^*manĝ/i ^PV

(tr)

1.

[mangx.0i.macxi]

Maĉi kaj gluti nutraĵon; sin nutri: la fruktojn de la arboj de la ĝardeno ni povas manĝi [1]; Adam manĝis la malpermesitan frukton [2]; li bakis macojn, kaj ili manĝis [3]; mi manĝos la ĉasaĵon de mia filo [4]; manĝi la rostitan cervon [5]; ĉiuj manĝis kaj satiĝis [6]; mi malsatis, kaj vi ne donis al mi manĝi, mi soifis, kaj vi ne donis al mi trinki [7]; de du tagoj ŝi ricevis absolute nenion por manĝi [8]; la infano ploras, ĉar ĝi volas manĝi [9]; doni por manĝi al birdoj; kelke da rostitaj terpomoj kaj bongustan grasan pecon da ŝinko ŝi ricevis […] kaj ĝin manĝis kun apetito [10]; instruas mizero manĝi panon sen butero ^PrV ; ĉiu manĝas, kiel li aranĝas ^PrV .

2.

[mangx.0i.konsumi]

(io) Konsumi: (figure) rusto manĝas feron, ĉagreno la koron ^PrV .

3.

[mangx.0i.avide]

(figure) Avide karesi: la Asiriano manĝis ŝin per la rigardo, kaj ŝi ridanta kaj hontanta jen murmuretis al li […] jen sin deturnis de li, ŝajnigante koleron [11]; manĝi amatinon per kisoj.

1.

[mangx.0o.ado]

Ago manĝi, manĝado: kaj Dio la Eternulo elkreskigis el la tero ĉiun arbon ĉarman por la vido kaj bonan por la manĝo [12]; ĉu vi jam prenis la manĝon? [13] mustardo post la manĝo ^PrV . Sankta Manĝo

2.

[mangx.0o.regula]

Ago manĝi je difinita diurnotempo aŭ cirkonstanco, laŭ la moroj de la koncerna lando: manĝi sian matenmanĝon [14]; ŝi manĝis sian tagmanĝon [15]; viro faris grandan vespermanĝon, kaj invitis multajn [16]. matenmanĝo, tagmanĝo, vespermanĝo, intermanĝeto

3.

[mangx.0o.ajxo]

Manĝaĵo: kaj estis metita antaŭ li manĝo [17]; kaj li donis manĝon al iliaj azenoj [18]; pli bona estas manĝo el verdaĵo, sed kun amo, ol grasa bovo, sed kun malamo [19]; ne manĝu panon de malbondeziranto, kaj ne deziru liajn bongustajn manĝojn [20]; el ĉiuj tiuj ĉi simplaj materialoj mia edzino preparas manĝojn, kiujn mi certe preferas al la manĝoj el la kuirejoj de la plej bonaj hoteloj [21]; de manĝo malriĉula ni guston ne scias ^PrV ; fremda manĝo havas bonan guston ^PrV ; la agado „Nutru la infanojn“ en julio, aŭgusto kaj septembro liveris unu milionon da manĝoj al infanoj en Gvatemalo, Rumanio, Malavio kaj Svazilando [22].

[mangx.0ajxo.homa]

Tio, kion oni manĝas: faru por mi bongustan manĝaĵon, kian mi amas [23]; Jozef ordonis plenigi iliajn sakojn per greno kaj […] doni al ili manĝaĵon por la vojo [24]; ili […] pretigis al si manĝaĵon [25]; ŝi tuj metis la manĝaĵojn sur la tablon, kaj tiel ili manĝis la fiŝon, kaj ankaŭ la rostaĵon kaj la kukon [26]; manĝaĵoj estas pretigitaj sur ĉiu fajrejo [27]; laktaj manĝaĵoj, butero kaj fromaĝo [28]; vegetaĵaj manĝaĵoj estas la plej sanigaj; [ĉu] vi ŝtatas tian manĝaĵon, fraŭlineto? [29].

