^*sci/i

(tr)

1.

Posedi precize iun informon en sia menso: mi scias, ke vi estas honesta; ŝi sciis, ke ŝi mem kantus pli bele [1]; mi de teruro ne sciis, kion fari [2]; havanta devon fari du aferojn mi nun ne scias, kiun el la ambaŭ elekti ^Hamlet ; kiu iradas en mallumo, ne scias, kien li iras [3]; vi ne scias, ĉu ne estos malfeliĉo sur la tero [4]; poloj, kiuj ne scias alian lingvon krom sia propra [5]; se la lernanto scius bone sian lecionon [6]... saĝulo scias ion, sed neniu scias ĉion ^PrV ; ne scii la detalojn de la regularo; neniu scias lian tombon (kie estas lia tombo) [7]; la venĝo ne devas scii (havi) limojn ^Hamlet ; (frazaĵo) kiom mi scias (laŭ tio, kion mi scias) ^BdV .

2.

Scipovi: scii naĝi; scii ludi ŝakojn; sciu (estu kapabla) elokventi, sciu ankaŭ silenti ^PrV ; vi sciis bone ekspluati mian situacion ^Marta .

1.

Sciado: scio de kelkaj ĝeneralaj principoj povas anstataŭi la scion de multaj faktoj; tio fariĝis sen mia scio; [ĉu] vi estis sen mia scio en la opera balo ^FK ? mia scio pri la hebrea estas magra [8]; laŭ mia scio; laŭ mia scio komunismo estas depratempa revo de la homaro pri la justa komunumo, kie inter la homoj regas frateco [9].

2.

Sciaĵo: akiri multe da scioj [10]; kiu plimultigas siajn sciojn, tiu plimultigas siajn dolorojn [11]; via buŝo tenu scion [12].

Stato de tiu, kiu scias: sciado pri higieno estas ĉiam utila; li estis plena de saĝeco, kompetenteco, kaj sciado, por fari ĉian laboron [13]; ŝi ricevis grandan respekton por lia vasta sciado ^DL ; nesciado de leĝo neniun pravigas ^PrV .

Tio, kion oni scias, informo, fakto...: unu el ili povis doni sciaĵon pri la reĝido [14]; per kia malfacila maniero oni akiras en pli malfrua aĝo la necesajn sciaĵojn ^FK ; nia nuna komunismo […] estas bazita sur scienca fundamento, ekipita per ĉiuflankaj teoriaj kaj praktikaj sciaĵoj [15]; simile vi devas akcepti ke sciaĵoj ne nur ŝuldas sian sciiĝon al la Bono, sed ankaŭ siajn ekziston kaj realecon [16].

Elemento de scio, nekompleta scio; informero: legita Korano alportas scierojn, dum recitata Korano komunikas sian sekreton [17].

(tr)

Fari, ke iu sciu pri io: mi sciigas, ke de nun la ŝuldoj de mia filo ne estos pagataj de mi [18]; sciigu Johanon pri tio [19]; paĝio […] sciigis al li la komploton [20]; oni sciigis al la princo, ke malsupre atendas liaj infanoj [21]. komuniki¹, informi

Tio, kion oni sciigas: hodiaŭ mi ricevis bonan sciigon; kiam Laban aŭdis la sciigon pri Jakob […] li kuris al li renkonte [22]; la popolo aŭdis tiun malbonan sciigon, kaj ili ekfunebris [23]; sciigoj de gazetoj ^FK ; komuniki al li la sciigon [24]; la sciigo pri mobilizado disportiĝis kiel fulmotondro. avizo, informo, komuniko, novaĵo

(ntr)

Ekscii, ricevi scion pri...: Jakob sciiĝis, ke oni vendas grenon en Egiptujo [26]; lia fratino stariĝis malproksime, por sciiĝi, kio fariĝos kun li [27]; kion ni aŭdis kaj sciiĝis [28]? la Reĝo, almetinte la okulvitrojn, ĉirkaŭrigardis por sciiĝi kiu parolas [29]; mi demandis scivole, por sciiĝi, kiel [li] progresis ^FK .

(tr)

Anticipe scii: ĉi tion antaŭsciante, gardu vin, por ke vi ne forlogiĝu per la eraro de la pekuloj [30]; la nomarĥo kun ĝemo sin ĵetis sur la plankon, kaj antaŭsciigis Mefreson, ke li estas grave malsana [31]; la unua parto [de la historio] povus resti nerakontita, ‐ ĝi tamen donos al ni antaŭsciigojn, kaj tiaj ĉiam estas utilaj [32]. konjekti, diveni

Kiu scias ĉion, aŭ tia ŝajnas pro tre vasta kompreno: homo ne povus esti tiel saĝa kaj ĉioscia [33]. Doktoro Ĉioscia [34]; la dio de abrahamaj religioj […] estas la kreanto de la mondo, eterna, ĉiopova, ĉioscia [35].

