^*fand/i ^MT

(tr)

1.

Likvigi per varmo solidajn korpojn: fandi metalon, vakson, buteron, neĝon; unu posttagmezon fulmo fandis sur Kapitolo bronzan statuon de Cereso [1]; (figure) la suno fandas la asfalton ^Metrop ; (figure) mi ne scias, mi nur sentas, kaj turmento fandas min [2].

Rim.: En unu loko Zamenhof uzas la verbon netransitive: aliaj fandigis oron ĉe malgrandaj flamoj super feraj tripiedoj ^Marta , sed en multaj aliaj lokoj de la sama verko transitive: li simple ricevas kapturnon kaj la koro en li fandiĝas ^Marta .

2.

Elfandi¹: el ŝtono oni fandas la kupron [3]; arĝento, purigita en tera fandujo kaj sepfoje refandita [4].

3.

Gisi¹: li fandis por ĝi kvar orajn ringojn sur ĝiaj kvar anguloj [5]; ili faris al si fanditan bovidon kaj adorkliniĝis al ĝi [6]; formi per argilo la figuron [...] por ke ĝi povu esti fandita el metalo [7]; dum jarcentoj oni fandis el sonoriloj kanonojn kaj refandis la kanonojn en sonorilojn [8]..

Rim.: Laŭ UV kaj uzo Zamenhofa, fandi statuon povas havi tute kontraŭajn signifojn: krei (gisi) statuon; aŭ malkrei (likvigi, disfandi) statuon. Tia konfuzo estas malakceptebla en racia lingvo kaj ŝoka por esperantistoj kies hejma lingvo neniam konfuzas tiujn kontraŭojn. Tial jam en PV aperis pli preciza verbo gisi (prunto el la germana) ‐ cetere, mise difinita. Fojfoje Zamenhof provis eviti tiun ĝenon uzante la derivaĵon elfandi²; tio tamen prezentas alian problemon, ĉar laŭ la lingva logiko tia formo devas havi la signifon „ekstrakti per fando“ (kaj tia logika uzo estas fakte atestita). Menciindas, ke en UV la indikitan konfuzon prezentas la tradukoj franca, germana kaj angla; dum la tradukoj rusa kaj pola donas nur la ĉefsencon likvigi. [Sergio Pokrovskij]

1.

La ago fandi¹ (likvigi): la fando de plumbo ne postulas multe da varmo [9]; la procezo de formado de vitroj ne liberigas varmon de fandado [10].

2.

La ago fandi², elfandi¹: oni minis precipe feron kaj oni okupiĝis ankaŭ pri fandado [11].

3.

Gisado¹: gisado estas fandado de objektoj el metalo [12].

Loko kie oni aranĝis fandfornon, ilaron ktp. por fandado: ili vizitis […] fandejojn, kie oni fandis bronzon por vazoj kaj armiloj [13]; vitrofandejo [14]; oni enverŝis la rubaĵojn en la fandejon [15].

1.

Flueciĝi per varmo: vakso fandiĝas de fajro [16]; (figure) fandiĝi kiel vakso [17]; la neĝo fandiĝis [18]; la baza magmo konsistas ĝis kvindek procentoj el silika acido kaj fandiĝas je 1000 Celsius-gradoj [19]. degeli, solviĝi.

2.

(figure) Kormoliĝi, morale malfortiĝi: fandiĝi pro (aŭ de) kompato; ŝia animo fandiĝis pro plezurego; ŝia fiereco […] fandiĝis en la […] humiliĝoj ^Marta .

3.

(figure) Malaperi kunkonfuziĝante: ĉio fandiĝis en pala krepusko [20]; la nuboj fandiĝas kun la horizonto. forflui, perdiĝi, disneniiĝi.

1.

Laboristo aŭ fakulo pri fandado²: vane fandis la fandisto: la malbonuloj ne apartiĝis [21].

2.

