^*mult/a ^PV

Nombra adjektivo montranta:

1.

(ununombre) Grandan nedifinitan kvanton el tuto, kies partojn oni ne povas aŭ ne bezonas esprimi per precizaj nombroj: la tro multa parolado lacigas lin [1]; multa laboro, pacienco, pluvo; de elekto tro multa plej malbona rezulto ^PrV ; per tro multa varto malboniĝas la farto ^PrV ; ni […] fervore klopodis vidi vian vizaĝon kun multa sopiro [2]; ili pro la multa fumo, de kiu ili estis ĉirkaŭataj, nur kun granda malfacilo povis reciproke sin rekoni ^BdV ; tiam […] la marnivelo estis cent metrojn pli malalta ol nun pro la multa akvo ligita en formo de glacio [3]; kiam mi estis infano, la vintroj estis malvarmaj kun multa neĝo [4].

Rim.: Multa estas ofte anstataŭata per multe da aŭ multo da.

2.

(plurnombre) Grandan nedifinitan kvanton da nombreblaj aferoj kontraste kun pli malgranda kvanto: multaj infanoj [5]; multaj birdoj [6]; multaj vazoj; multaj estas la intencoj en la koro de homo [7]; vi estis multaj, kiel la steloj de la ĉielo [8]; trafos ilin multaj malfeliĉoj kaj mizeroj [9]; la reĝo Salomono amis multajn aligentajn virinojn [10]; ju disputo pli forta, des pli multaj la vortoj ^PrV ; multaj el ili ne komprenas politikon kaj volas nur manĝi, trinki, kaj havi ie vivlokon [11]; la stilo de aŭtoro Pejno Simono, kun multaj kunmetitaj vortoj kaj verboformoj, ja foje povas timigi komencanton [12]. abunda, maro, monto, pluvo, svarmi, verŝi

Rim. 1: Multaj estas kelkfoje uzata kun subkompreno de „homoj“: multaj diras, ke... Mario ekrigardis kun tia gaja, ĉarma rideto, ke la opinio de multaj ŝajnis al mi tute prava [13]; multajn ŝi vundis kaj faligis [14].

Rim. 2: Estas diferenco inter "multaj homoj" kaj "multe da homoj": multaj homoj = diversaj homoj (ĉiu aparte); multe da homoj = granda nombro da homoj (kune) [15].

Adverbo signifanta:

1.

Grandkvante, grandnombre: multe kuri [16] [17]; malfeliĉa knabino, multe kurinte kaj trovinte neniun, kiu volus ŝin akcepti [18]; multe vojaĝi [19]; ne multe dormi; kiu multe parolas, ne multe faras ^PrV ; homon fidelan oni multe benas [20]; du homoj povas pli multe fari ol unu[21]; multe pli da bovaĵo ol da ŝafviando.

Rim.: Kelkfoje la senco de multe tre alproksimiĝas al tiu de tre, forte, altgrade: multe labori, suferi; multe superi iun; akiro de saĝeco estas multe pli bona ol oro [22].

2.

(uzata kvazaŭ substantivo: multo da)

a)

(kun ununombro) Grandkvanto da: riĉulo havas multe da mono [23]; ne bone estas manĝi tro multe da mielo [24]; multe da manĝaĵo [25]; multe da profito [26].

b)

(kun plurnombro) Granda nombro da: riĉulo havas multe da amikoj [27]; venko venas per multe da konsilantoj [28]; multe ... da birdoj [29]; multe da maljustaĵoj [30]; multe da vinoj (multspecaj vinoj).

Rim.: Ĉe tiu ĉi uzado kun plurnombro estas konsilinde anstataŭigi multe da per multaj, ĉar temas pri diversaj homoj, aĵoj aŭ bestoj el kiuj ĉiu estas konsiderata aparte: multaj personoj turnas sin al mi kun diversaj demandoj[31].

3.

