^*dev/i ^UV

(tr)
(la objekto estas infinitivo)

1.

Ne povi ne fari ion pro ia materia neceseco, praktika bezono, morala leĝo aŭ fremda sintrudanta volo: lernolibron oni devas ne tralegi sed tralerni [1]; ĉiu vivanto devas morti; li devis obei [2]; la delikataj aparte kaj la maldelikataj aparte, bonorde, kiel devas esti [3]; mi devas posedi ankaŭ tiun neŭtrale-homan lingvon, kiun miaj samtempuloj uzas por rilatoj intergentaj [4]; kiu volas mensogi, devas bone memori ^PrV la [...] nokton li devis tradormi sur fojnamaso meze de senbara kampo, alian liton li ne havis [5]; mi devas sendi tiun leteron antaŭ morgaŭ; pri gustoj oni disputi ne devas ^PrV ; oni ne devas havi tro multe da konfido al si mem ^Marta ; nenian trinkaĵon el vinberoj li devas trinki [6] (estas malpermesite, ke li trinku); tial ni neniam devas paroli (estas malpermesite, ke ni parolu) en niaj kongresoj pri aferoj speciale politikaj [7]; mi ne devas malatenti tion [8]; se ni ne trovas pli bonan esprimon, tio ne devas nin ĉagreni [9]; ili ne devis lasi rimarki, ke ili nenion vidas [10]; ĉu tiu ĉi ideo estas aktiva aŭ pasiva, tion ĉi la sufikso „aĵ“ tute ne devas montri al ni [11]; mi vojaĝas kun sekreta komisio, pri kiu vi ne devas min demandi [12]; pri tio oni ne devas silenti, kaj mi faros, kion mi povos, ke la historio venu en la gazeton [13]; ni ne devas malĝoji, se nia laborado estas iafoje tre malfacila kaj sendanka [14]. bezoni, nepre, ŝuldi

2.

Kelkfoje ĝi montras la certecon aŭ eĉ nur la probablecon; certe ...i, probable ...i, supozeble ...i: kiel ravita vi devas esti! (vi supozeble estas) […] sendube […] vi devus nun esti la plej feliĉa el ĉiuj viroj [15]; oni devus esti freneza por akcepti tion [16]; ili tiel freneze kriegas, ke oni devas esti surda, se oni ne aŭdas [17]; se ĝi ne fariĝos nun, ĝi devas jam iam fariĝi en estonteco [18]; tiuj argumentoj devis ŝajni al tiuj homoj tiel same infanaj kiel al ni nun ŝajnas iliaj tiamaj kontraŭparoloj ^EE ; prezentu al vi, kiel tiuj arboj devis brili en la suna lumo [19].

3.

(evitinde) (post „ne“) Ne necesas, ne bezonas: ĉe mia brita klavaro la punktokomo estas sub mia dekstra etfingro, do mi ne devas movi la manon [20].

Rim.: Tian uzon de „ne devas“ oni trovas precipe ĉe parolantoj de ĝermanaj lingvoj pro influo de la propra lingvo. Kelkaj eĉ distingas „devas ne...“ (ne estas permesite) de „ne devas...“ (ne estas deviga). Tia uzo tre verŝajne estos miskomprenata kaj do estas evitinda. Prefere diru „ne bezonas“ aŭ „ne estas devigata“ por klare esprimi la ideon de mankanta devigo. Ebla kvankam ne kutima estus ankaŭ diri „maldevas“. [Wolfram Diestel]

Neevitebla, necesa: mi havas gravan devan renkonton hodiaŭ vespere kun la patro de unu el miaj lernantoj [21]; en Belgio la partopreno en balotado estas deva [22]; ankaŭ aliaj landoj en Eŭropo uzos tiajn identeckartojn, kiuj ekde oktobro fariĝos devaj por civitanoj de Eŭropa Unio [23]. deviga, -end

Farotaĵo necesa pro leĝo, moralo aŭ konveno: ĉiu plenumas sian devon [24]; ili havis la devon gardi [25]; ŝi puŝis la fidelecon al ĵuro, al devo, al amo [26]; plenumado de la patrina devo ^Marta ; nenia devo estas por mi tiel sankta, ke mi ne estus preta ĝin rompi [27]; mi estas preta servi tuj, mia devo estas helpi la traveturantojn [28]; mi estintus inter la Turkoj malbona edzo en la horo, kiam la publika kriado ilin vokas plenumi siajn edzo-devojn [29]. disciplino, jugo, ofico, regulo, tasko