Gisisto¹: per honto kovriĝis ĉiu fandisto kun sia statuo, ĉar lia fanditaĵo estas malveraĵo, ĝi ne havas en si spiriton [22].

Ujo eltenanta sufiĉe altan temperaturon, uzata por fandi ion en ĝi: arĝento, purigita en tera fandujo kaj sepfoje refandita [23]; ili fandiĝis, fandiĝis en la fandujo, kaj oro tamen ne montriĝis [24].

(tr)

(figure) Malaperigi per varmeco: lumaj radioj […] disfandis la rigidecon de ŝiaj trajtoj ^Marta ; la montoj tremas antaŭ Li, la montetoj disfandiĝas [25]; ŝia rigardo forfandadis la antaŭjuĝojn de la nobelaro [26].

(tr)

1.

Ekstrakti per fandado: elfandi metalon el erco; elfandi vakson el ĉelaro; elfandi plumbon el alojo; elfandi lardon; (figure) ekzistas ankaŭ kiuj opinias, ke nun ĝi (la Eklezio) estu ĵetita en fornon, por ke la pura oro estu elfandita [27].

2.

Gisi¹: cent kikaroj da arĝento estis uzitaj por elfandi la bazojn de la sanktejo kaj la bazojn de la kurteno [28]; [la sonorilo] estis […] servonta por la elfando de honora monumento [29].

(tr)

1.

Miksi per fandado: electrum, kunfandaĵo de oro kaj arĝento [30]. alojo

2.

(figure) Kunigi en iun koheran tutaĵon: ili volus nur fari ponton, kiu povus pace ligi inter si ĉiujn religiojn ekzistantajn kaj poste iom-post-iom kunfandi ilin reciproke [31]; ĉiu okulo ricevas unu el la du bildoj, iomete diferencaj, […] la cerbo ilin kunfandas kaj rezultigas unusolan tridimensian bildon [32]; mankas pastroj, do oni devas kunfandi paroĥojn [33].

3.

Kunigi plurajn ordigitajn datumarojn (listojn, dosierojn) tiel, ke la rezulto havu tian saman ordon: tiuj jaraj aldonoj kunfandiĝos fine en „Universala Vortaro plenigita“ [34].

1.

Kunigo per fandado: fulguritoj estiĝintaj pro kunfando de sablo [35]; kunfando povas formi pli pezajn izotopojn [36].

2.

(figure) Kunigo en iun koheran tutaĵon: la registaro devigas la kunfandon de la 12 lokaj registaroj en la regiono de Aŭklando sen antaŭa demokratia konsiderado [37].

3.

Ĉe vortfarado, tia unuiĝo de kombinataj vortelementoj ke ne plu eblas indiki limon inter ili: en la latina „rex“, x prezentas kunfandon de la radika konsonanto -g kun la nominativa finaĵo.

(pp lingvo) En kies fleksiado oftas kunfandoj. aglutina

(figure) Kuniĝi, integriĝi el disaj partoj al tutaĵo: fero ne kunfandiĝas kun argilo [38]; la polvo kunfandiĝas kaj la terbuloj kungluiĝas [39]; ĉio kunkunfandiĝis en flamaj koloroj [40]; la guto de la pluvo kaj la larmo de ĝojo kunfandiĝis en unu guton [41]; la apartaj voĉoj kunfandiĝis en unu grandan murmuron, similan al bruo de l' akvofalo [42]; ĉiuj religioj povos iom post iom kunfandiĝi en unu religion, kaj ili konstruu templojn komunajn [43]; kunfandiĝo de nacioj en pli larĝan unuon; kunfandiĝantaj (harmonie intermiksitaj) koloroj; sento de memforgesinteco kaj harmonio, kiam li sentis dum la danco, kiel lia propra imagforto kunfandiĝis kun tiu de la aliaj kaj unuiĝis al tutaĵo [44]. transkontinentaj kunfandiĝoj (de firmaoj) evidentiĝis problemigaj [45].