^* -et/ ^UV

I.

-et

serĉi '-et'

[et._0]

[et._0.sufikso]

Sufikso esprimanta rimarkinde malaltan gradon de grandeco aŭ intenseco, ofte kun specialigo de la radikvorta ideo: en nia lando sin ne trovas montoj, sed nur montetoj [1]; ili prenis ŝtonojn kaj faris monteton [2]; sur lia vizaĝo mi vidis ĝojan rideton [3]; mi sidas sur seĝo kaj tenas la piedojn sur benketo [4]; mi aĉetis por la infanoj tableton kaj kelke da seĝetoj [5]; dornarbeto [6]; brueto de falanta folio [7]; iometo da verdaĵo [8]; verdeta aŭ ruĝeta [9]; li sidis en malvarmeta ĉambreto [10]; ili vidis la knabeton kun lia patrino Maria, kaj adorkliniĝis al li [11]; kial vi rigardas la lignereton en la okulo de via frato, kaj ne pripensas la trabon en via okulo [12]? donacetoj subtenas amikecon ^PrV ; hejma dometo estas kiel patrineto ^PrV ; oni komencas per ŝteletoj kaj finas per ŝtelegoj ^PrV ; riveretoj fluas al riveroj ^PrV ; dronanto eĉ herbeton kaptas avide ^PrV ; malgranda birdeto, sed akra ungeto ^PrV ; ne ĉiu papereto estas banka bileto ^PrV ; por paro amanta ĉiu loketo sufiĉas ^PrV ; nenia peketo restas longe sekreto ^PrV ; tio estas lia amata ĉevaleto ^PrV ; ŝi […] kudris malgrandan beletan saketon, kiun ŝi plenigis per delikata poligona grio [13]; sur la musko briletis per verdeta lumo pli ol cent lampiroj [14]; tiel dense, kiel rafanetoj en fasko [15]. -eg

Rim. 1: -et estas ofte (mis)uzata kun karesa senco, anstataŭ -ĉj, -nj: patreto kaj patrineto [16].

Rim. 2: Vd rimarkon ĉe -eg.

1. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38
2. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 31:46
3. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38
4. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 26
5. L. L. Zamenhof: Fundamento de Esperanto, Ekzercaro, § 38
6. La Nova Testamento, S. Mateo 7:16
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 26:36
8. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro 1a
9. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 13:49
10. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 3:20
11. La Nova Testamento, S. Mateo 2:11
12. La Nova Testamento, S. Mateo 7:3
13. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Fajrilo
14. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Sovaĝaj cignoj
15. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
16. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Avineto

angle:

-et, -ette, -let

beloruse:

афікс для выражэньня памяншэньня ў эспэранта

france:

-ette

germane:

-chen, -lein

hungare:

-cska, -cske, -ka, -ke

ide:

-et

nederlande:

-je, -tje, -mpje, -pje, -etje

portugale:

-inho, -inha, -ico (sufixo que forma o diminutivo)

signune:

O@10

volapuke:

-il

II.

et-

serĉi 'et-'

[et.0_]

[et.0_.prefikso]

Prefikso esprimanta malgrandecon, malvastecon de la speco aŭ skalo al kiu apartenas la koncernato: etkomerco [17]; pundomoneroj estis falsataj etskale fare de malgrandaj falsistoj [18]; japanoj fariĝis riĉaj, sed ilia psiĥologio restas tipe etburĝa [19]; nu, la etburĝo estas fifantaziaĵo jam de Marks kaj poste de Lenin [20]; konservativa etburĝaro [21]; kia kverelema li estis kaj etanima (bagatelema, senindulga) [22]; la punktokomo estas sub mia dekstra etfingro [23]; muelŝtonoj kutime estas el etgrajna firma sabloŝtono aŭ kalkoŝtono [24].

Rim.: Per tiu ĉi neordinara pseŭdoprefiksa kunmeto oni reliefigas la abstraktecon de la eteco, rilatigas ĝin ne al la koncernato mem, sed al la karakteriza trajto. Etburĝo ne estas malaltstatura burĝo, sed homo kies burĝeco estas malaltranga; etfingro de viro povas esti pli granda ol ajna fingro de knabo.

