*nokt/o UV

*nokto

1.
KAL Tiu parto de la diurno, dum kiu la suno estas sub horizonto kaj ne lumas al ni: en la nokto ni vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn [1]; la nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia nazo [2]; post la nokto venas mateno EE ; dek horojn en la tago ŝi kudradis, naŭ horojn en la nokto ŝi skribadis, unu horon ŝi pasigadis en interparolado kun la infano, kvar horojn ŝi dormadis Marta ; Dio nomis la lumon Tago, kaj la mallumon Li nomis Nokto [3]; estis pluvo sur la tero dum kvardek tagoj kaj kvardek noktoj [4]; la nokto proksimiĝis [5]; la nokto estis luma, ĉar leviĝis la luno [6]; senluna nokto [7]; regas ankoraŭ nokto sen luno, la mondo dormas [8]; post la mezo de la nokto [9]; la tutan nokton li ne povis dormi [10]; pasis la nokto [11]; la nokto jam finiĝas, kaj la tago alproksimiĝas [12]; ili trinkis ĝis malfrue en la nokto [13]; li nur pasigos tie tri noktojn [14]; surprizis min ĉi tie la nokto [15]; falis (komenciĝis) la nokto [16]; la apero de la nokto Hamlet ; kiam nokto vualas, ĉiuj koloroj egalas PrV ; Mil kaj unu noktoj – la fama kolekto de arabaj fabeloj [17]; Bonan nokton al vi, sinjoro IK ; en nokto Kristonaska, Hamlet ; la tago de la somera tagnoktegaleco [18]; noktoĉapo [19]; nokton post nokto [li] laboradis sub la lampo pacience VivZam .
Rim.: Atentu, ke laŭ kulturo kaj geografia situo la longeco de nokto povas esti diversa: en iuj kulturoj oni ekzemple inkluzivas la vesperon; ĉe la polusoj, la polusa nokto daŭras ses monatojn. Kiam la taga ritmo ne plu koincidas kun la suna ritmo pro proksimeco al la polusoj, oni nomas nokto la tempon, kiam homoj kutime dormas. En polusproksima somero la tiel nomataj blankaj noktoj estas grandparte helaj. [Wolfram Diestel]
2.
(figure) Mallumo materia aŭ spirita: la nokto de la tombo; blindeco estas senfina nokto; nokto fariĝis en ŝia koro IK ; transe de l’ nokto eterna (post la morto) Ifigenio ; la nokto de la morto [20].
afrikanse:
nag
albane:
natën
amhare:
ለሊት
angle:
night
arabe:
الليل
armene:
գիշեր
azerbajĝane:
gecə
beloruse:
ноч
bengale:
রাত
birme:
bosne:
noć
bretone:
noz, nozvezh
bulgare:
нощ
ĉeĥe:
noc
ĉine:
夜 [yè], 宵 [xiᗑo]
dane:
nat
estone:
öö
eŭske:
gauean
filipine:
gabi
france:
nuit
galege:
noite
germane:
Nacht 2. Finsternis, Dunkelheit
greke:
νύκτα, νύχτα
guĝarate:
રાત
haitie:
lannwit
haŭse:
dare
hinde:
रात
hispane:
noche
hungare:
éj, éjjel, éjszaka
igbe:
abalị
indonezie:
malam
internaci-signolingve:
irlande:
oíche
islande:
nótt
japane:
[や]
jave:
wengi
jide:
נאַכט
jorube:
alẹ
kanare:
ರಾತ್ರಿ
kartvele:
ღამის
katalune:
nit 2. fosca
kazaĥe:
түн
kimre:
nos
kirgize:
түн
kmere:
យប់
koree:
korsike:
notte
kose:
busuku
kroate:
noć
kurde:
şev
latine:
noctis
latve:
nakts
laŭe:
ໃນຕອນກາງຄືນ
litove:
naktis
makedone:
ноќ
malagase:
alina
malaje:
malam
malajalame:
രാത്രി
malte:
lejl
maorie:
te po
marate:
रात्री
monge:
hmo ntuj
mongole:
шөнө
nederlande:
nacht
nepale:
रात
njanĝe:
usiku
okcidentfrise:
nacht
panĝabe:
ਰਾਤ ਨੂੰ
paŝtue:
شپه
perse:
شب
pole:
noc
portugale:
noite
ruande:
ijoro
rumane:
noapte
ruse:
ночь
samoe:
po
signune:
o@52*
sinde:
رات
sinhale:
රාත්රී
skotgaele:
oidhche
slovake:
noc
slovene:
noč
somale:
habeen
ŝone:
husiku
sote:
bosiu
sunde:
wengi
svahile:
usiku
svede:
natt
taĝike:
шаб
taje:
คืน
tamile:
இரவு
tatare:
төн
telugue:
రాత్రి
tibete:
མཚན་
tokipone:
mun
turke:
gece
ukraine:
ніч
urdue:
رات
uzbeke:
tun
vjetname:
đêm
zulue:
ebusuku

