^*kur/i ^UV

(ntr)

1.

(iu) Iri per movoj pli rapidaj ol marŝo: ŝi tuj kuris bati ŝin [1]; kuri post iu, al iu; la muso kuris sub la liton [2] [3]; kuradi kiel venenita muso (rapide kaj ĉien) ^PrV ; (figure) kuri en danĝeron [4]. galopi.

2.

(io) Rapide moviĝi de iu loko al alia: la sunaj radioj venke kuris tra la spaco; nuboj kuras en la ĉielo; ŝtipoj, sur kies ŝelo kuras pala flameto^B ; mono kuras al mono ^PrV ; tremoj kuras sur mia dorso [5]; (figure) la dormo kuris for de miaj okuloj [6]; (figure) sciiĝo kuris tra la urbo; (figure) larmoj elkuris al li sur la vangojn ^BdV .

3.

(io) Daŭri; iri seninterrompe: akvo kura (kuranta), akvo pura ^PrV ; la vojo kuras sur varmaj valoj^B ; ruĝa fadeno kuras tra la ŝtofo; la procentoj kuras jam de unu jaro.

Rim.: Vd ankaŭ la ekzemplojn ĉe kuranta.

La regula participo de la verbo kuri, inter kies specialaj kromsignifoj aparte menciindas la derivaĵoj de la senco kuri³, karakterizantan aferojn daŭrajn, komencitajn kaj ne finitajn:

1.

Rilata al la nuna, ĉi tiu, aŭ situacia momento: la verkoj estu senditaj (...) antaŭ la fino de la kuranta jaro 2003 [7]; la monrimedoj de la Asocio ne uzitaj en la kuranta jaro (iu ajn hipoteza, situacia jaro) restas je ĝia dispono kaj eniĝas en la financan planon de la venonta jaro kiel la pasanta restaĵo [8]; ni devas la nombron de ĉiuj tiuj ĉi superfluaj tagoj, kiuj sin trovas en la intertempo inter la kuranta jaro kaj la serĉata, dividi je sep [9]; kio enhavis en si ĉarmon por ĉiu kuranta momento kaj trankvilecon por ĉiu morgaŭa tago ^Marta ; marde mi kunvenas kun kelkaj esperantistoj, por laŭtlegi leterojn kaj novelojn (...) kaj ĝenerale diskuti kurantajn aferojn en tiu lingvo [10]; la kuranta valoro de variablo (je iu supozata momento).

2.

Ripete, regule okazanta; kutima, ordinara: kiel vi pagas la kurantajn elspezojn? [11] kuranta konto (banka konto¹ por fari kurantajn, kutimajn operaciojn); deŝirita de la kuranta sort' de mia domo ^Ifigenio .

Ago kuri: premio estis destinita […] pro plej rapida kurado, ne pro unufoja kuro, sed pro egalmezura rapideco de kurado en la daŭro de tuta jaro [12]; volanta kruro ne laciĝas de kuro ^PrV ; al la malamik' en kuro faru ponton kun plezuro ^PrV ; doni liberan kuron al la haltinta mono [13]; lasi liberan kuron al siaj larmoj [14]; mi pafis sagon en la aeron [… ĝi] forfluganta tiel rapidis, ke mi la kuron (kurson) tute ne vidis ^FK .

(ntr)

Rapidege, senbride, tutforte kuri: Sed ankaŭ poste li ofte kuregis en la bombŝirmejon [15]; Mi kuregis al mia kolego kun la ampolo en mia mano, asertante, ke ne mi ĝin interŝanĝis [16].

1.

Sportejo aranĝita por kurado aŭ veturado: al ni, lernejoknaboj, ŝajnis kvazaŭ aŭtobuso riskis sur kurejo kontraŭ kur-aŭto [17]; li trovis anoncon pri la sabataj ĉevalaj vetkuroj, do ni kune iris al la kurejo [18].

2.

Ebena loko sur kiu flugaparatoj ekiras aŭ surteriĝas: neniam estu tro da aviadiloj, ĉu sur la kurejoj, ĉu en la ĉirkaŭa aerspaco [19]; la helikoptero alteriĝis meze de la kurejo [20].

(tr)

Igi iun aŭ ion kuri: li kurigis ĉiujn siajn servistojn por plenumi plej malgrandan deziron; Li kurigis tra la ĉielo venton orientan [21]; kiel povus unu persekuti milon kaj du forkurigi dek milojn [22]; vi diskurigis miajn ŝafojn kaj dispelis ilin [23]; (figure) kurigi malbonan famon pri iu [24].

(ntr)

1.

Sportisto kies fako estas kurado: kuristo longdistanca, mezdistanca, mallongdistanca [25]; kuristoj atingas la celon kaj ricevas la premiojn kaj kronon [26].

2.

Servisto aŭ sklavo surpiede akompananta sian mastron: la strato svarmis de homoj, sed du kuristoj, vestitaj per flavaj tunikoj, dispuŝadis per longaj kanoj la amason, kriante kaj farante lokon por luksa portilo [27]; vespere la nobla Dagon eniris en sessklavan portilon, antaŭiris du kuristoj kun bastonoj kaj du kun torĉoj [28].

