^*mov/i ^PV

(tr)

1.

[mov.0i.transloki]
en:

Transloki ion: ni ne povis movi tiun pezan ŝtonon; movu pli rapide la piedojn, por ke ni venu ĝustatempe [1]; movu nenion en la ĉambro; la lokomotivo movas la vagonaron; barko movata de fortaj brakoj; ŝipo, kiu sin movas per vaporo [2]; la luno sin movas sur la ĉielo; starigataj en vicoj […] tiel dense, ke ili ne povis movi la brakojn [3]; (figure) malrapida konversacio faletante sin movas inter la kuŝantaj homoj; (figure) la nova societo sendube potence ekmovos nian aferon.

2.

[mov.0i.transloki_parton]
en:

Ŝanĝi la pozicion de io aŭ de partoj de io rilate al fiksa punkto: movi la lipojn, la okulojn; movi la buŝon ^PrV ; Marion sin ne movis ^BdV ; ili ĉe la plej malgranda fluo de la akvo sin movas, kiel vivaj estaĵoj [4]; se la vento ne movus la branĉojn kaj la arbetaĵojn, oni povus preskaŭ kredi, ke ili estas pentritaj [5]; vigle movadi siajn piedojn [6]. moveti

3.

[mov.0i.MAS]
en:

Ripete kaj regule irigi kaj reirigi difinitajn pecojn de aparato; funkciigi, peli: akvoforto movas la muelilon.

4.

[mov.0i.FIG]
en:

(figure) Instigi, decidigi al io: eble tio plaĉus al li kaj movus lin ion fari por nia afero^Z ; la plimulto el la homoj estas movata de sentoj kaj antaŭjuĝoj.

[mov.0o.KOMUNE]
en:

Ĉia ŝanĝo de loko, pozicio aŭ stato: la movoj de la korpo, de la brakoj; ĉe ĉiu movo ŝia beleco pli multe elmontriĝadis [7]; la unua movo, kiun faris lia mano, estis triangula movo de la dekstra flanko al la maldekstra kaj supren al la brusto [8]; la fiŝo ĵetadis sin tien kaj reen kaj faradis la plej terurajn movojn [9]; farinte kaptan movon per la buŝo [10]; trafinte lokon, kie du marmovoj sin renkontas, ili surterigis la ŝipon, kaj la antaŭo fiksiĝis kaj restis nemovebla, sed la malantaŭo rompiĝis de la forto de la ondoj. [11]; movoplena strato ^Marta ; (figure) la movoj de la animo (= ŝanĝiĝoj en la sentoj).

[mov.0a.KOMUNE]
en:

Movanta: la movaj kapabloj fiksiĝas precipe en la profunda dormo [12]; en la banlokoj oni kuracas malsanojn de la mova aparato [13]; natura selektado estas la mova forto de evolucio [14].

1.

[mov.0ado.ago]
en:

Ago movi²: reÅ­matismo malfaciligas al mi la movadon de la brako; ŝi faris movadon per ŝiaj okuloj, ĉar ŝia nuko estis tro rigida por tio [15].

2.

[mov.0ado.loksxangxo]
en:

Serio da movoj per kiuj okazas ŝanĝo de loko aŭ stato: akuzativo montras movadon al ia loko; vivo kaj movado regis malsupre sur la strato [16]; estis granda movado en la tuta ĉirkaŭaĵo [17]; li […] ĉiun novaĵon pri la movado de la egiptaj armeoj kaj pri la situacio de la malamiko signis sur karto [18]; la movado de la ŝipo estis tre malrapida.

3.

[mov.0ado.FIG]
en:

(figure) Tuto de la agado de iu organizo por atingi difinitan celon: politika movado; la movado esperantista ^VivZam ; mi ne volas malutili al nia movado [19]; nia movado ne estas oficiale ligita kun ia speciala idealo [20].

[mov.0adumi.ESP]
en:

Partopreni en la aranĝoj de la esperantisma movado: Lidia Zamenhof estas la fama filino de d-ro Zamenhof, kiu aktive movadumis, verkis kaj tradukis [21]; li, 73-jara kuracisto, preferas verki ol movadumi [22].

[mov.0ebla.KOMUNE]
en:

Ne fiksita, kiu povas esti movata: vi havas ĉi tie dormoĉambron kun movebla tegmento [23]; ĉiu pordo havis du fermoplatojn, kiuj ambaŭ estis moveblaj [24]; moveblaj ŝtuparetoj [25]; la grandaj EU-ŝtatoj favoris koncepton de rapidege moveblaj trupoj [26].

1.

[mov.0eblajxo.JUR]
en:

Havaĵo, kiu povas esti translokata, ekzemple meblo, valorpaperoj. nemoveblaĵo

2.

[mov.0eblajxo.artajxo]
en:

Arta aranĝo de malpezaj solidaj pecoj kiel balancilo ĉe fadenoj, tiel, ke ili facile moviĝas en venteto, ofte instalitaj ĉeplafone aŭ ĉe pordo: Alexander Calder […] famiĝis kiel inventisto aŭ popularigisto de la moveblaĵoj kiel arta figuro [27].

[mov.0eti.KOMUNE]
en:

Movi nur iom, nur parteton: li movetis en la dormado la kapon [28]; la voston ŝi movetis kvazaŭ metronome dum ŝi parolis [29]; li rimarkis varmon ĉe la femuroj, pro kiu li movetis la aparaton de tempo al tempo, sed la damaĝon al siaj generiloj li rimarkis nur la sekvan tagon, kiam komencis aperi doloraj vezikoj, kiuj poste infektiĝis [30]; la pordokurteno […] movetiĝis ^Marta ; nebulnubaĵoj movetiĝis super ili [31]; junte moviĝeti [32].