nokte

Dum nokto: iri tage kaj nokte [21]; mi timus hodiaŭ nokte dormi sola [22]; leviĝis kontraŭ min la loĝantoj de Gibea, kaj ĉirkaŭis pro mi la domon nokte [23]; mi leviĝis nokte [24]; post la dekunua horo nokte [25]; oni invitas vin por hodiaŭ nokte [26]; li vivis gaje, li iradis ĉiunokte al maskobaloj [27]; ŝi ĝuis trankvilon nek tage, nek nokte [28]; antaŭ ili tage kaj nokte brulas seninterrompe dekoj kaj centoj da multekostaj lampionoj [29]; (figure) brilplenaj bildoj sur nokte malluma fono [30]; noktenigra densa kurteno [31].
angle:
night-time
beloruse:
уначы, ноччу
bretone:
diouzh an noz
ĉeĥe:
v noci (adv.)
ĉine:
夜間 [yèjiān], 夜间 [yèjiān], 夜裡 [yèli], 夜里 [yèli]
france:
de nuit, nuitamment
germane:
nachts
greke:
η νύκτα, η νύχτα
hungare:
éjjel, éjszaka
indonezie:
pada malam hari
japane:
夜に [よに], 夜間に [やかんに]
katalune:
de nit, de nits
nederlande:
's nachts
pole:
nocą
portugale:
de noite, à noite
rumane:
noaptea
ruse:
ночью
slovake:
v noci
svede:
på natten
tibete:
དོ་དགོང་
turke:
geceleyin
ukraine:
уночі

nokti

1.
(sensubjekta)
Esti tempo de nokto: mi ekveturas vespere dum jam noktas [32]; atendas min esperantista gastiganto dum jam noktas [33].
2.
(arkaismo) Tranokti: en la vojo fariĝis nokto, kaj ili restis sur la kampo nokti [34]; la komercistoj kaj vendistoj de ĉiaspeca vendeblaĵo noktis ekstere de Jerusalem [35]; ne noktis fremdulo sur la strato [36]; ĉu bubalo volos servi al vi, ĉu ĝi volos nokti ĉe via manĝujo [37]?
angle:
1. it's night out
beloruse:
1. ноч (як выказьнік) 2. начаваць
bretone:
1. bezañ noz
ĉeĥe:
nocovat, přenocovat
ĉine:
2. 宿夜 [sùyè], 过夜 [guòyè], 過夜 [guòyè], 过宿 [guòsù], 過宿 [guòsù]
france:
1. faire nuit
germane:
1. Nacht sein 2. nächtigen, übernachten
hispane:
1. ser de noche
hungare:
1. éjjel van, éjszaka van
indonezie:
2. menginap, bermalam
japane:
夜を過ごす [よをすごす]
katalune:
1. ser de nit
nederlande:
1. nacht zijn 2. overnachten (ontr.)
pole:
1. stać się nocą
portugale:
passar a noite 1. ser noite, ser de noite
rumane:
1. să devină noapte
slovake:
prenocovať
ukraine:
ночувати

noktiĝi

(sensubjekta)
Ekesti nokto: noktiĝis, ŝi ekvidis malgrandan dometon kaj eniris por ripozi [38]; jam noktiĝis, la bela florĝardeno ŝajnis nun griza IK ; ĉe la noktiĝo.
angle:
night is falling
beloruse:
прыходзіць (аб ночы), наставаць (аб ночы)
bretone:
noziñ
france:
la nuit tombe
germane:
Nacht werden
greke:
νυχτώνει
hispane:
anochecer
hungare:
leszáll az éj, éjszaka lesz
japane:
夜になる [よになる]
katalune:
fer-se de nit, negrejar
kekĉie:
aak̕ab̕irk
nederlande:
nacht worden
pole:
ściemniać się
portugale:
anoitecer
rumane:
întunecată

tranokti, noktumi

(ntr)
Pasigi la nokton, loĝi dum nokto: tranokti en hotelo, sub tendo; ili venis en la tendaron kaj tranoktis en la tendaro [39]; ili manĝis kaj trinkis kaj tranoktis tie [40]; li perdis la vojon, kaj petis la permeson tranokti ĉe li [41]; du migraj komizoj […] devas noktumi en la sama hotelo […] [42]; tiu delira konstruaĵo de Herodo […] min frenezigas, mi ne povas en ĝi noktumi [43]; mia amiko kaj mi tranoktis en hamakoj, ligitaj inter arbotrunkoj [44]; tranokti en polica arestejo [45].
angle:
spend the night
beloruse:
начаваць
bretone:
nozvezhiañ
ĉeĥe:
přespat
ĉine:
过夜 [guòyè], 過夜 [guòyè], 宿 [sù], 宿夜 [sùyè]
france:
passer la nuit
germane:
übernachten, nächtigenen
greke:
διανυκτερε ύω
hispane:
pernoctar, trasnochar
hungare:
megszáll éjszakára, éjszakázik, meghál
indonezie:
menginap, bermalam
japane:
宿泊する [しゅくはくする], 夜を過ごす [よをすごす]
katalune:
fer nit, pernoctar
nederlande:
overnachten
perse:
شب را سپری کردن
pole:
przenocować
portugale:
pernoitar
rumane:
mută, înnopta
ruse:
ночевать, переночевать
slovake:
prespať
turke:
geceyi geçirmek
ukraine:
переночувати, ночувати

