^*volv/i

(tr)

1.

Plurfoje rondmeti ion flekseblan ĉirkaŭ io alia: vinberbranĉoj volvis sin ĉirkaŭ altaj kolonoj [1]; densa vinko volviĝas ĉirkaŭ la malnovaj ruĝaj muroj [2]; ĉe la bariloj volviĝadis supren sovaĝa lupolo kaj florantaj konvolvuloj [3]; la volvotrunkoj de rubuso volviĝis super la oferaltaro [4]; ili volvis tabakon en strion da papero kaj fumis tiamaniere [5]; li trovis sovaĝan volvokreskaĵon kaj kolektis de ĝi kolocintojn [6]; (figure) karbonigra nokto volvis sin ĉirkaŭ kampoj ^Tor .

2.

Rondirigi objekton ĉirkaŭ ĝi mem: [la] skribisto volvis la forpuŝitan dokumenton kaj prezentis alian [7]; li volvis la tuberŝnuron kaj metis la ringegon tiel formitan ĉirkaŭ sian bruston ^KPr ; nigraj bukloj volviĝis sur la klinita nuko ^IK ; kun manikoj suprenvolvitaj ĝis la kubutoj [8]; grandaj grasaj maraj serpentoj sin volvadis kaj montradis sian abomenan blankflavan ventron [9]; volvita kuko [10]. etendiruli

Io volvita: volvaĵo da fadeno; trikiloj kaj volvaĵo ^IK ; volvaĵoj ĉe lupolo [11]; volvaĵo de la pizo [12]; volvaĵoj de hedero [13]; la neĝo enpenetris en ĉiujn volvaĵojn [14]; ŝiaj pensoj estis kiel interkonfuzita volvaĵo, nur unu fadeno tiriĝis tra ĉiuj ŝiaj pensoj kaj sentoj [15]; kelkdeko da papirusaj volvaĵoj, kovritaj de ambaŭ flankoj per skribaĵoj [16]; oceano sub la nigraj volvaĵoj de la nebuloj ^Lasta . bobeno, rulaĵo

Rulaĵo: tiu libro, granda pergamena rulvolvaĵo […] estis kovrita per bele brodita manteleto el ruĝa veluro, supre sur la du rulstangoj sidis du arĝentaj kronoj ^RBa .

(tr)

Ĉirkaŭigi objekton per io, kio volviĝas ĉirkaŭe: sian bierkruĉon li ĉirkaŭvolvis per brune-verdaj volvotrunkoj de lupolo [17]; Kama kuŝiĝis sur la lito kaj ĉirkaŭvolvis la kapon per tuko [18]; ĉion, kion [la polipoj] povis en la maro kapti, ili ĉirkaŭvolvadis fortike, por jam neniam ĝin ellasi [19]; (figure) la ŝtato ĉirkaŭvolvas la modernan individuon per tro multaj ligiloj. vindi.

1.

Etendiĝi de volvita al malvolvita stato: disvolviĝinta lilio [20]; malgrandaj blankaj burĝonoj disvolviĝis en florojn [21]; subite disvolviĝis ĝiaj flugiloj, ili moviĝis pli forte ol antaŭe kaj portis ĝin vigle antaŭen [22]; la raketoj flugis al la ĉielo, disvolviĝis kvazaŭ floroj kaj falis teren kiel pluvo ^IKr . burĝoni, flori³

2.

(figure) Evolui: la pasio fumi tabakon disvolviĝis ĉiam pli multe ^FK ; (figure) potence disvolviĝanta, vigla urbo [23]; kun ĉiu monato la infano pli disvolviĝis, kaj en la daŭro de kelke da jaroj […] fariĝis granda knabino [24]; supre, kie ĉio bela disvolviĝas kaj altiĝas, ŝia animo eble eksonos per tiel plena forto, ke ĝi supersonos la mian [25]; [tia] lingvo restos ĉiam rigida kaj neniam disvolviĝos [26]. progresi, prosperi

(tr)

1.

Etendi ion volvitan ĉirkaŭ si mem: disvolvi tolrulaĵon, standardon; disvolviĝinta lilio [27]; disvolviĝinta floro [28]; jen mano estas etendita al mi, kaj en ĝi estas skribrulaĵo kaj li disvolvis ĝin antaŭ mi, kaj ĝi estis skribkovrita interne kaj ekstere [29].

