^*port/i ^UV

(tr)

1.

[port.0i.kun_si]

Havi sur si aŭ kun si: en la poŝo de mia pantalono mi portas monujon [1]; en la mano li portis bastonegon [2]; (figure) hundo bojas, vento portas la bojon ^PrV ; (figure) se via spir' en si venenon portus ^Ifigenio ; (figure) mi portas la nomon Petro.

a)

[port.0i.subteni]

Subteni pezan objekton: porti infanon en la brakoj; porti valizon sur sia ŝultro; plenigu la sakojn de tiuj homoj per greno tiom, kiom ili nur povas porti [3]; arbo portanta fruktojn; (figure) li konsentas porti ĉiujn elspezojn.

b)

[port.0i.veston]

Veste surhavi: li portas rozokoloran superveston [4]; ĉiu volas porti grandegajn perukojn [5]; porti la verdan stelon [6].

kunporti¹

2.

[port.0i.translokigi]

Translokigi, alporti¹, transporti: porti leterojn ĉe la poŝtejon, infanon hejmen; li ordonis, ke oni portu [la kestojn] en la grandan salonon [7]; (figure) ĝis maro fluu mia sang', portante malbenon al la bordo de l' barbaroj ^Ifigenio .

3.

[port.0i.senton]

Havi ian senton en sia koro: en mia brusto portas mi deziron malnovan ^Ifigenio ; mi portas por vi amon plej varmegan en mia koro ^Hamlet ; li estas tre ekkolerema […], tamen li […] ne portas longe la koleron [8].

a)

[port.0i.morale]

Senti sur sia konscienco ian moralan pezon: vi portos la sekvojn de via senatento; porti grandan respondecon; la tuta gento sur si portas la koleron de la dioj ^Ifigenio ; li portas sur si la kulpon de parencmortigo ^Ifigenio .

b)

[port.0i.toleri]

Havi sufiĉan forton por ne esti premegata de morala pezo; toleri: porti sian malfeliĉon^B ; sorton malsaĝuloj timas, saĝuloj portas; porti la ŝarĝojn de la homa vivo ^{Ifigenio Marta} .

[port.0ajxo.KOMUNE]

Tio, kion oni portas; ŝarĝo¹: ĉiu devas subteni sian propran portaĵon [9]; kiam la ventro estas malplena, tiam ĉia portaĵo ŝajnas peza [10]; li havis grandegan portaĵon sur la brako [11].

(ntr)

[port.0igxi.KOMUNE]

Esti portata; flugi, ŝvebi: grizaj nuboj portiĝis en la aero; li portiĝis sur la flugiloj de la vento [12]; glaseto portiĝis sur la akvo, por ie […] esti alpelita al la bordo [13]; ŝi eligis trumpetan […] sonon, kiu klarione portiĝis trans la herbejon [14]; dramo el la vivo preterportiĝas (ŝvebas, flugas) antaŭ ŝia spirito [15].

[port.0ilo.KOMUNE]

Aparato, rimedo por porti objektojn aŭ personojn: prenu ĉiujn objektojn […] kaj metu sur portilon [16]; reĝo David sekvis la mortintportilon [17]; antaŭiris du kuristoj kun bastonoj kaj du kun torĉoj, post la portilo iris kvar servistoj [18]; diskoj rapidas, ofte je 7200 turnoj minute, kaj povas fari tre malplaĉan bruon je frekvenco ĝena al homa orelo, novaj motoroj kun likvaĵobazitaj portiloj estas pli kvietaj [19]; la blazonŝildo, ĉefa portilo de la blazono, fontas rekte el la ŝildoj de la mezepokaj batalantoj [20]; ekzistas multegaj variaj beboportiloj [21]; (figure) la franca lingvo […] estis rigardata kiel supera portilo kaj esprimo de la eŭropa kulturo [22].

[port.0isto.KOMUNE]

Homo, kiu metie portas pakaĵojn aŭ ŝarĝojn: ĉesis ĉiuj laboroj, eĉ la portistoj ne portis la ŝarĝojn [23]; ili fariĝis lignohakistoj kaj akvoportistoj por la tuta komunumo [24]; armilportisto [25]; ŝildoportisto [26]; la portistoj portis de la ŝtuparo kaj metis sur la ŝarĝveturilon grandan kabinetan skribtablon ^Marta ; ili fariĝas portistoj, lavistoj de veturiloj, ŝuistoj kaj etvendistoj [27]; (figure) ho, malbonaĵoportisto, al mi eldirinta neniam favoraĵon, vi ĝojas nur antaŭdiri mizerojn ^FK .