17. Frederiko Engelso Pri la loĝejproblemo
18. Monato, DJ Cane: Monfalsada ekonomio, 2012
19. Monato, Yamasaki Seikô: Busoj, biciklantoj kaj kavaliraj kutimoj, 2007
20. Hans-Georg Kaiser: Kio estas etburĝo? (eseo)
21. Monato, Jomo Ipfelkofer: Volo de la popolo, 2010
22. Asizano 47 Porotce
23. E. Grimley Evans: Interreto: uniksulo ekspertas Unikodon, Monato, 2000/02, p. 20
24. Muelŝtono - Vikipedio

angle:

small-

beloruse:

дробна-

germane:

~komerco: Kleinhandel, Einzelhandel. ~burĝo: Kleinbürger. ~anima: kleinlich, kleingeistig, pedantisch.

hungare:

kis- ~burĝo: kispolgár.

ruse:

мелко- ~burĝo: мелкий буржуа.

III.

Samsignifa memstara vortero:

eta

serĉi 'eta'

[et.0a]

[et.0a.malgranda]

Malgranda, malintensa: granda nubo, eta pluvo ^PrV ; sur Nilo svarmis etaj ŝipetoj [25]; etaj koboldoj kun vaglumo sur la ĉapo dancis ĉirkaŭe [26]; ne videblaj por la homa okulo, ŝvebis malgrandaj etaj estaĵoj [27]; kiun el niaj faroj oni elektos […], eble tre etan, forgesitan, tamen registritan ― pize malgrandan [28].

Rim.: En praktika uzado eta estas ofte uzata kiel pli forta esprimo ol malgranda. Ĝia celata senco estas do ofte pli komparebla al tre malgranda aŭ malgrandega.

25. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, Ĉapitro 21a
26. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Lino
28. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Turgardisto Ole

afrikanse:

klein

albane:

vogël

amhare:

ጥቃቅን

angle:

tiny

arabe:

صغير

armene:

փոքրիկ

azerbajĝane:

miniatür

beloruse:

малы, маленькі, мініятурны, дробны, слабы

bengale:

অতি ক্ষুদ্র

birme:

အလွန်သေးငယ်သော

bosne:

maleni

ĉeĥe:

drobný, malinký, maličký, malý, nepatrný

ĉine:

略小 [lüèxiǎo], 細小 [xìxiǎo], 体积小 [tǐjīxiǎo], 俴 [jiàn], 矬 [cuó], 更小 [gèngxiǎo], 更无足轻重 [gèngwúzúqīngchóng], 不明显 [bùmíngxiǎn], 裨 [pí], 芾 [fèi]

dane:

lille

estone:

väike

filipine:

maliit na maliit

france:

petit (adj.)

galege:

minúsculo

germane:

klein

guĝarate:

નાના

haitie:

ti

haÅ­se:

kankanin

hebree:

קטן

hinde:

छोटे

hispane:

pequeño, poco

hungare:

kis, kicsi, kicsiny

ide:

mikra

igbe:

obere

irlande:

beag bídeach

islande:

pínulítill

japane:

小さな [ちいさな]

jave:

cilik

jide:

קליינטשיק

jorube:

aami

kanare:

ಸಣ್ಣ

kartvele:

პატარა

kazaĥe:

кішкентай

kimre:

bach

kirgize:

кичинекей

kmere:

តូច

koree:

작은

korsike:

petricaghju

kose:

zincinane

kroate:

maleni

kurde:

pito

latine:

vegrandis

latve:

niecīgs

laÅ­e:

ຂະຫນາດນ້ອຍ

litove:

mažytis

makedone:

мали

malagase:

kely

malaje:

kecil

malajalame:

തീരെച്ചെറിയ

malte:

ċkejkna

maorie:

iti

marate:

लहान

monge:

me me

mongole:

