^*puŝ/i

(tr)

1.

Per abrupta premo aŭ duonfrapo movi aŭ provi movi ion for de si: puŝi iun per kubuto, genuo, ŝtonon per piedo; li puŝis min eksteren; oni min puŝis, ke mi falu [1]; ŝi puŝis la knabon je la flanko, tretis lin per la piedoj kaj forpelis lin el sia domo [2]; unu puŝas kaj frapas la alian [3]; ne pro malamikeco li puŝis lin [4]; oni disdonadis bulkojn kaj kringojn, la buboj puŝadis sin sur la stratoj, kriadis hura kaj fajfadis [5]; la ŝipisto kaj lia servanto per siaj stangoj puŝis la ŝipon antaŭen [6]; jen granda vento leviĝis de la flanko de la dezerto, puŝis la kvar angulojn de la domo, kaj ĉi tiu falis [7]; ŝaŭmo puŝata de la vento fluas sur la bordo [8]. bati¹, frapi¹, peli¹, ŝovi

Rim.: Puŝi distingiĝas de peli ĉar ĝi entenas ideon de senpera kontakto, kaj tiun de pli kruda forto.

2.

(figure) Peni meti iun en ian staton: li puŝus Egipton al la milito [9]; vi min elpelus el la regno kaj vi puŝus min al la mizero ^Ifigenio ; li al generaleco sin puŝas [10]; tiuj malbonaj kondiĉoj puŝas ilin sur la vojon al striko; (figure) reciproka malkonfido puŝos ilin al kontraŭstaro [11]; ia nevenkebla deziro puŝadis lin antaŭen; malplena sako puŝas al peko ^PrV ; puŝata de la deziro ekrigardi [12]; puŝata de la entuziasmo [13]; ŝia forta pedagogia talento puŝis ŝin al la instruista profesio; pro la persisto de la intergentaj malamoj la homaro estus fatale puŝata al novaj katastrofoj. instigi, peli²

1.

Ekpremo aŭ ekfrapo, kiu delokigas: ricevi puŝojn de sia patro; la glitveturilo flugis antaŭen: de tempo al tempo oni sentis puŝon, kvazaŭ oni veturus super kavojn aŭ arbetaĵojn [14]; donu al ŝi malgrandan puŝon tiel, ke ŝi falu en la akvon [15]; [pro] fortegaj ventpuŝoj […] en la aero flugadis simile al cigna lanugo la ŝaŭmo el la maro [16]; (figure) tiam nia afero ricevis potencan puŝon antaŭen [17].

2.

Atako: furioza puŝo de pasio atakas nun subite la pastrinon ^Ifigenio ; se […] per unu puŝo de ponardo li povus sin de ĉio liberigi ^Hamlet ; malgraŭ ĉiuj ventoj kaj puŝoj Esperanto vivis kaj kreskis regule [18].

Esti puŝata; ricevi puŝojn: puŝiĝi per la kapo al la muro; ili puŝiĝas je tiom da malhelpoj […] ke ili perdas ĉian paciencon [19]; vi iros sendanĝere vian vojon kaj via piedo ne falpuŝiĝos [20]; ĉies libero limiĝas tie, kie ĝi puŝiĝas kontraŭ la libero de aliaj; falpuŝiĝi ĉe [21], sur [22] ŝtono; (figure) la entrepreno puŝiĝas je malhelpoj ^EE . albatiĝi, kolizii, sinpelado

Antaŭenigi: mia mano samzorge turnis la klinkon de la pordo, kaj ĝin antaŭenpuŝis kvazaŭ ŝtelisto surprizonta trankvilan loĝanton [23]; (figure) tio estas la sola ebleco antaŭenpuŝi la aferon [24]; (figure) la financpova alianco de firmaoj kaj politiko multloke energie klopodas antaŭenpuŝi privatigon [25].

(tr)

Faligi puŝante: depuŝinte la kapuĉon de l' oreloj, li aŭskultis^B ; eĉ se ili suprenirus en la ĉielon, mi de tie depuŝos ilin [26]; (figure) nia lingvo ne bezonas jam timi, ke io pereige depuŝus ĝin de tiu natura rekta vojo, laŭ kiu ĝi evoluas [27].

(tr)

Disigi puŝante: la talpo ekpremis per sia larĝa nazo […] kaj dispuŝis la teron tiamaniere, ke fariĝis granda truo, tra kiu penetris lumo [28]; la policistoj estis devigitaj dispuŝi ilin por liberigi la vojon [29].

(tr)

1.

Forigi puŝante: elpuŝi iun de lia loko; forpuŝi almozulon el la korto; (figure) de l' fremdulo forpuŝas min la timo ^Ifigenio ; (figure) vi estos elpuŝita el via heredaĵo [30]; (figure) Esperanto neniom celas elpuŝi la naciajn lingvojn ^VivZam . forpeli

2.

Malkonsenti, malakcepti, rifuzi: forpuŝi peton [31]; forpuŝi admonon [32]; forpuŝi instruon [33] [34]. forbalai, forigi, forĵeti

(tr)

Puŝi en ion: la knabino […] superforte enpuŝis la piedon en la ŝuon [35]; enpuŝi al iu la tranĉilon en la korpon [36] [37].

Reciprokaj premiĝado kaj repuŝiĝado: nia laborejo […] havas plej bonan reputacion […] tial laboristinoj sin puŝas al ni, amase […] estas vera interpuŝiĝo ^Marta ; en la amaso fariĝis neimagebla interpuŝiĝo [38]. tumulto

Puŝiĝi unu kontraŭ alia: ambaŭ aliras samtempe kaj kunpuŝiĝas per la fruntoj [39]; en la pordo ili kunpuŝiĝas kun la revenanta policano [40]; ni povas perei en la okazo, se ia el la kometoj kunpuŝiĝos kun la tero ^FK ; (figure) la lingvoj mem, konstante kunpuŝiĝante unuj kun la aliaj, ĉiam pli kaj pli konfuziĝas, kripliĝas ^EE .

(tr)

En kontraŭan direkton puŝi: dum pafado la du „brakoj” de la arko „repuŝiĝas”, kaj la rezultanta energio pluigas la forton de la eligata sago [41]; repuŝi atakon, malamikojn; repuŝi iun kun malestimo; repuŝi (refuti) argumenton; repuŝi la saĝulojn malantaŭen kaj malsaĝigas ilian scion [42]; David repuŝis siajn homojn per [siaj] vortoj, kaj ne permesis al ili leviĝi kontraŭ Saulon [43]; ili repuŝas influon de Vaŝingtono kaj lamigas Unuiĝintajn Naciojn [44].

(tr)

Traigi puŝante: la nigre vestita virino rapide trapuŝiĝadis tra la amasoj da pasantoj ^Marta ; kiamaniere mi povos trapuŝi min tra la mustruo [45]?

Puŝi per piedo: restoraciaj viŝtukoj […] glitadis sur la tuta ŝarĝoplato, Gruntin […] piedpuŝis ilin malataŭen kaj ĉesis atenti ilin [46]; li akceptas piedpuŝon de l’ subkapitano kaj puŝiĝas sub la ferdekon [47]. treti

Subita, iom forta ventoblovo: sekvis ankoraŭ unu ventpuŝo, kaj ĉiuj sur ŝnuro pendantaj fiŝoj ekbatiĝis al la muro de la domo, [48]; kiam ventpuŝo trafas ĝin, la tuta konstruaĵo skuiĝas [49]; [ĝi] kriis, kiam ventopuŝo ĝin ĵetis sur la dorson [50]. burasko