^* -uj/ ^UV

I.

-uj

serĉi '-uj'

[uj.0]

Sufikso signifanta:

1.

[uj.0.entenilo]

Objekton, kiu entenas tute en si pli malpli grandan kvanton da aliaj objektoj de difinita speco montritaj per la radiko: sukerujo (vazo en kiu oni metas sukerpecojn); cigarujo [1]; (skatoleto, en kiu oni tenas cigarojn); piprujo, salujo ^IK , supujo [2], tenujo [3]; trinkujo [4], lavujo [5], pistujo [6], konservujo, paperujo [7], monujo [8]; en abelujon ne blovu ^PrV ; la patro donacis al mi kolektujon, kaj li mem ĵetis en ĝin la unuan moneron ^DL ; en la familia fridujo troviĝis nur freŝaj legomoj kaj fruktoj [9]; „banĉambro” tri-kvadratmetra: lavopelvo, necesujo kaj duŝilo [10]; helpe de grandaj karbo-fajrujoj, varma aero hejtadis ĝin [11]. ejo, ingo

2.

[uj.0.planto]

Vegetaĵon, kiu donas la fruktojn montritajn per la radiko: pirujo, pomujo [12]; ne ĉia fruktujo estas arbo [13].

Rim.: Kiel oni vidas per tiu lasta ekzemplo, povas okazi konfuzo inter la sencoj ¹ kaj ² de tiu sufikso, kiun oni anstataŭigas en tia okazo per sinonimoj: kafkruĉo, kafarbo; tekruĉo, teskatolo, tearbeto; fruktokonservujo, fruktarbo.

3.

[uj.0.lando]

Lando, landaro aŭ regiono, nomita laŭ ĝiaj homoj: la landoj malnovaj preskaŭ ĉiam portas la nomon de tiu aŭ alia gento, kaj en Esperanto […] ni tion esprimas par la sufikso -uj [14]

a)

[uj.0.etna]

Laŭ la kerna etno kaj ties lingvo (nomoj propraj): Francujo [15], Germanujo [16], Kurdujo; Arabujo [17], Helenujo, Slavujo, Turkujo [18], Anglalingvujo; ne ĉiu rusujano estas ruso ^DL ; germanoj kaj francoj, kiuj loĝas en Rusujo, estas rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj[19].

b)

[uj.0.idea]

Laŭ ideologio: Esperantujo [20], Islamujo, Kristanujo [21], Paganujo; Fantaziujo [22].

c)

[uj.0.estrata]

Speco de politika aŭ administra teritoria unuo laŭ la rango de ties estro (komunaj vortoj): emirujo, episkopujo [23], grafujo, prefektujo [24], princujo.

Rim. 1: Kontraste al episkopujo aŭ prefektujo, la episkopejo aŭ prefektejo indikas la oficejojn de resp. episkopo aŭ prefekto (kaj metafore, la estraron tie funkciantan).

Rim. 2: Tiusencaj uj-vortoj estas komunaj substantivoj, ne propraj nomoj. Por fari propran nomon omaĝe al iu persono oni uzas la neoficialan sufikson -i/: Kolumbio, Saudio ktp.

d)

[uj.0.patro]

Laŭ deveno: patrujo [25].

landnomo

Rim. 1: Oni nepre evitu la uzon de tiu sufikso post nomoj finiĝantaj per „lando“.

Rim. 2: La deetna sufikso -uj estas uzata nur por la landoj de la „antikve civilizita mondo“, t.e. de Eŭropo (krom: Irlando, Islando, Holando, Nederlando, Gronlando, Burgenlando), de Azio (krom: Nov-Zelando) kaj de Afriko (krom: Togolando, Kablando).