[mangx.0ejo.KUI]

Loko, kie oni manĝas: [la] sinjorino […] prenis la glaciaĵan telereton en la manon kaj iris en la manĝejon al la kelnero ^FK ; ni eniris en lokan malgrandan manĝejon kaj mendis kelkajn pladojn [30]; malgraŭ grandaj klopodoj la manĝejo restis senprofita, ĉar al sinjoro A mankis spertoj en la kuirarta fako [31]; la entrepreno McDonald's decidis konstrui novan manĝejon kaj tiel enkonduki nordamerikajn frandaĵojn en nian senofendan komunumon [32]; la tuta bestaro estas en la manĝejo por sin nutri ^FK ; rabobirdoj elektas la altan konstruaĵon kiel gvatejon kaj manĝejon [33].

(tr)

[mangx.0egi.KOMUNE]

Avide kaj multe manĝi: mi vidis en la nokta vizio beston kvaran, teruran, monstran, kaj tre fortan […] ĝi manĝegis kaj frakasis, kaj la restaĵon ĝi dispremis per la piedoj [34]; (figure) ĵaluzo manĝegis (dolorigis kaj konsumis) lin^B ; (figure) necesa estas granda laboro por elterigi Egipton kaj redoni al ĝi la riĉaĵojn, kiujn manĝegis la milito [35].

(tr)

[mangx.0eti.KOMUNE]

Iomete, nemulte manĝi, precipe kiam temas pri kroma intermanĝeto: aldoni al la tagmanĝo vi ne bezonas, ĉar ni manĝetos en la kadukulejo, ĉe Artemij Filippoviĉ [36]; la duan tagon vi manĝetis nur salmon [37]; li sidiĝis manĝeti sur la bordo de ia rivero ^FK .

(tr)

1.

[mangx.0igi.mangxanta]

(iun) Igi manĝanta: manĝigi infanon; malfacile estas matenmanĝigi lernejanojn [38]; virino venadis unu fojon tage por manĝigi la bestojn [39].

2.

[mangx.0igi.mangxata]

(ion al iu) Igi manĝata, doni por manĝi: manĝigi supon al infano; panon, kiun Mi manĝigis al vi en la dezerto [40]; li […] manĝigis al li produktojn de kampoj, nutris lin per mielo [41]; ĝi […] manĝigis al ŝi la mielon de floroj [42].

[mangx.0ilo.KUI]

Ajna ilo uzata por manĝado, kiaj telero, tranĉilo, manĝbastoneto...: trovis li nur renversitajn meblojn, disŝiritajn tukojn, rompitajn manĝilojn kaj vitraĵojn ‐ ĉiujn signojn de detruado, sed neniujn loĝantojn [43].

Ujo el kiu homoj aŭ bestoj manĝas: bovo konas sian aĉetinton, kaj azeno la manĝujon de sia mastro [44]; se besto estas reĝo de bestoj, ĝia manĝujo staros apud la manĝilaro de la reĝo ^Hamlet ; telero (estas) plata, nur iom kava, manĝujo [45]. bovlo, gamelo, kripo, telero, trogo.

[mangx.0ilaro.KUI]

Tuto de iloj kaj vazoj, kiujn oni uzas por manĝi: oni metis antaŭ mi manĝilaron, kiu konsistis el telero, kulero, tranĉilo, forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj telertuketo [46]; mi, male, manĝis tro rapide, kvazaŭ celante malaperigi manĝilaron kaj kokinaĵon de sur tablo [47]; la tuta vojo estas kovrita de pakaĵoj, plastaj manĝilaroj kaj kartonaj tasoj portantaj la M-simbolon de la firmao [48].

[mangx.antaux0ajxo.KUI]

Krommanĝaĵo por veki apetiton antaŭ ĉefa manĝo (komence de tagmanĝo, vespermanĝo): rafaneto (estas) ofte manĝata kruda kiel antaŭmanĝaĵo [49]. postmanĝaĵo

(tr)

[mangx.cxirkaux0i.KOMUNE]

Manĝi ĉiuflanke; manĝi ĉe la ĉirkaŭo: [la akridoj] ĉirkaŭmanĝos ĉiujn arbojn, kiuj kreskas ĉe vi sur la kampo [50]; por signo de bona humoro oni ĵetadis al si la ĉirkaŭmanĝitajn ostojn reciproke en la vizaĝon [51].

(tr)

1.