(uzata prefikse: multe-) Grandkvante; plur-: multekosta [32] [33]; multemejla [34]; multemerita [35]; multehara kranio [36]; multehoma kaj multemova strato ^Marta ; multejara pacienca laborado [37]; multefoje jam lavita ^Ifigenio ;

Rim.: En tiu ĉi adverba formo, „multe“ estas rigardata kaj uzata kvazaŭ nevaria numeralo: multescia [38], multekolora ^BdV ; multepovuloj ^IK . Tamen oni povus diri ankaŭ multascia, multataga, multalingvulo. Z. ofte ellasas la interan vokalon (kion oni povus analizi „mult' da...“): multflanka[39]; multfoje [40] [41] [42] ^Marta ; multbrava ^FK ; multgranda ^FK ; multhomeco [43]; multjara ^EE ; multjaroj ^VivZam ; multkolora [44] [45] [46]; multnombra [47]; multpena ^VivZam ; multpeza ^FK ; multsaĝa ^FK ; multvorteco [48]; multvorte [49].

Granda kvanto, granda nombro: kiu malmulton ne ŝatas, multon ne meritas ^PrV ; helpi per multo aŭ per malmulto [50]; pro la tre granda multo la pezo de la kupro ne estis kalkulita [51]; amata inter la multo de siaj fratoj [52]; multo da homoj [53] [54] [55]; sur la arbo sin trovis multo da birdoj [56]; riĉeco donas multon da amikoj [57]; mi neniam prenas kun mi multon da pakaĵo [58]; ĉe multo da vortoj neevitebla estas peko [59]; la multo de lia senprudenteco lin devojigos [60]; multo mankas por ke ...u; ni devas kontentiĝi per nemulto^Z ; la homomulto [61].

Esti multaj; svarmi²: preseraroj ĉi-verke multas [62]; bedaŭrinde, en la libro ne tro multas ilustraĵoj [63]; jam multis disputoj kun membroj de tiu ĉi familio kaj pro tio la lokaj vilaĝanoj atakis ĝin [64].

Tre granda nekonata nombro aŭ kvanto: multego da diamantoj [65]; kapricoj de grandsinjoroj kaj multego da kreditoroj ^PrV ; aperis multego da fiinsektoj en la domo [66]; nur tre malgranda parto da kunvenintoj […] havis la eblon dediĉi multegon da tempo kaj multegon da mono, por lerni fremdajn lingvojn [67].

(tr)

Igi pli grandkvanta aŭ pli grandnombra nedifinitan kvanton aŭ nombron: iliajn filojn Vi multigis kiel la steloj de la ĉielo [68]; mi kreskigis kaj multigis en mi sciencon pli ol ĉiuj, kiuj estis antaŭ mi [69]; senfine oni povus multigi tiajn citaĵojn de Zamenhof, por ilustri lian lingvan kredon ^VivZam ; ili celas multigi lernohorojn, ĉar en 2002 komenciĝis edukado laŭ nova gvidlinio kaj lernohoroj malmultiĝis [70]. multobligi

(ntr)

Iĝi pli kaj pli abunda, pli grandnombraj: la akvo treege fortiĝis kaj tre multiĝis sur la tero kaj kovriĝis ĉiuj altaj montoj [71]; Dio diris al ili: fruktu kaj multiĝu, kaj plenigu la teron [72]; dum la du-tri lastaj jaroj aperis helikoj en la ĝardenoj de nia kvartalo, kaj […] eksplode multiĝis ĝis ili svarmis ĉie [73]. prosperi

Kiu havas multajn anojn, multajn elementojn, multajn ekzemplerojn: forlasite de la multopa sed malvarmo-tima grupo de instruistinoj, la seĝoj vakis [74].

Malgrandakvanta, malgrandanombra: la (tre malmultajn) vortojn kun „um“ oni devas lerni, kiel simplajn vortojn [75]; malmultaj kaj malbonaj estis la jaroj de mia vivo [76]; la rikolto ja estas abunda, sed la laborantoj estas malmultaj [77]; la ĉeestantoj, kun malmultaj esceptoj, ripetis la ekkrion [78]; se nesaĝaj homoj ironie rimarkas al vi, ke vi estas ankoraŭ tre malmultaj, ne perdu la kuraĝon ^EE ; la paĝoj entenas nur malmultajn liniojn, sed, kompense, tiuj malmultaj linioj konsistas el tre grandaj literoj [79]; malmultaj lanternoj malbone lumis la mallarĝan strateton ^Marta ; bedaŭrinde tre malmultaj plenumis mian peton ^DL .

