*Kristo
Grekdevena kristana formo de la vorto
mesio, uzata kiel
nomepiteto de Jesuo la fondinto de
kristanismo:
Kristo reviviĝis
DL
;
nia rakonto rilatas la XI-an jarcenton antaŭ Kristo,
kiam falis la XX-a dinastio kaj post la filo de l' suno,
la eterne vivanta Ramzes XIII-a, ekokupis la tronon
[1];
la instruo de Kristo estas pardono, amo kaj favorkoreco
[2];
en la nomo de Jesuo Kristo, la Nazaretano, kiun vi krucumis,
kiun Dio levis el la mortintoj, ĉi tiu staras sana antaŭ vi
[3].
Rim.: Laŭsence, tiu nomepiteto devus havi la difinan artikolon: jes, Sinjoro, mi jam kredas, ke vi estas la Kristo, la Filo de Dio, la venanta en la mondon [4]. Tamen la plimulto da kristanoj diras „Jesuo Kristo“ (kvankam en la samsenca „Jesuo la Mesio“ la artikolo pli oftas).
1.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Antaŭparolo
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, En la lasta tago
3. La Nova Testamento, La agoj 4:10
4. La Nova Testamento, S. Johano 11:27
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, En la lasta tago
3. La Nova Testamento, La agoj 4:10
4. La Nova Testamento, S. Johano 11:27
- angle:
- Christ
- beloruse:
- Хрыстос
- bulgare:
- Христос
- ĉeĥe:
- Mesiáš, Spasitel
- ĉine:
- 基督 [Jīdū]
- france:
- christ
- germane:
- Christus
- hispane:
- Cristo
- hungare:
- Krisztus
- indonezie:
- Kristus
- japane:
- キリスト, 救世主 [きゅうせいしゅ]
- nederlande:
- Christus
- pole:
- Chrystus
- portugale:
- Cristo
- ruse:
- Христос
- slovake:
- Mesiáš
- tibete:
- ཡེ་ཤུ་
- ukraine:
- Христос
*kristano
-
Kredanto je la doktrino de Kristo:
la predikisto metis al ŝi la manon sur la kapon kaj
parolis pri la sankta
bapto […] kaj ke ŝi de nun devas konduti kiel
plenkreska kristanino
[5];
Luteranoj kaj Kalvinanoj estas kristanoj
[6];
kristanoj, hebreoj aŭ mahometanoj, ni ĉiuj de Di' estas
filoj
[7];
li estis granda homo kaj bona kristano, sed tio ĉi ne
malhelpis al li skribi malsaĝaĵojn pri la formo de la tero
FK
;
la suno de Dio, kiu lumis sur tombojn de la Kristanoj,
lumis ankaŭ super la tombo de la Juda knabino
[8].
5.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Ruĝaj ŝuoj
6. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 37
7. L. L. Zamenhof: Preĝo Sub La Verda Standardo
8. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Juda knabino
6. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 37
7. L. L. Zamenhof: Preĝo Sub La Verda Standardo
8. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Juda knabino
- angle:
- christian
- beloruse:
- хрысьціянін
- bulgare:
- християнин
- ĉine:
- 基督徒 [Jīdūtú], 基督教徒 [Jīdūjiàotú], 基督徒 [jīdūtú]
- france:
- chrétien (subst.)
- germane:
- Christ
- hungare:
- keresztény
- nederlande:
- christen, christenmens
- pole:
- chrześcijanin
- portugale:
- cristão
- ruse:
- христианин k~anino: христианка.
kristanigi
(tr)
- Aligi al la kristana fido, al la kristana religia vivo: la ortodoksa sanktulo Filofeo Leŝĉinskij […] en la sama jarcento kristanigis preskaŭ ĉiujn indiĝenojn de Okcidenta Siberio [9].
9.
S. Belov:
Frenezuloj kaj sanktuloj de Havano, 2019-03-02
- beloruse:
- навярняць (у хрысьціянства), хрысьціць
- france:
- christianiser
kristaniĝi
(ntr)
- Agnoski kristanan kredkonfeson kaj vivmanieron: dum la Hela Pasko de 2014 mi kristaniĝis post baptado [10].
