^*tuŝ/i

(tr)

1.

Kontaktiĝi kun:

a)

(iu) Senpere alproksimigi la fingrojn aŭ ian parton de la korpo al io aŭ iu: infano, ne tuŝu la spegulon[1]!; liaj lipoj apenaŭ tuŝis la glason (f); du flugiloj tuŝis unu la alian [2]; ĝi eĉ ne tuŝas lian orelon (= li estas indiferenta) ^PrV .

b)

(io) Atingi ion, kontaktiĝi kun io: longa kurteno tuŝanta la plankon; tondilo ne tuŝis mian kapon, ĉar mi estas konsekrita al Dio [3]; poste la limo iros malsupren kaj tuŝos la bordon de la maro [4]. trafi.

2.

(figure) Trakti:

a)

Fari malbonajn ŝanĝojn en io: etendu Vian manon kaj ektuŝu ĉion, kion li havas [5]; ne tuŝu miajn sanktoleitojn, kaj al miaj profetoj ne faru malbonon [6]; kontraŭ peko batalu, sed pekanton ne tuŝu ^PrV .

b)

Mallonge kaj akcesore pritrakti temon: mi ne prepariĝis paroli antaŭ vi […], sed mi tuŝos nur per nemultaj vortoj tiun demandon [7]; la lingva demando estas daŭre tiom tikla afero, ke oni apenaŭ povas tuŝi ĝin [8].

3.

(figure) Koncerni:

a)

(iu) Forte impresi ies koron, spiriton, animon: ĝi tuŝas lin kiel akvo anseron (neniel) ^PrV ; kio post la montoj kuŝas, tio nin neniom tuŝas ^PrV ; la respondo malagrable tuŝis la princon [9]; tuŝita de scivolemo, admiro, timo; ĝis larmoj tuŝita de romano ^BdV ; kortuŝanta rideto [10]; senkulpa kaj tuŝanta voĉo ^BdV ; tuŝanta (= elvokanta) pentraĵo de bruna, ŝaŭma biera kruĉo ^BdV ; paroli kun tuŝiteco de l' koro ^BdV .

b)

(io) Koncerni, rilati al: min ne tuŝas la afero mi staras ekstere ^PrV ; vin ne tuŝu la eraroj en fremdaj faroj ^PrV ; leĝo pasintaĵon ne tuŝas (valoras nur por poste sed ne por antaŭe) ^PrV ; parolado pri diversaj demandoj tuŝantaj la lingvon [11].

Ago tuŝi: kontraŭ la ektuŝon de tiu principo ili volu ĉiam energie batali [12]; homoj, kiuj estis malpuraj pro ektuŝo de mortinta homo [13]; io sorĉa devis esti en ŝia tuŝo, ĉar la Greko tuj trankviliĝis [14]; [li] tre facile transiris de unu salono en alian […], per unu tuŝo forigante la ŝtonajn platojn en la kolonoj kaj muroj, kie estis kaŝitaj pordoj [15]; kuraĝu nun ekpalpi mian korpon per malĉasta tuŝo, — kaj tiu ĉi ŝtalo trapenetros la mezon de via voluptavida brusto [16].

(tr)

Forte kaj maldelikate tuŝi; puŝi¹: malatente li tuŝegis ilin kaj la ŝtonoj plaŭd' plaŭd' falis en la puton [17]; leviĝu! ŝi ekkriis, tuŝegante lin per la kubuto [18]; la vento movas la pendigitojn, kiuj tuŝegas unu alian [19]; li komencis forkuri, tuŝegante la kolonojn, kiuj ŝajnis bari al li la vojon [20]; li tuŝegis la bovon per la mano por konvinkiĝi, ĉu li vivas ankoraŭ [21]; tiuj, kiuj en la estonta tempo volos fari al mi surprizojn, ne tuŝegu per sia propra kolo hakilon aŭ ŝnuron [22]; iliaj preĝoj tuŝegis unuj aliajn, kiel ŝtonoj senditaj per ĵetilo [23]; la silenta afliktita esprimo en lia vizaĝo tuŝegis la koron de Bastjano [24]. kolizii.

