.KUI]

Arto prepari manĝaĵojn per kuirado, kaj ankaŭ per aliaj procedoj, tranĉo, spicado kaj ceteraj: „mi konas la kuirarton, la manĝaĵo estos preta“ […], [sekve li] buĉis la ŝafidon, ekbruligis fajron, ĵetis la viandon en la kaldronon kaj kuiris [75]; ilia kuirarto ne staras tre alte [76]! li verŝajne iris al la kurso de ĉina kuirarto, kiel ĉiumerkrede [77]; dum la lastaj jaroj kukurboj eniris altnivelan kuirarton [78].

[art.kurac0o.MED]

Arto resanigi, praktika parto de medicino: unu el vi […] estas ja lerta pri la kuracarto [79]; se mi ekzercus la kuracarton, ĉiutage mi riskus vidi aliajn agoniojn [80]; la kuracarto por infanoj konsistas precipe el metodaj kaj atentegoplenaj zorgadoj, pli ol el kuraciloj [81]; kion povis fari por li nia moderna kuracarto, pri tio mi preferis neniam aŭdi [82].

[art.memor0o.TEK]

Arto helpi kaj plibonigi la memorkapablon.

[art.Nov0o.secesia]

Secesia stilo, junstilo: Muzeo de la Skolo de Nancy – en kiu estas la plej belaj verkoj de lokaj Novarto-metiistoj [83]; liaj afiŝoj iĝis ikonoj de la novarta stilo [84].

[art.ornam0o.BELA]

Iu el la belartoj, kiuj produktas aŭ ornamas aĵojn por hejmo aŭ ĉiutaga uzo: ceramiko, teksarto, miniaturo...: inkrustotekniko uzadi tranĉitajn kaj kongruitajn, tre poluritajn kolorŝtonojn por krei bildojn [...]estas konsiderata ornamarto [85]. dekoracii

[art.parol0o.LIN]

Retoriko: la celo de la Oratora Konkurso de UEA estas evoluigi la Esperantlingvan parolarton [86]; se li uzus la tutan parolarton, la tutan elokventecon kaj aktoran talenton, ĉu iuj ajn en la mondo kapablus al li rezisti? [87]; Viktoro finante sian homedukadon per la studado de la parolarto kaj de la filozofio, sin turnis al la literatura diplomo [88].

[art.pentr0o.BELA]

Grafika belarto produktanta bildojn per koloriloj: sur la monumento troviĝas […] ankaŭ tri figuroj: la Skulpturo, la Pentrarto kaj la Arĥitekturo [89]; la du fratoj lernas la pentrarton, en la pentrlaborejo de Luc Olivier Merson [90]; ĉu en muzikarto, ĉu en pentrarto, ŝi neniam montris tre superan talenton [91].

[art.rajd0o.RAJ]

Arto sursidi ĉevalon aŭ alian rajdobeston kaj ĝin gvidi: por restarigi la tradicion de la araba nacio pri lerto en rajdarto, li aparte fondis rajdartan klubon [92]; Matildo fervore amuziĝis per ekzercoj de rajdarto [93]; kaleŝoj, okupitaj de gemaljunuloj […], kiuj ne tre ŝatis la plezuron de la rajdarto [94].

[art.skulpt0o.BELA]

Plastika belarto produktanta bareliefajn, mez-reliefajn aŭ plen-reliefajn verkojn: ŝi elektis iun – sandalfariston, kiu estis ne nur ne reĝo, ne nur nenion sciis pri la skulptarto, sed li \ estis ankaŭ mallaborema, pezmoviĝa, stulta homo [95]; nia doloro ĝis nun ne kvietiĝis, ni do montras ĝin al la homoj en ĉiuj formoj, kiujn instruas la skulptarto [96];

[art.sorcx0o.MAG]

Praktika parto de magio uzanta sorĉojn, objektojn, ritojn: ŝi sciis la sorĉarton kaj faris venenan kombilon [97].

[art.vide0o.KIN]

Video¹: Carlos Devizia estas argentina artisto kun multaj talentoj, kiu kiel artisto moviĝas inter pentrado, grafiko, muziko kaj videoarto [98] la celoj de la festivalo estas […] antaÅ­enigi kreemon kaj originalecon en la areo de kinearto kaj videarto [99].