10.
M. Griŝin:
Dum Paska irado..., 2012-07-17
- beloruse:
- навярняцца (у хрысьціянства), хрысьціцца
- france:
- se convertir au christianisme
kristanismo
-
Religio
agnoskanta ke
Jesuo el Nazareto estas
la Kristo (la mesio, la savinto de la homaro, la filo
de Dio);
kristismo:
longe vivadis en paco tiu gento trankvila, de Kristanismo
netuŝita ĝis dek-tria centjaro
VivZam
;
Italio, la koro de la kristanismo kaj patrujo de
sanktuloj, havas la privilegion posedi grandegan nombron da
sanktejoj
[11].
11.
Monato, Roberto Pigro: La Loreta Vojo: Laŭ
la spuroj de antikvaj pilgrimantoj
- angle:
- christianity
- beloruse:
- хрысьціянства (рэлігія)
- bulgare:
- християнство
- ĉine:
- 基督教 [Jīdūjiào], 基督教 [jīdūjiào], 基督較 [jīdūjiào], 基督较 [jīdūjiào]
- france:
- christianisme
- germane:
- Christentum
- hungare:
- kereszténység
- indonezie:
- Kristen
- nederlande:
- christendom
- pole:
- chrześcijaństwo
- portugale:
- cristianismo
- ruse:
- христианство
okcidenta kristanismo
- La formoj de kristanismo evoluintaj el la tradicioj de la okcidenta (latina) parto de Romio; katolikismo, protestantismo: foriginte kulturajn kaj organizajn aldonojn akumulitajn en la okcidenta kristanismo, kiuj malsamas inter diversaj eklezioj kaj konfuzas precipe neokcidentajn kredantojn, li sentis, ke tiel pli bone eblas koncentriĝi pri la kerna mesaĝo de la kristana kredo: krucumo kaj resurekto de Jesuo [12].
12.
Monato, Kimura Goro Christoph: Utimura Kanzo antaŭ
150 jaroj naskiĝis
- angle:
- Western Christianity
- beloruse:
- заходняе хрысьціянства
- ĉine:
- 西式 [xīshì], 景教 [Jǐngjiào], 西方 [Xīfāng], 隐修院 [yǐnxiūyuàn], 隱修院 [yǐnxiūyuàn], 西方人 [Xīfāngrén]
- france:
- christianisme occidental
- hungare:
- nyugati kereszténység
- nederlande:
- westers christendom
- pole:
- zachodnie chrześcijaństwo
- ruse:
- западное христианство
orienta kristanismo
- La formoj de kristanismo evoluintaj el la tradicioj de la orienta (greklingva) parto de Romio: la ortodoksismo kaj la ne-Ĥalkedona kristanismo armena, kopta, etiopa: ortodoksismo estas la orienta branĉo de kristanismo, ekzemple la grek-ortodoksismo, la rus-ortodoksismo [13].
13.
Monato, Gerrit Berveling: Nova biblio
okopa
- angle:
- Eastern Christianity
- beloruse:
- усходняе хрысьціянства
- france:
- christianisme oriental
- germane:
- Ostkirche
- hungare:
- keleti kereszténység
- nederlande:
- oosters christendom
- pole:
- wschodnie chrześcijaństwo
- ruse:
- восточное христианство
kristismo
(malofte)
-
Kristanismo:
la tri plej gravaj unudiaj religioj (judismo, kristismo
kaj islamo) havas
komunan trunkon, tiel ke iliajn adeptojn (judojn, kristanojn kaj islamanojn)
eblus kunnomi „idoj de Abrahamo“
[14];
li versas pri [...] kristismo en
[...]
„Nova Leĝo“
[15].
14.