(tr)

1.

Ricevi aŭ akiri informon, iĝi scianta ion: ekscii la veron; ekscii pri ies intrigoj; ekscii gravan novaĵon; kaj ili eksciis, ke la kesto de la Eternulo venis en la tendaron [36]; kiam David eksciis, ke Saul intencas malbonon kontraŭ li, li diris al la pastro Ebjatar: Donu la efodon [37].

2.

Per sperto aŭ travivaĵo bone, ĝisfunde kompreni: sed kiam mi dediĉis mian koron, por ekkoni la saĝecon kaj ekkoni la malsaĝecon kaj sensencecon, mi eksciis, ke ankaŭ ĉi tio estas ventaĵo [38].

Havanta multajn sciojn, vaste pri diversaj temoj aŭ profunde pri unu temo: Valdemaro Doe estis malhumila kaj fiera, sed ankaŭ multescia kaj sperta [39]. loĝejon, kiun [li] ekkonstruis per sia multescianta prudento ^FK ; li estas multscia, simpatia, trafe reaganta, foje atakanta [40].

(malofte)

Plena nescio, neinformiteco: ili tre miris pro nia malscio [41]; en feliĉa malscio Iolanta pasas la tempon inter amikinoj [42]. stulteco

Tiu, kiu ne scias ion, ne havas multajn sciojn: Karlo ĉiam sentis sin nesciulo apud li [43].

(tr)

Kapabli fari ion danke al akiritaj scioj kaj praktika ekzercado: scipovi la hispanan lingvon; la kvinjara Ludoviko jam scipovis legi kaj skribi ruse [44]; ili scipovis konservi sufiĉe liberan komunuman aranĝon.

Deziri scii ion: ĉiu scivolis, kiel tio eblus [45] mi ege scivolis pri ĉio, kio restis al mi kaŝita [46]; mi scivolis, kiu estas la alia persono, kiu kandidatiĝis al la redaktoreco [47]; tio tenas kaj interesas la aŭdantaron, ĉar ili scivolas pri la ŝajna kontraŭdiro [48]; sin demandi

Deziranta scii ion: la knabinoj scivole rigardis la tutan loĝejon [49]; la mastro […] scivola sekvis lin senbrue [50]; ŝi estis tre scivola, kaj tial ŝi sur la promenejo tuj komencis paroladon kun la alilanda sinjoro [51]; je la vido de la virino ekfloris la floroj sur la tero, kaj el la ĉielo sur ŝin ekcelis miljardoj da scivolaj okuloj [52].

Deziro scii ion: ŝia scivolo kaj deziro estis tiel ekscititaj, ke ŝi fine diris […] [53]; la pastrino vojaĝis nokte […] por ŝirmi sin de la scivolo kaj respektemaj salutoj de la loĝantoj [54]; multaj personoj aliĝas al la esperantismo pro simpla scivoleco [55]; kun esprimo de kunsento kaj iom da scivoleco ^Marta ; la enketjuĝisto, male, rigardis min kun scivolo [56].

Konstante inklina ekscii aferojn: mi estas scivolema homo, kiu ofte volas esplori novajn kampojn [57] ili volis vidi, kiel iras la veturado […] ĉar ili estis tre scivolemaj [58]; unu el la telefonistinoj, [...] kiu estas iom pli scivolema ol ŝi devus, subaŭskultis telefonan alvokon de kolegino [59] esplorema

Konstanta inklino ekscii aferojn: nur malmultaj volas lerni fremdan lingvon pro nura scivolemo [60]; malbena mia scivolemo, kiu devigis min surgrimpi la kradon de mia subplafona fenestreto, kiam ekestis tiu tumulto ekstere [61].

Homo scivolema: oni aŭskultis interesajn prelegojn kaj partoprenis diskutojn, kaj ŝajnas ke neniam la diskutotempo sufiĉis por la scivolemuloj [62]; kreiĝis ankaŭ marbordaj homaj vivmanieroj: historio, kulturo kaj lingvo, danke al kiuj la loĝantaro nun logas scivolemulojn kaj vojaĝantojn [63]; ni iras preter la flegma policano kaj areto da scivolemuloj, starantaj sur la trotuaro kaj levintaj la kapojn al lumigitaj fenestroj de la lokalo ^Metrop .

(tr)
(arkaismo)

Scipovi: li povosciis naĝi [64]; povoscii paroli Jude [65]; povoscii ludi harpon [66]; fari bonon ili ne povoscias [67]; ili ne hontas, eĉ ne povoscias ruĝiĝi [68]; povoscii pretigi la […] supon plej bonguste [69]; oni devas povoscii porti kaj gardi sian personan dignon ^Marta .