kripl/a

^*kripla

1.: (iu) Perdinta kapablon uzi membron aŭ organon pro vundo, malsano ktp: beston […] difektitan aŭ kriplan […] ne alportu [1]; eniri en vivon kripla prefere ol, havante du manojn, eniri en […] la neestingeblan fajron [2]; malbela li estis, […] malalta-dika, preskaŭ kripla [3]; oni lin realportis hejmen tiel kontuzitan, ke la kuracisto timis, ke li restos kripla ^KPr; ŝi vidis, ke oni elportas ŝiajn amatajn kriplajn maljunuletojn ^Marta. lama¹
2.: (io) Perdinta unu el la partoj necesaj por bona funkciado; difektita: eĉ la kripla rozarbeto levis siajn branĉojn, malvolvis siajn foliojn [4]; la teksisto havas kriplajn genuojn [5]; kiu ne havas povosciadon teknikan […] estas kapabla krei nur objektojn kriplajn, ĥaosajn kaj nekompletajn ^Marta; Karlo havas ian kriplan ribelemon en sia interno ^LGA; iliaj doktrinoj estas nure kriplaj sensencaĵoj, tute nekompreneblaj por la logika, angla pensmaniero ^VaK; kripla brakseĝo ^ChV.

1. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Levidoj 22:22
2. La Nova Testamento, Marko 9:43
3. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, Anneto
4. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 3, Ŝtono de la saĝuloj
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro I

angle:: handicapped, crippled
beloruse:: зьнявечаны, скалечаны
ĉeĥe:: chromý, ochromený, zkažený, zmrzačený
ĉine:: 伤残 [shāngcán], 傷殘 [shāngcán], 瘸腿 [quétuǐ], 废 [fèi], 廢 [fèi], 残废 [cánfèi], 殘廢 [cánfèi], 残疾 [cánjí], 殘疾 [cánjí], 残障 [cánzhàng], 殘障 [cánzhàng], 跛 [bǒ]
france:: estropié (adj.), infirme (adj., mutilé), mutilé (adj.)
germane:: 1. behindert, invalide 2. verkrüppelt
hispane:: 1. inválido, discapacitado, minusválido
hungare:: 1. rokkant, nyomorék, mozgáskorlátozott 2. rokkant
japane:: 不具の [ふぐの], 肢体不自由の [したいふじゆうの], 欠陥のある [けっかんのある]
katalune:: 1. discapacitat
nederlande:: misvormd, vergroeid 1. kreupel, invalide, mindervalide, verminkt, gehandicapt
pole:: kaleki, ułomny, niepełnosprawny, dotknięty kalectwem
portugale:: 1. aleijado, inválido
ruse:: увечный
slovake:: chromý, skazený, zmrzačený
tibete:: རྐང་ཀྱོག་
ukraine:: скалічений, покалічений

: Daŭra difekto de korpa membro aŭ ties parto: li montris sian kriplaĵon, petante almozon; (figure) fonetika skribado de multaj nomoj kaŭzus tro grandan kriplaĵon de tiuj nomoj [6]; korpaj kaj spiritaj kriplaĵoj (difektoj, mankoj) [7].

6. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko
7. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo

1.: Fari iun kripla: la pafvundo kripligis la soldaton; en sia kolero […] kaj pro sia kaprico ili kripligis bovon [8]; tiuj maŝinoj povas en unu momento forŝiri fingrojn, kripligi manon [9]; (figure) en la granda strebo helpi al siaj infanoj, la patrinoj ofte kripligas ilin, senkompate tranĉas iliajn flugilojn [10]. handikapi
2.: Fari ion kripla: [en] la spegulo […ili] vidis sian kripligitan bildon [11]; [tiuj] pastroj malsanktigas la sanktejon, kripligas la instruon [12]; mi pekis, la veron mi kripligis [13]; kripligi per komentarioj la heroojn de la antikveco [14]; tro kripligi […] sian nomon per skribado fonetika [15]; forigo de la supersignoj kaj de la akuzativo […] prezentus kripligon de la […] lingvo [16].

8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 49:6
9. Vasilij Eroŝenko: El vivo de ĉukĉoj, Dua skizo:
10. Monato, Julian Modest: Patrino, 2005
11. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 2, Neĝa reĝino
12. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Cefanja 3:4
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 33:27
14. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
15. L. L. Zamenhof: Lingvaj Respondoj, Dua Parto – Gramatiko
16. L. L. Zamenhof: Paroloj, Parolado antaŭ la Sesa Kongreso Esperantista en Washington en la 15a de aŭgusto 1910

angle:: handicap, cripple
beloruse:: нявечыць, калечыць
ĉeĥe:: komolit, poškodit, zmrzačit, zneschopnit, zohavit
france:: estropier, mutiler
germane:: verkrüppeln, behindern
hispane:: dejar inválido
hungare:: megnyomorít, rokkanttá tesz, mozgáskorlátozottá tesz
japane:: 不具にする [ふぐにする], 損なう [そこなう], 損傷する [そんしょうする]
nederlande:: verminken
pole:: 1. okaleczyć, uczynić kaleką 2. zniekształcić, wykoślawić
portugale:: aleijar
ruse:: искалечить, изувечить
slovake:: dokaličiť, zmrzačiť
ukraine:: калічити, скалічити, покалічити, зробити калікою, завдати каліцтва

: Iĝi kripla: Li estis daŭrigonta, sed lia tango kripliĝis, kiam li vidis nin; la lingvoj mem, konstante kunpuŝiĝante unuj kun la aliaj, ĉiam pli kaj pli konfuziĝas, kripliĝas kaj perdas sian naturan riĉecon kaj ĉarmon ^EE; miskreski

angle:: become handicapped, be crippled
beloruse:: нявечыцца, калечыцца
ĉine:: 致残 [zhìcán], 致殘 [zhìcán]
france:: s'abîmer, se détériorer
germane:: verkrüppeln
hispane:: quedarse inválido
hungare:: megnyomorodik, rokkanttá válik, nyomorék lesz, mozgáskorlátozott lesz
japane:: 不具になる [ふぐになる], 損なわれる [そこなわれる]
nederlande:: verminkt worden
ruse:: калечиться

: Homo kun manka aŭ ne funkcia membro aŭ organo: kiam vi faras festenon, invitu malriĉulojn, kriplulojn [17]; ĉiu familio havas sian kriplulon (mankon)^PrV; pri la tuta okazaĵo aperis en la „Praga ofica gazeto“ tiu ĉi artikolo: Patriotismo de kriplulo (...) La plej sanktajn sentojn kaj interesojn hieraŭ bele demonstris kriplulo kun lambastonoj, kiun lia maljuna panjo veturigis en ĉareto por malsanuloj [18]. handikapito, invalido

17. La Nova Testamento, S. Luko 14:13
18. J. Hašek, tr. V. Váňa: La aventuroj de la brava soldato Ŝvejk dum la mondmilito, ĉap. 7a, p. 75. INKO