2.

(figure) Plivastigi, pliampleksigi; realigi ĉion, kio estas farebla: disvolvi ĉiujn siajn kapablojn, viglan propagandon, sian programon, la popolan instruadon; la uzado de Esperanto disvolvas ĉe la infanoj la intereson al fremdaj popoloj kaj guston al geografio; konservi por la interna ideo de la Esperantismo la eblon tute libere disvolviĝi [30]; la malgranda pizo disvolviĝas bonege [31]; la industrio pli kaj pli disvolviĝas; la programo glate disvolviĝis. efektivigi, evolui, plenumi, pligrandigi, plifortigi, akceli, kreskigi, progresigi.

(tr)

1.

Disvolvi, disfaldi: oni povis vidi blankruĝan pizan floraĵon, plene elvolviĝintan [32]; el ĉi tiu penso elvolviĝis penso alia ^Marta ; lernantoj plene elvolvis siajn talentojn [33].

2.

Klare kaj detale prezenti temon por ĝin konigi kaj komprenigi: elvolvi argumenton, planon.

3.

[34](fakula ĵargono) Esprimi ion kiel sumon de multaj termoj, produton de multaj faktoroj, ofte eĉ kiel serion aŭ nefinian produton: elvolvi funkcion en potencoserion, laŭ potencoj de la variablo; elvolvaĵo de eksponencialo ĝis la dua ordo estas `1+x+x^2//2`.

[35]

(de ebena kurbo) La kurbo, kies elvolvato ĝi estas: elvolvanto de cirklo. evolvento.

[36]

(de ebena kurbo) La aro de ĉiuj ĝiaj kurbecocentroj: la elvolvato de cikloido estas mem cikloido. evoluto.

(tr)

1.

Tute kovri objekton per io, kiu volviĝas ĉirkaŭ ĝi: la malgranda knabo envolvis ion en pecon da papero [37]; la glavo de Goljat […], envolvita en vesto [38]; ili envolviĝu en sian honton kiel en veston [39]; ŝi estis tute nuda, kaj tial ŝi envolvis sin en siajn densajn longajn harojn [40]; oni ŝin metis en la nigran ĉerkon, ŝi kuŝis envolvita en blanka tolaĵo [41].

2.

(figure) Tute kovri: la nokto envolvis la teron per nigra vualo; tondris la kanonoj, […] la ŝipoj staris envolvitaj en fumo de pulvo [42]; nia tero kuŝis envolvita en flaveta nebulo [43]; freŝa aero envolvis lin [44]. enhavi, enteni, ampleksi.

1.

Io, kio envolvas: liberigita el la envolvaĵo [45].

2.

[46] (de familio de ebenaj kurboj) Tia ebena kurbo, ke ĉe ĉiu ĝia punkto tanĝas ĝin iu kurbo de la familio, kaj ĉiu kurbo el la familio tanĝas ĝin en almenaŭ unu punkto: la elvolvato de kurbo estas la envolvaĵo de ĝiaj ortantoj. envelopo

(tr)

Kune volvi: Elija prenis sian mantelon kaj kunvolvis ĝin [47]; kunvolvinte la libron, kaj redoninte ĝin al la subulo, li sidiĝis [48]; la floro kunvolvas siajn foliojn [49]; ŝi rapide demetis la antaŭtukon, kunvolvis ĝin kaj metis en tirkeston ^IK ; globe kunvolvita tuketo ^Marta ; haroj, tre supraĵe kombitaj, kunvolvitaj sur la malantaŭo de la kapo en formo de bulo ^Marta ; ŝiaj nigraj haroj estis kunvolvitaj en pezaj plektoj ^FK .

(tr)

1.

Disvolvi: la kripla rozarbeto levis siajn branĉojn, malvolvis siajn foliojn kaj aperigis plej ĉarman rozon [50]; li […] malvolvis la tukon kaj montris la juvelojn [51].

2.

(malofte) Elvolvi²: malvolviĝas ege stranga kaj interesa rakonto [52]; la aŭtoro tamen malvolvas sian rakontofadenon ne linie [53].