жижигхэн

nederlande:

klein, piepklein, miniem, minuscuul

nepale:

साना

njanĝe:

ting’onoting’ono

okcidentfrise:

lyts

panĝabe:

ਛੋਟੇ

paŝtue:

کوچنی

pole:

mały, malutki, drobny, tyci

portugale:

pequeno

ruande:

gito

ruse:

небольшой, мелкий, слабый

samoe:

laʻitiitī lava

sinde:

ٺهي

sinhale:

ඉතා කුඩා

skotgaele:

beag bìodach

slovake:

písmeno gréckej abecedy, éta, η

slovene:

droben

somale:

yaryar

ŝone:

dikidiki

sote:

nyenyane

sunde:

leutik pisan

svahile:

vidogo

taĝike:

майдаяк

taje:

จิ๋ว

tamile:

சிறிய

tatare:

кечкенә

telugue:

చిన్న

tokipone:

lili

ukraine:

крихітний

urdue:

چھوٹے

uzbeke:

kichkina

vjetname:

nhỏ

volapuke:

smalik

zulue:

omncanyana

etaĵo

serĉi 'etaĵo'

[et.0ajxo]

[et.0ajxo.KOMUNE]

Malgranda, delikata, eventuale ignorinda afero; bagatelo: estis amaso da etaĵoj, kiuj kaŭzis, ke multaj ne sentis sin respektataj en la ukrainia Krimeo, ŝi diras [29].

29. K. Kniivilä: Krimeo estas nia, 2015

beloruse:

малое (нешта), дробязь, драбніца

france:

détail, rien (petite chose)

etulo

serĉi 'etulo'

[et.0ulo]

Infaneto, ido: la anĝelo […] kisis […] la infanon, kaj la etulo duone malfermis siajn okulojn [30]; mi ludas [la dramojn] antaÅ­ la etuloj, kaj la etuloj ploras, kiel iam ploris patro kaj patrino [31]; En supra ĉambro lulo ... lulo ... / Anĝele dormas la etulo [32]. bebo, ido², malgrandegulo, nano

30. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Anĝelo
31. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Pupludisto
32. R. Schwartz: La diversaj aĝoj de l' homo

angle:

little one

beloruse:

малыш, малое, карантыш

ĉeĥe:

děťátko, mrně, prcek, škvrně

france:

petit (subst.)

germane:

Kleiner

hebree:

קטן

hungare:

pöttöm (ember), kicsike

ide:

mikro

japane:

小さい人 [ちいさいじん], 子ども [こども]

nederlande:

kleintje

pole:

maluch, maluszek, berbeć, karzeł, kurdupel (obraźl.)

ruse:

малыш

slovake:

človiečik

tokipone:

jan lili

ukraine:

маля, малюк

etigi

serĉi 'etigi'

[et.0igi]

Malgrandigi: ĉion bonan kaj belan, kiu en ĝi speguliĝis, ĝi etigis preskaŭ ĝis plena nenieco [33]; ili klopodas kaŝi kaj etigi la krimojn de la reĝimo [34]; oni povas celi produkti malpli da varmo […], por tio helpas kaj uzi malpli da transistoroj kaj ilia etigo per progreso de fabrikado [35].

33. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
34. Monato, Bardhyl Selimi: Kosovo kaj Serbio ĉe vojkruciĝo, 2003
35. Monato, Franck Arnaud: Kvietigu tiun komputilon!, 2004

angle:

shrink

beloruse:

зьмяншаць, памяншаць

ĉeĥe:

zmenšit

ĉine:

使变小 [shǐbiànxiǎo], 比例縮小 [bǐlìsuōxiǎo], 减小 [jiǎnxiǎo]

france:

rapetisser

germane:

verkleinern, klein reden

hispane:

empequeñecer

hungare:

kicsinyít

ide:

mikrigar

japane:

小さくする [ちいさくする]

pole:

zmniejszać, pomniejszać, umniejszać, zdrabniać

slovake:

zmenšiť

ukraine:

зменшувати