(tr)

Delikate apenaŭ tuŝi: la sovaĝa arbara kolombo […] tuŝetadis per siaj flugiloj la kolharojn de la leonoj [25]; la anĝeloj tuŝetis ŝiajn piedojn kaj manojn, kaj tiam ŝi malpli sentis la malvarmon [26]; subite, ŝajnis al li, ke iu mano tuŝetis de poste lian kapon [27]; li prenis ŝian manon, kliniĝis kaj delikate kisis ĝin, apenaŭ tuŝetante per la lipoj ^IK ; flugtuŝi ŝin eĉ nevole [28]. froteti, karesi, kisi, leki, preterflugi.

Tuŝi unu la alian, ne lasi interspacon, kontakti: oni manĝis kaj trinkis, intertuŝis la glasojn [29]; la eksplodforto de la vulkanoj estas grave pligrandigata, se akvo kaj magmo intertuŝiĝas [30]; oni difinis punkton M5, kie intertuŝiĝis linio inter tera limpunkto kaj la internacia maro [31].

(tr)

1.

Denove tuŝi: li tial certe ne fermus la libron kaj formetus kaj neniam retuŝus ĝin [32].

2.

Korekti desegnon, gravuron, pentraĵon aŭ fotografan kliŝaĵon: la mano per firma movado, sen la eĉ plej malgranda tremado aperigis sur la papero delikatajn, mallongajn aŭ retuŝitajn konturojn ^Marta .

3.

Korekti, plibonigi ion ajn: okuloj, vangoj, buŝo […] aŭtentikaj, sen bezono de retuŝo (ŝminko) [33].

Tia, ke oni ne povas, aŭ ne rajtas, ĝin tuŝi: la fundamento de nia lingvo devas resti por ĉiam netuŝebla [34]; ŝtato ne estas eterna kaj netuŝebla konstruaĵo [35]; la homa korpo kaj vivo estas sankta kaj netuŝebla donaco de Dio [36]. tabua

Neebleco, aŭ malpermeso, tuŝi aŭ ŝanĝi ion aŭ iun: severa netuŝebleco de nia fundamento estas la plej grava kaŭzo de nia ĝisnuna progresado [37]; konfidante al sia ambasadora netuŝebleco, li trinkis, festenis [38]. tabuo

Kiu emocias kompatige, tenere: tuŝtuŝa rakonto; tio estas aparte kortuŝa, ĉar tiuj, kiuj devas defendi siajn proksimulojn, estas iliaj murdintoj [39]; li adiaŭis […] sur la mortolito, postlasante same kortuŝan abrupte nuliĝantan lastan notlinion [40].

(tr)

Eksciti ies sentojn; emocii; kompatigi iun: vi kortuŝis min per unu ekrigardo de viaj okuloj [41]; la sinjoro de tiu servisto kortuŝite liberigis lin kaj pardonis al li la ŝuldon [42]; certe ŝi povus demandi kaj paroli pli saĝe, sed […] ĉu tiam la filino apogus sin al ŝia ŝultro kaj rigardus ŝin kun tiu preskaŭ kortuŝanta rideto [43]?

(ntr)

Senti kortuŝan emocion, kompatan, bonvolan senton: li elvenis kaj vidis grandan homamason kaj li kortuŝiĝis pri ili, ĉar ili estis kiel ŝafoj ne havantaj paŝtiston [44].

Emocio¹, sento de kompato, kunsento: miavice nun! ci estis sen kortuŝo, mi estos sen kompato [45]! la vizaĝoj de la patrinoj portis esprimon de sentimentala kortuŝo [46]; larmoj de kortuŝo ekbrilis en liaj okuloj [47]; rapide li reiris […], por ne lasi sin ekregi de kortuŝo, neinda je romano [48].