[mov.0etigxi.KOMUNE]
en:

Iom moviĝi, ne tre vaste: la pordokurteno […] movetiĝis ^Marta ; nebulnubaĵoj movetiĝis super ili [33]; junte moviĝeti [34].

Funkciigi: ekmovigi maŝinon.

1.

[mov.0igxi.ien]
en:

Ne resti sur sia loko aŭ en la antaŭa pozicio, ŝanĝi sian lokon aŭ sian pozicion: mi ne kuraĝis moviĝi^B ; la kompatinda maljunulino moviĝis sur la seĝo ^Marta ; nenia venteto moviĝis [35] [36]; la boato balanciĝas, ĝi tamen ne moviĝas de sia loko [37]; la Izraelidoj elmoviĝis el la dezerto [38]; neregula moviĝado de la kandela flamo [39]; la branĉoj de la arboj moviĝis [40]; la plumoj de lia bireto moviĝadis^Z ; en la strato komercaĉante moviĝas amaso^Z ; la vagonaro ekmoviĝis.

2.

[mov.0igxi.FIG]
en:

(figure) Ne resti en la antaŭa stato: en lia koro moviĝis poetaj pensoj [41].

[mov.0igxema.KOMUNE]
en:

Volonte aŭ facile moviĝanta: pintoj moviĝemaj de l' arbareto ^Ifigenio .

[mov.0igxemo.KOMUNE]
en:

Emo, inklino al ofta moviĝo: posedante grandegan moviĝemon, li povis marŝi dum unu tago pli ol kvindek kilometrojn [42]; (figure) moviĝemo de lia karaktero [43].

[mov.0ilo.KOMUNE]
en:

Aparato aÅ­ rimedo por movi ion: remilo, helico, rado estas moviloj, sed ili ne estas motoroj; raketa movilo; rad-moviloj kiuj povas orienti la radojn en alia direkto ol tiu ordonita de la stirilo [44]; agrablo kaj malagrablo estas solaj moviloj por moraleco, kaj sinamo estas sola fundamento, sur kiu oni vere povus bazigi moralecon [45].

(tr)

[mov.al0i.KOMUNE]
en:

Movi al iu celo: Erich almovas al mi kruĉon da biero ^Metrop . proksimigi

(ntr)

[mov.el0igxi.KOMUNE]
en:

Eliĝi kaj foriri de: la popolo elmoviĝis el siaj tendoj, por transiri Jordanon [46]; kiam vi trumpetos tambursone duan fojon, tiam elmoviĝu la tendaroj, kiuj staras sude [47]; la reĝo de Asirio, elmoviĝis kaj iris kaj rehejmiĝis kaj restis en Nineve [48].

[mov.facil0a.KOMUNE]
en:

Kiu facile, malpeze, lerte moviĝas: facilmove ŝi deglitis de la ĉevalo [49]; facilmovebla saĝo ^Ifigenio . gracia

[mov.facil0eco.KOMUNE]
en:

Korpa lerteco aŭ malpezeco, pro kiu oni facile moviĝas: la facilmoveco de la simio kaj la sagaco de la hundo kaŭzas al ili nur kaptiĝon [50].

[mov.multe0a.KOMUNE]
en:

Kun multaj iroj, venoj, gestoj; vigla, agitata: li ekrigardis tra la vitro sur la multehoman kaj multemovan straton ^Marta .

[mov.ne0eblajxo.JUR]
en:

Nemovebla havaĵo: terpeco aŭ domo: li proprietis imponan riĉon el nemoveblaĵoj [51]; se temas pri grandaj sumoj aŭ nemoveblaĵoj, aplikeblas administraj, fiskaj kaj juraj proceduroj [52]; entreprenoj specialigitaj en negoco de nemoveblaĵoj aĉetas terpecojn kaj memstare konstruas kaj vendas novajn domojn [53]; Albanio altiris intereson de eksterlandanoj, kiuj volis aĉeti nemoveblaĵojn, interalie apartamentojn [54]. moveblaĵo

[mov.ne0igxemo.KOMUNE]
en:

Malinklino al moviĝo, al ŝanĝo, al evoluo: tiu malmoviĝemo baras la vojon al nova epoko [55]; la gepatroj atentu, ke ili ne tro laŭdu siajn silentajn, nemoviĝemajn kaj bonkondutajn etulojn [56].

[mov.propra0e.KOMUNE]
en:

Per propra forto, interna impulso: ili venis al la fera pordego, kiu kondukas en la urbon, kaj ĝi malfermiĝis al ili propramove [57].

[mov.rapid0a.KOMUNE]
en:

Kiu rapide moviĝas: li estas homo saĝa, lerta, elasta kaj rapidmova [58]; [ili] estas tre nekredeble lertaj kaj rapidmovaj kaj kapablas ŝanĝi sian direkton meze de salto [59].

[mov.sen0a.KOMUNE]
en:

Nemoviĝanta: li restis senmove; la orgenisto staris senmova, por kredigi al la junulo, ke tio estas fantomo [60]; kio turnas ilin, la aero ja estas senmova [61]; akvon senmovan kovras putraĵo ^PrV ; senmova kiel ŝtonego.

(tr)

[mov.sen0igi.KOMUNE]
en:

Igi senmova: tremo trapenetris min kaj senmovigis ^FdO ; ĉiuj obstine insistas, persistas, en kolektiva strebado senmovigi sian predon [62]. haltigi, paralizi