[mangx.for0i.lauxvorte]

Tute konsumi manĝante: limakoj formanĝis la laktukojn; kiam kato jam formanĝis, forpelado ne helpos ^PrV ; kiu ĉion formanĝis en tago, malsatos vespere ^PrV ; ili formanĝis la tutan herbon de la kampo [52]; iuj semoj falis apud la vojo, kaj la birdoj venis kaj formanĝis ilin [53]. mordi.

2.

[mangx.for0i.FIG]

(figure) Konsumi, detrui: la bordon iom post iom formanĝas la maro; via filo, kiu formanĝis vian havon kun malĉastistinoj [54]; verkado, tradukado, korespondado formanĝis grandan parton de la noktoj ^VivZam ; tio formanĝis multan tempon; li formanĝas (forglutas) duonon de la vortoj.

[mangx.inter0eto.KUI]

Neformala, neabunda manĝo, okazanta inter la precipaj manĝoj, ekzemple paŭze dum laboro: apetitoveka intermanĝeto, samtempe bongusta kaj sanefika [55].

[mangx.krak0i.KUI]

Manĝi kun krak-bruo: nun li jam gaje krakmanĝis kune kun ili la bongustan avenon [56].

(tr)

[mangx.maten0i.KUI]

Manĝi baldaŭ post la nokta dormo: Fariseo invitis lin matenmanĝi kun li, kaj li eniris kaj sidiĝis [57]; mi eniris en la manĝosalonon kaj matenmanĝis [58]; kiam la suno leviĝis, ili […] haltis, por tie matenmanĝi [59]; li banis sin, matenmanĝis kun apetito kaj komencis akcepti la kurierojn [60].

[mangx.maten0o.KUI]

Manĝo² normale okazanta mallonge post la nokta dormo: kiam fariĝis mateno kaj la reĝo kaj la reĝino sidis ĉe la matenmanĝo, la reĝidino diris, ke ŝi havis en la nokto tre strangan sonĝon [61]; la suno staris jam alte, kiam ili sidiĝis sub granda arbo, por manĝi sian matenmanĝon [62]; la matenmanĝo estis tre bona, mi manĝis satege [63]; vi tre bone nin regalis per matenmanĝo [64]; ŝi baldaÅ­ foriris en sian ĉambron kaj revenis nur por la matenmanĝo [65].

1.

[mangx.post0o.deserto]

Deserto, frandaĵo post la precipa manĝo: postmanĝo al festeno la agrabla ^Hamlet .

2.

[mangx.post0o.tempo]

(malofte) Tempoperiodo, etendiĝanta de unu (tagmeza) manĝo al la sekvonta: post paso de du aŭ tri horoj mi revenis ŝarĝiĝinte per abunda rikolto, amuzprovizo por la postmanĝo en la loĝdomo se pluvis [66].

[mangx.post0ajxo.deserto]

Deserto, postmanĝo¹: malsame al marmelado, kiun oni ŝmiras sur panon, konfitaĵo estas kutime manĝata per si mem kiel postmanĝaĵo [67]; pajlovino […] pro la forteco […] plej ofte estas trinkata […] kiel aperitivo, [kiel] postmanĝaĵo aÅ­ post la manĝado [68].

Manĝi ĝissate: mi satmanĝis kaj estas laca, nun portu min en vian ĉambreton, preparu vian silkan liteton, ni kuŝiĝos por dormi [69]; la lupo satmanĝis, foriris, kuŝiĝis sur verda herbaĵo sub arbo kaj ekdormis [70]; „vi satmanĝos laŭ via volo“, li diris kaj paŝtis ŝin ĝis la vespero [71].

(tr)

[mangx.tag0i.KUI]

Manĝi ĉirkaŭ la tagmezo: se vi volas, venu tagmanĝi ^Revizoro ; por tagmanĝi, lia sankteco iris en alian manĝoĉambron kaj dividis sian nutraĵon kun la dioj [72]; mi devas tagmanĝi antaŭ la ekskurso ^IK ; mi ne donos al li tagmanĝi, ĝis li pagos al mi por la antaŭa [73]; en la supro de Ejfela turo li tagmanĝis kun plej famaj scienculoj de Francujo ^VivZam ; je l' kioma horo vi tagmanĝas (tagmezmanĝas) ^DL ? li tagmanĝis kun ili ĉiutage [74].

1.