En malgranda kvanto aŭ nombro: ŝajnas al vi, ke ni pagas tro malmulte ^Marta ; kiu malmulte deziras, feliĉon akiras ^PrV ; kiu multe babilas, pensas malmulte ^PrV ; malmulte (apenaŭ) rimarkebla [80]; restas malmulte da jaroj ĝis la jubilea jaro [81]; ĉu tiel malmulte valoras por vi la konsoloj [82]; li manĝas malmulte [83]; kiam en la urbo ĉio estas en ordo, […] da ebriuloj estas malmulte [84]. iom, rare

(ntr)

Iĝi malpli abunda, pli etnombraj. la akvo komencis malmultiĝi post la paso de cent kvindek tagoj [85]; tiamaniere la mono kompreneble povis malmultiĝi, kaj tion ĝi efektive faris [86]; malmultiĝis la provizado, kaj nur kelkaj urboj profitis el tiu malmultekosta rizo [87]; akvo minacas malmultiĝi pro la longaj sekaj somerperiodoj [88].

Parto, partio kun malpli multaj eroj, anoj: farata de grandega plimulto kontraŭ malgrandega malplimulto ^Homaranismo ; disciplina cedo de la malplimulto al la plimulto [89]; la tiaman situacion de homoj, kiuj apartenas al malplimulto aŭ minoritato, oni povas taksi kiel diskriminacion [90].

Iom granda kvanto aŭ nombro da: lin nemalmultaj konas ^Metrop ; por tia transmigro oni devus reekipi ĉiujn flughavenojn kaj ĉiujn flugmaŝinojn, kio kostus monon vere nemalmultan [91]; nemalmultaj el tiuj amendproponoj traktis temon, kiun ni same povus nomi ĉie-ĉeesta kiel ankaŭ juĝi malkoncerna [92]; planlingvoj iĝas la kerna kampo de interlingvistiko, kaj restas do intence tute neglektataj la nemalmultaj studoj [93].

En plej alta grado, plej forte: plej multe li amas, ke oni lin bone akceptu [94]; plej multe mirigis ilin, ke apenaŭ iu plado malpleniĝis, tuj aperis alia tute plena [95]; vundo sekreta doloras plej multe ^PrV .

Rim.: Uzata antaŭ alia adverbo aŭ adjektivo oni foje skribas ambaŭ vortojn kune: loĝantaro plejmulte neslava [96]; la ĵurnalo malaperis, […] nova ĵurnalo […] aperis kelkajn monatojn poste, plejmulte surbaze de la sama skipo [97]. Tia kunskribado estas fakte nenecesa kaj ne troviĝas ĉe klasikaj aŭtoroj (Z, Kabe, ...).

Pliopo, la pli granda kvanto, parto aŭ partio: eĉ se ili prezentas en la lando grandegan plimulton ne havas moralan rajton altrudi sian lingvon aŭ religion al la aliaj regnanoj ^Homaranismo ; la grandegan plimulton de la personoj kiuj batalas por Esperanto ligas unu komuna ideo [98]; la faraono havis ĉe sia flanko [...] la plimulton de la civilaj altranguloj [99]; li rigardis la domojn pli atente, la plimulto el ili [...] havis nur pajlan tegmenton [100].

Iĝi tro multaj, abundi en tro granda nombro, proliferi: la formikoj tromultiĝos [101].

Troabundo, ekscesa amasiĝo, prolifero: por malhelpi tromultiĝon de la homoj, ekzistus rimedoj pli senperaj ol milito [102]; tiel oni ... evitas la tromultiĝon de trudherbaj specioj kaj de trudinsektoj [103].