3.

kuriero

(ntr)

Kuri al, impeti: la homamaso, vidante lin, forte miris, kaj alkuris, kaj salutis lin [29]; la popolo el la urbo rapide alkuras, por vidi, kiel oni lin pendigos [30]; ofte alkuradis leporo kaj saltadis pluen ĝuste trans la arbeton [31]; la hundoj alkuris kaj volis eltiri la leporon [32].

(tr)

1.

Kuri ĉirkaŭ: la arbo estis jam tiel alta, ke la leporo devis ĉirkaŭkuri ĝin [33].

2.

(abs.) Kuri ĉiuflanken: [la mungo] ĉirkaŭkuris sur la tablo [34]; la servistoj jam komencis ĉirkaŭkuradi en la koridoroj [35]; (figure) tia penso ĉirkaŭkuris en mi senĉese [36].

(ntr)

Malproksimiĝi de io kurante: li dekuris de la katedro kaj per siaj tutaj fortoj li ĵetegis la seĝon sur la plankon [37]; la kronprinco dekuris de la monteto kaj sidiĝis sur ĉevalon [38].

(ntr)

Kuri en diversaj direktoj: ili eniris en la tendaron dum la matena gardotempo, kaj venkobatis la Amonidojn […] la restintoj diskuris tiel, ke ne restis eĉ du kune [39]; lia tuta militistaro diskuris for de li [40]; paŝtisto esploras sian ŝafaron, kiam li alvenas al siaj diskurintaj ŝafoj [41]; homoj diskuris por serĉi la ŝtelinton [42]; kelke da rajdistoj diskuris en diversajn direktojn [43].

(ntr)

Kuri for de iu aŭ io por lin aŭ ĝin eviti: li forkuris de sia kreditoro, tuj kiam li ekvidis lin; malliberejo, el kiu li lerte forkuris kaj malaperis, oni ne scias kien ^FK ; (figure) la mallumo forkuris [45] [46] (ĉesis, finiĝis); (figure) la tro rapida forkuro de la tempo; (figure) sonĝo teruras, sonĝo forkuras ^PrV ; Dio […] kune kun la tento ankaŭ faros la forkurejon, por ke vi povu ĝin elporti [47] fuĝi.

(tr)

Kurante sekvi la randon de objekto: (figure) [ŝia rigardo] laŭkuris de la piedoj ĝis la kapo la [...] figuron de la nova instruistino ^Marta .

(tr)

Persekuti kurante: la Egiptoj postkuris viajn patrojn per ĉaroj kaj rajdantoj ĝis la Ruĝa Maro [48]; preta postkuri, se iu metus ian libron en la poŝon ^BdV ; la postkurantoj serĉis sur la tuta vojo, kaj ne trovis [49]. ĉaskuri

(tr)

Trairi kurante: trakuri kampon; li trakuris per la okuloj la unuan paĝon [50]; du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma ĉielo [51]; (figure) tiu penso trakuris mian animon kiel fulmo; (figure) famo trakuras la urbon; (figure) ondo da entuziasmo trakuris ĉies korojn. iri, flui, flugi.

(tr)

1.

Trairi rapide kaj poste forlasi: ni transkuru al alia temo; sur ŝia vizaĝo transkuris dum unu minuto milo da […] malestimaj ridetoj ^Marta ; ŝi rapidis transkuri la straton, kiam du kaleŝoj kun furioza rapideco pretergalopis [52].

2.

Transiri kaj submetiĝi al la ordono de la malamiko: mi timas la Judojn, kiuj transkuris al la Ĥaldeoj, ke oni ne transdonu min en iliajn manojn [53].

Loko aranĝita por vetkuroj de sportaŭtoj: ‚Korea Internacia Kurejo‘ estas aŭtokurejo por konkursoj de Formulo 1 en Yeongam [54]; la scenaro por tiu spektaklo estis la Opel-kurejo, la unua aŭtovetkurejo de Germanio [55].

Loko aranĝita por biciklaj vetkuroj, ordinare kun ringa aŭ elipsa kurejo: Faure eliris el la biciklokurejo en la flava ĉemizo de venkinto [56].

(tr)

Postkuri por kapti; ĉasi: ĉaskuri leporon; la ĉaskuro por la plej grandaj eksplodoj en la universo [57].

Loko aranĝita por vetkuroj de ĉevaloj aŭ rajdaj ekzercoj; hipodromo: en Lepsiko sur la ĉevalkurejo li ricevis senkoste – pro bonaj rilatoj al influaj personoj – kurson por rajdistoj [58]; kun nova kazino, plibeligita ĉevalvetkurejo, riparita kaj adaptita haveno kaj mardigo kun apartamentaro anstataŭ luksaj hoteloj, Oostende estas nun moderna banurbo [59].

Loko glaci-kovrita, taŭga por glitkuro: kie vintre jam de 100 jaroj staras glitkurejo sur artefarita glacio, nun somere oni ludos futbalon [60].

Kuro inter sportaj konkurantoj: jen la botelo mobilizas / kaj via glaso improvizas / vetkuron al najbara glas' [61]; pli rapide, ol la plej bona vetkuristo [62]; li trovis anoncon pri la sabataj ĉevalaj vetkuroj, do ni kune iris al la kurejo [63]; subite arego da virinoj interrompas prezentotan ĉarvetkuron per sia propra ĉirkaŭkurado en la cirkejo, tiel malebligante la prezentaĵon [64].