[mangx.tag0o.ado]

Manĝo² normale okazanta ĉirkaÅ­ tagmezo: mi nur iom malfruiĝos al la tagmanĝo, sed tio ne estas grava ^Marta ; kiam venis la horo de la tagmanĝo de l' soldatoj, li manĝis ilian hordean panon kun seka viando [75].

2.

[mangx.tag0o.ajxo]

La tuto da manĝaĵoj kaj trinkaĵoj preparitaj aÅ­ komsumitaj dum tagmanĝo¹: post kelke da tagoj ŝi jam ne havus por kio aĉeti nek tagmanĝon por vi kaj por si, nek lignon por fari fajron [76].

[mangx.te0o.KUI]

Posttagmeza, malpeza manĝo² ordinare kun teo aÅ­ alia varma trinkaĵo: hodiaÅ­ ŝi venos por la temanĝo kaj restos dum la vespero [77]

(tr)

[mangx.vesper0i.KUI]

Manĝi en la vespero: en la dua etaĝo li vespermanĝis: li manĝis tritikan platan kukon, plenmanon da daktiloj kaj trinkis pokalon da malforta biero [78]; la familio de la masonisto, kolektiĝinte en la malvasta ĉambro, sidiĝis por vespermanĝi [79].

1.

[mangx.vesper0o.ado]

Manĝo² normale okazanta fine de la tago: post la vespermanĝo niaj fratoj eliris kun la gastoj [80]; ĉe la vespermanĝo oni malmulte parolis [81].

2.

[mangx.vesper0o.ajxo]

La tuto da manĝaĵoj kaj trinkaĵoj preparitaj aÅ­ komsumitaj dum vespermanĝo¹: la kuiristino alportis al mi la vespermanĝon [82]; bongusta vespermanĝo.

[mangx.sankta_0o.BELA]

La evangelia epizodo pri la lasta vespermanĝo paska de Jesuo kun la apostoloj, kiun la kristanoj rigardas prototipo de eŭkaristio, ofta temo de pentraĵoj: du el liaj verkoj Mona Lisa (La Gioconda) kaj La Sankta Manĝo (La Lasta Vespermanĝo) okupas la unikajn lokojn [83].

[mangx.abel0ulo.ZOO]

(komune) Brilkolora birdo¹ kun longa kurba beko, manĝanta abelojn, vespojn ks; genro³ el familio meropedoj (Merops): videblaj specioj: ... faska upupo, eÅ­ropa abelmanĝulo, marĉa cirkuo [84]. meropo

[mangx.bluvangaabel0ulo.ZOO]

[85] Abelmanĝulo kun verdkolora plumaro.

[mangx.hom0ulo.KOMUNE]

Homo, manĝanta aliajn homojn: antaŭ kelkaj centjaroj la eŭropanoj […] kreis plej absurdajn rakontojn pri hommanĝuloj [86]; Elli – juna knabino el usona ŝtato Kansaso – havas multajn kontraŭulojn, ekzemple la hommanĝulo kaj la fia sorĉistino Bastinda [87].

[mangx.formik0ulo.ZOO]

(komune) Besto manĝanta formikojn, termitojn, precipe longalangaj mamuloj el familioj mirmekofagoj, manisedoj: granda formikomanĝulo voros proksimume 30 000 formikojn kaj termitojn dum tago [88].

1.

[mangx.insekto0ulo.KOMUNE]

Besto nutranta sin precipe de insektoj: la Malgranda grebo estas ĉefe insektomanĝulo kun dieto komponita ĉefe de larvoj kaj de plenkreskuloj de akvaj insektoj [89]; malgranda, aktiva insektomanĝulo, Kirtlanda parulio manĝas en la subaj partoj de arboj, foje ŝvebante aŭ serĉe surgrunde [90].

2.

[mangx.insekto0ulo.ZOO]

(arkaismo) Iu el la iama ordo insektomanĝuloj.

[mangx.insekto0uloj.ZOO]

(arkaismo) Iama ordo el la klaso mamuloj (Eulipotyphla): lastatempe oni multe rafinis la taksonomion, kaj oni nun metis tupajuloj[n], makrosceliduloj[n], kaj dermopteroj[n] en apartajn ordojn kune kun multaj fosiliaj grupoj antaŭe metitaj en la ordo de insektomanĝuloj [91]. erinaco, soriko, talpo