(tr)

1.

[port.al0i.translokigi]

Preni kun si kaj iri por demeti en alian lokon; porti²: ĉu oni jam alportis la leterojn? pano estas alportita, korbo estu forĵetita ^PrV ; alportu al mi metron da nigra drapo [29]; la ŝipo, kiu al ni alportis la fremdulojn ^Ifigenio ; alporti oferon [30] [31]; (figure) alporti al iu sciigon ^{BdV Ifigenio} [32]; dormo ofte [33], la tempo [34] alportas bonajn konsilojn; (figure) unu hirundo printempon ne alportas ^PrV .

2.

[port.al0i.havigi]

Havigi al iu; produkti, kaŭzi: alporti profiton, perdon, rezultaton, kontribuon; alporti helpon ^FK [35]; alporti subtenon al iu; kelka libereco alportas al ni nenian malutilon [36]; senlaboreco dormon alportas ^PrV ; la acida manĝaĵ' al li alportas nur la morton ^Ifigenio ; muziko alportas al mi multe da plezuro. doni, estigi, liveri, naski, rezultigi

(tr)

[port.cxirkaux0i.KOMUNE]

Porti ĉiuflanken: [oni] kuris tra tiu tuta regiono, kaj komencis ĉirkaŭporti la malsanulojn sur iliaj litoj tien, kie ili aŭdis, ke [Jesuo] estas [37]; apud la tablo oni multe manĝis kaj multe trinkis: Manjo ĉirkaŭportis anseron, poste malvarman porkidon kun kreno, poste sturgon [38].

(tr)

[port.dis0i.KOMUNE]

Al diversaj lokoj porti: negroj kaj negrinoj disportis la manĝaĵojn al la gastoj [39]; post momento ĉi tiuj vortoj transiris en la aŭdiencan salonon, post unu horo trakuris la palacon, tagmeze ili jam estis disportitaj en la tuta Memfiso [40]; disportistoj kaj komercistoj alportadis […] oron kaj arĝenton [41]; la nokta korvo kaj ekflugis, por disporti la invitojn [42]; la vento […] ekblovis pli forte kaj disportis en la du ĝardenoj ondon de muzikaj tonoj ^IK .

(tr)

1.

[port.el0i.eksteren]

Preni kun si kaj iri por demeti eksteren: el la pasto, kiun ili elportis el Egiptujo, ili bakis macajn platpanojn [44]; da militakiraĵo li elportis el la urbo tre multe [45]; balaaĵon el korto eksteren ne elportu ^PrV ; (figure) ni […] elportu el la urbo la plej bonan rememoron [46]. eksporti.

2.

[port.el0i.toleri]

Toleri ĝisfine, elteni: elporti sola tiom da feliĉo kaj tiom da suferoj mi ne povas ^Ifigenio ; li ne povis plu elporti la vidon de tiu malĝojo [47]; ne povi elporti la kostojn; neelportebla doloro; ni vane elportis tiujn terurajn oferojn [48].

(tr)

[port.en0i.KOMUNE]

Internen porti: en la kelon estis enportita tuta fasko da vakskandelaj stumpetoj [49]; enporti koton hejmen; (figure) enporti […] konfuzon en nian mezon [50]; (figure) trans la sojlo vi enportos denove ĝojon ^Ifigenio ; (figure) per tio ĉi [reguloj por vortofarado] mi enportis grandegan ekonomion rilate la nombron de la vortoj ellernotaj [51]. importi

(tr)

[port.for0i.KOMUNE]

Forigi portante: forportu vian pakaĵon kaj havaĵon ^PrV ! forportante sanktan la trezoron, ni forkuru ^Ifigenio ; ili forportis tre multe da militakiraĵo [52]; la ĉerkon oni forportis al la tombo [53].

(tr)

1.

[port.kun0i.kun_si]

Porti kun si, sur si unu aŭ plurajn objektojn: kunportu vian fluton; ĉion, kion ili havas, ili kunportis [54]; [ŝi] faris fajron, rostis la bulbojn, kiujn ŝi kunportis kun si [55]; li serĉis en la tuta domo ion, kion li povus kunporti, sed trovis nur fromaĝon kaj metis ĝin en la poŝon [56]; (figure) li kunportis feliĉegan sperton ^VivZam .