tranoktejo

Loko, kie oni povas tranokti: [ili ĉi tie] gastigemaj kaj espereble mi sukcesos akiri tranoktejon [46]; la katolika eklezio prizorgas la manifestaciantojn, kaj kelkaj akceptis loĝi en provizoraj tranoktejoj [47]; vizito de la lernejoj kaj ties tranoktejoj [48]; facile oni trovos senpagan tranoktejon ĉe esperantistoj de Francio [49]. SUB:gastejo, hotelo, kampadejo, kvartiro, pensiono1, tendumejo
46. Sándor Szathmári: Vojaĝo al Kazohinio, Sesa Ĉapitro
47. Monato, Walter Klag: Preĝejo rifuĝejo, 2013
48. La Ondo de Esperanto, 2002, № 11
49. La Ondo de Esperanto, 2003, № 4 (102)
angle:
accomodation
beloruse:
начлег (месца)
ĉine:
临时安身处 [línshíānshēnchù], 臨時安身處 [línshíānshēnchù]
france:
hébergement
germane:
Unterkunft, Übernachtungsmöglichkeit
indonezie:
akomodasi, penginapan, tempat menginap, tempat bermalam
japane:
宿泊所 [しゅくはくじょ]
nederlande:
onderdak, ovdernachtingsmogelijkheid

lastnokte

Dum la nokto, kiu finiĝis en la mateno de la koncerna tago: mia mondmapo falis dumnokte de la muro. – homo, vi forskuis mian mondon lastnokte! kriis mi [50].
germane:
in der vergangenen Nacht

tagnokto, tagonokto

KAL Diurno: kun ili mi eniros Labirinton en tagnokto antaŭ la atako [51]; la kvarpiedulo estis ŝlosita sen nutraĵo kaj akvo dum 17 tagnoktoj kaj tamen restis viva [52]; tri tagnoktojn oni bezonis, ĝis finfine la aviadilon oni trovis [53]; la batalo daŭris ankoraŭ du tagonoktojn [54]. LST:daŭro
51. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 3, Ĉapitro XIII
52. Monato, AMik: Delikate ...
53. Monato, last: Malsukcesa aviado
54. J. Francis: La Granda Kaldrono, 1978
angle:
(24-hour) day
beloruse:
суткі
bretone:
deiz (24 eur)
ĉeĥe:
den = 24 hod.
france:
jour (24 heures), nycthémère
germane:
Tag (24 Stunden)
hungare:
napéj, éjjel és nappal
indonezie:
siang malam, seharian
japane:
一昼夜 [いっちゅうや], 丸一日 [まるいちにち]
katalune:
dia solar, dia sencer
nederlande:
etmaal
perse:
شبانه‌روز
pole:
doba
portugale:
dia e noite (24 horas), noite e dia (24 horas)
rumane:
douazeci si patru de ore, zi (24 ore)
ruse:
сутки
slovake:
deň = 24 hodín
svede:
dygn
turke:
gün(24 saat)
ukraine:
доба

noktmezo

La mezo inter sunsubiro kaj sunleviĝo, je la nula (dudek kvara) horo: Ŝimŝon kuŝis ĝis noktomezo, je noktomezo li leviĝis [55]; la horloĝo sonis noktomezon [56]; ne estas ankoraŭ noktomezo, respondis la knabino, sed jam pasis la dek unua horo [57]; je noktomezo oni okazigis artfajraĵon, kia ĝi […] estis ankoraŭ neniam vidita [58].
55. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 16:3
56. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Persista stana soldato
57. Jakob Grimm, Wilhelm Grimm, trad. Kazimierz Bein: Elektitaj Fabeloj de Fratoj Grimm, Paŝtistino de anseroj apud puto
58. Michael Ende, trad. Wolfram Diestel: La Senĉesa Rakonto, La Arĝenta Urbo Amarganto
angle:
midnight
beloruse:
поўнач (час)
ĉine:
半夜 [bànyè], 午夜 [wǔyè], 夜半 [yèbàn], 子夜 [zǐyè], 零时 [língshí], 零時 [língshí]
france:
minuit
germane:
Mitternacht
indonezie:
tengah malam
nederlande:
middernacht
perse:
نیمه‌شب
pole:
północ (godzina)
rumane:
miezul nopții

blankaj noktoj

La someraj noktoj okazantaj inter poluso kaj 56° latitudo, kiam la suno nur mallonge aŭ eĉ tute ne malaperas sub la horizonton: por sudeŭropano la plej speciala sensacio estas la helaj, blankaj noktoj de la nordo [59].
angle:
white nights
beloruse:
белыя ночы
ĉine:
白夜 [báiyè]
france:
nuit blanche
germane:
Weiße Nächte
indonezie:
malam putih
ruse:
белые ночи

administraj notoj