Jorge Camacho: Plia libro biblia, Monato, 2000/08, p. 24
15. G. Kamaĉo: Berveling, poeto sentabua, Monato, 1994:12, p. 22a
15. G. Kamaĉo: Berveling, poeto sentabua, Monato, 1994:12, p. 22a
- angle:
- christianity
- beloruse:
- хрысьціянства (рэлігія)
- ĉine:
- 基督教 [Jīdūjiào], 基督教 [jīdūjiào], 基督較 [jīdūjiào], 基督较 [jīdūjiào]
- france:
- christianisme
- germane:
- Christentum
- hungare:
- Krisztus-hit
- nederlande:
- christendom
- ruse:
- христианство
Kristanujo
- La tuta kristana mondo, ĉiuj kristanaj landoj kiel unu tuto (kontraste al Paganujo, Islamujo ktp): la edzino de Hejtman Miĥaelo vestos atlason kaj diamantojn en duono de la kortegoj en Kristanujo [16]; tiu Vulgato estis manskribiste kopiata, por ĝin konservi kaj transdoni, centojn [...] da fojoj, en diversaj landoj de kristanujo, kaj ĝi ankaŭ estis reproduktita en sennombraj liturgiaj legaĵlibroj [17].
16.
J. B. Cabell, trad. W. Auld: Jurgen, 2001
17. Monato, Armando Zecchin: Vulgato, Vulgatoj, Nova Vulgato
17. Monato, Armando Zecchin: Vulgato, Vulgatoj, Nova Vulgato
- angle:
- Christendom
- beloruse:
- хрысьціянства (сукупнасьць хрысьціянаў), хрысьціянскі сьвет
- france:
- chrétienté
- germane:
- Christenwelt
- hungare:
- keresztény világ
- nederlande:
- christelijke wereld
- ruse:
- христианский мир, христианство (собирательно)
*Kristnasko
-
Granda kristana
festo,
memoriganta la naskiĝon de Jesuo la Kristo (en la
plimulto de la
modernaj eklezioj festata je la 25a de decembro, en la
antikva eklezio kaj ĉe la armenoj samtage kiel
Epifanio, je la 6a de januaro):
jam antaŭ la Kristnasko de 1812 en la Rusa Imperio
restis neniu armita malamiko
[18];
gajan kristnaskon kaj feliĉan novan jaron
2006
[19]!
- angle:
- Christmas
- beloruse:
- Нараджэньне Хрыстовае
- bulgare:
- Коледа gajan k~naskon: Весела Коледа.
- ĉeĥe:
- Hod boží vánoční, Vánoce
- ĉine:
- 圣诞节 [Shèngdànjié], 聖誕節 [Shèngdànjié], 圣诞 [Shèngdàn], 聖誕 [Shèngdàn], 平安夜 [PíngānYè], 耶誕節 [yēdànjié], 耶诞节 [yēdànjié], 圣诞前夕 [Shèngdànqiánxī], 聖誕前夕 [Shèngdànqiánxī], 耶誕節 [Yēdànjié], 耶诞节 [Yēdànjié], 圣诞日 [shèngdànrì], 聖誕日 [shèngdànrì], 圣诞节 [shèngdànjié], 聖誕節 [shèngdànjié]
- france:
- Noël (fête)
- germane:
- Weihnachten gajan k~naskon: Frohe Weihnachten.
- hispane:
- navidad
- hungare:
- karácsony
- indonezie:
- Natal
- japane:
- クリスマス [くりすます], キリスト降誕祭 [キリストこうたんさい]
- nederlande:
- kerstdag, kerstfeest gajan k~naskon: Zalig kerstfeest.
- pole:
- Boże Narodzenie
- rumane:
- Crăciunul
- ruse:
- Рождество Христово
- slovake:
- narodenie Pána
- ukraine:
- Різдво (Христове)
administraj notoj
pri
~nasko:
La vorto ‚kristnasko‘ evidente signifas nasko de Kristo, la EN, FR, DE kma. nacilingvaj
tradukoj en ReVo tamen parolas pri la kristnaska festo. Miaopinie necesas distingi:
(1) kristnasko = FR la Nativité, EN Nativity of Christ, DE Christi Geburt
(2) kristnasktago, kristnaska tago = FR jour de Noël, EN Christmas (1), X-mas, Christmas day,
DE Weihnachten (1), Weihnachtstag.
(3) kristnaskfesto, kristnaska festo = FR Noël, EN Christmas (2), X-mas, DE Weihnachtsfest,
Weihnachten (2).
[Ulrich Fellmann]