2.

[port.kun0i.kunigi]

Porti kunen, kunigi, amasigi plurajn objektojn: Arne kaj la knabinoj […] kunportis lignon al la ŝtona forneto [57]; el ĉiuj partoj de Litovio oni kunportis terpecojn por krei mapon de la lando [58].

Rim.: Oni apenaŭ distingas tian signifon de la antaŭa senco „porti kun si“. Oni prefere do esprimu tion kiel „porti kunen...“. [WD]

3.

[port.kun0i.kune]

Porti kune kun aliaj personoj: bonvolu kunporti kun mi la tablon supren.

Rim.: Mi ne trovis tian uzon kaj fakte la prefiksa kun- ne estus bezonata en la ekzemplo. [WD]

(tr)

[port.re0i.KOMUNE]

Denove alporti tion, kion oni jam forportis: ili malplenigis la keston, kaj poste oni reportis ĝin kaj restarigis sur ĝia loko [59]; siajn ruĝajn ŝuojn [ŝi] ĵetis ambaŭ en la riveron, sed ili falis tute apud la bordo, kaj la malgrandaj ondoj reportis ilin returne al ŝi [60]; la kompanio enkondukos novan botelon, por kiu ĝi kalkulos kromprezon, poste repagotan se oni reportas la botelon [61].

(tr)

[port.sub0i.KOMUNE]

Porti estante sub io; subteni: konzolo estas elstarebla subportilo fiksita al muro, ornama meblo metita ĉe muro por subporti vazon, statuon, k.c. [62]; (figure) subporti tiun argumenton [63].

(tr)

[port.trans0i.KOMUNE]

Porti de unu loko en alian, porti transen: transporti meblojn de domo en alian; ili prenis dek du ŝtonojn […] kaj ili transportis ilin kun si al la nokthaltejo [64]; matene oni transportis la korpon en la hospitalon [65]; la glacio sur [la lago] ne estis ankoraŭ sufiĉe fortika, por ŝin transporti [66]; molekuloj transportas la informojn el la DNA […] al la ribosomoj [67]; la ebrieta ŝtelisto decidis, ke estas tro lacige piedire transporti la ŝtelaĵojn [68]; oni transportis lignon per fervojo kaj kamionoj [69].

[port.trans0ilo.TRA]

Veturilo aŭ ajna rimedo, kiu helpas transporti aĵojn aŭ homojn: la publiko ne sufiĉe konsideras la eksterajn kostojn de transportilo: polucion, bruon, klimatŝanĝon kaj akcidentojn [70]; [li] konstruis ĉirkaŭ dekkvin vetur-, glit- kaj flug-transportilojn [71]; biciklo estas la dua plej danĝera transportilo (post motorciklo) [72]; efikaj trajnoj, metrooj kaj aliaj publik-transportiloj [73].

[port.trans0isto.EKON]

Kiu profesie transportas varojn aŭ pasaĝerojn: tiu teksto estas regularo uzata en la tuta mondo de komercistoj, juristoj, transportistoj kaj asekuristoj [74]; por redukti la problemojn de la transportistoj, la registaro decidis, ke unu litro da benzino kostas malpli ol unu dolaro [75]; varias la tipo de la veturilo mendata de la klientaro: ŝarĝaŭto por konstruistoj kaj riĉaj kamparanoj, bus(et)o por transportistoj [76].

^IKEV

[port.aertrans0o.EKON]

Sistemo de transportado de pasaĝeroj kaj komercaĵoj per avioj: dum la lastaj jaroj la Internacia Asocio pri Aertransporto laboras por plirapidigi la administradon de flugvojaĝoj [77]; la konstruaĵo forbrulis la 28-an de decembro 1971, tiel ke ankaŭ la bazo por la subteno de la aertransporto foriĝis [78]; fervojoj estas la plej sekura transportsistemo por-mejle kaj por-hore, dum aertransporto estas la plej sekura transportsistemo nur por-mejle [79].

[port.leter0isto.POSX]

Oficisto, kiu portas poŝtaĵojn al la ricevontoj: subite aliris al mi la leterportisto kaj transdonis al mi leteron [80]; Frederick Henry Royce estis humila filo de muelisto de Peterborough, kiu laboris kiel leterportisto kaj fervojisto [81].