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 20
2. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro IX
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Psalmaro 33:7
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 24:20
5. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Eliro 30:18
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Nombroj 11:8
7. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 40
8. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 40
9. Monato, Lode Van De Velde: Kuirita tomato estas morta tomato
10. Monato, Stefan Maul: Ŝpar-hoteloj
11. Monato, David Curtis: Volontuli en Tyntesfield
12. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 20
13. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, 1. Vortfarado
14. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Respondo 47, Oficiala Gazeto, III, 1911, p.291
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Najbaraj familioj
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Najbaraj familioj
17. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 10:15
18. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 20
19. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, §37
20. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Tria Kongreso Esperantista en Cambridge en la 12a de aŭgusto 1907
21. Monato, Armando Zecchin: Vulgato, Vulgatoj, Nova Vulgato
22. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto
23. Monato, Paŭl Peeraerts: Separismo ne, egalrajteco jes
24. Monato, Hori Yasuo: Vizito al Takahaŝi
25. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 20

beloruse:

афікс, які вызначае ёмішча, краіну, дрэва, у эспэранта

finne:

1. astia (sananjohdin), säilytyspaikka (sananjohdin) 2. -puu (hedelmä-), -pensas (marja-) 3. maa (maan tai alueen nimen johdin), -kunta (hallintoalueen nimen johdin)

france:

1. -ier (suffixe de contenant), -ière (suffixe de contenant)

germane:

1. Behälter, Gefäß 2. Baum, Strauch, Busch 3. Land, Staat

hungare:

1. tartály, edény 2. fa, bokor, cserje 3. ország

ide:

1. -uy

signune:

u@14

pole:

 przyrostek oznaczający naczynie, drzewo lub kraj

II.

Vortero, kun signifo ¹ de la sufikso.

ujo

serĉi 'ujo'

[uj.0o]

[uj.0o.KOMUNE]

Vazo, kesto aŭ ajnaforma aĵo, kiu entenas tutajn objektojn: ili kolektis la bonajn en ujojn, sed la malbonajn ili ĵetis eksteren [26]; li vidis la ĉielon malfermitan, kaj ian ujon malsuprenirantan, kvazaŭ grandan tukon, mallevatan per la kvar anguloj sur la teron [27]; la faraono tiam leviĝis de la lito kaj banis sin en ora ujo [28]; ujo estas vazo aŭ kesto aŭ io simila, kiu entenas la tuton, kaj ingo entenas nur parton[29].

26. La Nova Testamento, Mateo 13:48
27. La Nova Testamento, La agoj 10:11
28. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XXIII
29. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Carlo Bourlet, Lingvo Internacia, 1904, p.170

angle:

container

beloruse:

ёмішча, умяшчальня, кантэйнэр

ĉeĥe:

nádoba, schránka

ĉine:

盦 [ān], 容器 [róngqì]

finne:

astia, säiliö, kotelo, kansio

france:

contenant (subst.), enveloppe (contenant)

hispane:

contenedor

ide:

etuyo

japane:

容器 [ようき], 入れ物 [いれもの]

nederlande:

doos, zak, pot

pole:

naczynie, puszka, zbiornik

portugale:

recipiente

ruse:

вместилище

slovake:

nádoba, puzdro

ukraine:

вмістище, вмістилище

enujigi

serĉi 'enujigi'

[uj.en0igi]

[uj.en0igi.KOMUNE]

Meti en ujon: estus malŝparo enujigi kaj testi ĉiujn elementojn, kaj poste forĵeti la malbonajn [30].

30. De sablo ĝis ĉipo ― Eventoj

beloruse:

укладаць, памяшчаць (у ёмішча)

ĉeĥe:

nalít do nádoby, vložit do schránky

finne:

panna astiaan (laatikkoon, kansioon...)

france:

ranger (mettre dans un contenant)

hungare:

betölt (tartályba), betesz (tartályba)

japane:

容器に詰める [ようきにつめる]

nederlande:

verpakken

pole:

nalać, napełnić

slovake:

dať, puzdra, umiestniť do nádoby

ukraine:

вкладати (усередину)