Postulata de la leĝoj, moralo aŭ konveneco: tio ĉi tute ne estas deviga regulo [30]; ĉio, kio troviĝas en tiu ĉi libro, devas esti rigardata kiel deviga por ĉiuj [31]; la esperantismo enhavas ankoraŭ ideon internan, kiu ne estas deviga por ĉiuj [32]; la sola unu fojon por ĉiam deviga por ĉiuj esperantistoj […] estas la verketo „Fundamento de Esperanto“ [33]; ŝia edzo eble skribas pri la poezieco, kiu estas deviga por virino, kaj ŝi iras en la kuirejon ^Marta !

(tr)

Fari, ke iu devu: ŝi devigis ŝin manĝi en la kuirejo [34]; ni lin devigos redoni al ĝia vera posedanto la enhavon de l’ paperujeto [35]; per eksperimentoj oni devigis la naturon, ke ĝi montru siajn limojn [36]; mi deviĝis (mi iĝis devigata) skribi al vi, por kuraĝigi vin batali por la kredo [37]; li faris el ili […] tri mil sescent kontrolistojn, por devigadi la popolon labori [38]; demando ne kostas, demando ne devigas; ^PrV ekzameni ne devigas preni ^Prv . cedigi, subigi, trudi

Neceso aŭ trudo fari ion: la interna ideo de Esperanto […] havas absolute nenian devigon por ĉiu esperantisto aparta [39]; sub la devigo de ia kobolda petolemo li komencis filtradi inter siaj fingroj la delikatan sablon [40]; ili estas senditaj al lernejoj por esti edukitaj, sed tie oni apenaŭ uzas devigon [41].

Laŭvola, kiu ne trudiĝas, kiun oni ne nepre faru, libervola: por [...] savi mian posteularon kontraŭ [...] refalo en gente-religian ŝovinismon, mi devas aliĝi al tiu liberkreda komunumo [...] kaj akcepti [...] ĝiajn komunumajn aranĝojn, ĝiajn nedevigajn neŭtrale-homajn festojn kaj morojn [42]; nedeviga Esperanto-instruado en estonaj lernejoj [43].

(tr)

(iun) Ligi per promeso, ke tiu nepre faros: dum la ŝuldanto silente devontigas sin al dankemo, same ankaŭ la bonfaranto devontigas sin al konservado […] de tiu sama bonvolo [44]; [li timis] devontigi sin sen scio al pagado de grandaj sumoj [45].

(tr)

(ion) Akiri de iu per trudo: eldevigi de iu konsenton; se el iu mi maljuste eldevigis ion, mi redonas kvaroblon [46]; [ili] pretigu vian de longe promesitan helpmonon, por ke tio estu preta, kiel volonte donita, kaj ne kiel eldevigita [47].

Forpreni ies devon: oni sendevigas karitatajn organizaĵojn pagi imposton je siaj enspezitaj monoj, kaj la donacintoj de la mono povas profiti de sendevigo pagi imposton je la donacita mono [48]; senrajtigo kaj sendevigo: nur la civitaj leĝoj ebligas la koncernan organon limigi rajtojn kaj liberigi je devoj [49]. emancipi

1.

Altrudo al si mem de ioma modereco en deziroj aŭ bezonoj, memdisciplino: la sindevigo estas la komenco de la ĝentileco kaj eĉ de la moralo; dirante tion, ŝi konstante ridis, sed ŝia rido ĉi tiun fojon jam havis la neagrablan sonon de ia sindevigo ^Marta . bridi

2.

Doni regulojn, principojn al si mem: per sia sindevigo al plurlingveco la Eŭropa Komisiono subtenas diversecon kaj ne unuformecon [50].

Rim.: La Analiza Skolo preferas la vorton „memdevigo“ por eviti la envortan akuzativon. [Wolfram Diestel]

(tr)

Perforte devigi iun fari ion: jen tiele tre agrablaj ĝuoj transformiĝis por mi poste en kostajn truddevigojn [51].