*hela
- 1.
-
Donanta aŭ ricevanta vivan lumon, tre luma, lumplena:
hela fajroB
,
ĉielo, vetero, tagoB
;
hela ĉambro;
la varma kaj hela radio de l' suno;
sur la hela fono lumigata de la lampo
aperisB
...;
la steloj hele lumisZ
[1];
brila,
klara1,
luma,
serena - 2.
-
Lume kolorigita, pli proksima al blanko ol al nigro:
hela ruĝo;
la hele blua ĉielo.
pala2
- 3.
- (figure)
Laŭte, brile sonora:
la laŭta, hela voĉo de la kokoB
.
klara2
Rim.:
La esenca trajto de hela estas la lumeco, tiu de
klara estas la distingebleco; tial oni ne uzas
hela pri penso aŭ spirito.
- afrikanse:
- helder
- albane:
- ndritshme
- amhare:
- ብሩህ
- angle:
- bright
- arabe:
- مشرق
- armene:
- պայծառ
- azerbajĝane:
- parlaq
- beloruse:
- сьветлы, яркі, ясны
- bengale:
- উজ্জ্বল
- birme:
- ပြောင်လက်တောက်ပသော
- bosne:
- svijetle
- ĉeĥe:
- světlý jasný, světlý
- ĉine:
- 1. 通明 [tōngmíng], 光亮 [guāngliàng], 紑 [fóu], 光明 [guāngmíng], 煌 [huáng], 明亮 [míngliàng] 2. 晑 [xiǎng], 昺 [bǐng] 3. 晑 [xiǎng]
- dane:
- lyse
- estone:
- ere
- eŭske:
- distiratsua
- filipine:
- maliwanag
- france:
- clair (lumineux), éclairé (lumineux), lumineux
- galege:
- brillante
- germane:
- hell
- guĝarate:
- તેજસ્વી
- haitie:
- klere
- haŭse:
- haske
- hinde:
- उज्ज्वल
- hispane:
- claro, luminoso, brillante
- igbe:
- enwu enwu,
- indonezie:
- 1. cerah, terang 3. jelas, lantang
- irlande:
- geal
- islande:
- björt
- itale:
- 1. luminoso 2. chiaro 3. cristallina (fig.), argentina (fig.)
- japane:
- 明るい [あかるい]
- jave:
- padhang
- jide:
- ליכטיק
- jorube:
- imọlẹ
- kanare:
- ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ
- kartvele:
- ნათელი
- katalune:
- clar
- kazaĥe:
- ашық
- kimre:
- llachar
- kirgize:
- жаркырак
- kmere:
- ភ្លឺ
- koree:
- 밝은
- korsike:
- luminosu
- kose:
- eliqaqambileyo
- kroate:
- svijetle
- kurde:
- ronî
- latine:
- splendidum
- latve:
- spilgti
- laŭe:
- ສົດໃສ
- litove:
- šviesus
- makedone:
- светла
- malagase:
- mamirapiratra
- malaje:
- terang
- malajalame:
- തിളങ്ങുന്ന
- maorie:
- kanapa
- marate:
- तेजस्वी
- monge:
- kaj
- mongole:
- гэрэл гэгээтэй
- nederlande:
- 1. helder 2. licht (helder) 3. helder
- nepale:
- उज्ज्वल
- njanĝe:
- yowala
- okcidentfrise:
- helder
- okcitane:
- clar
- panĝabe:
- ਚਮਕਦਾਰ
- paŝtue:
- روښانه
- portugale:
- claro (adj.)
- ruande:
- umucyo
- ruse:
- 1. светлый, ясный, яркий 2. светлый (о цвете) 3. ясный
- samoe:
- pupula
- sinde:
- روشن
- sinhale:
- දීප්තිමත්
- skotgaele:
- soilleir
- slovake:
- jasný, svetlý
- slovene:
- svetla
- somale:
- dhalaalaya
- ŝone:
- jeka
- sote:
- e khanyang
- sunde:
- caang
- svahile:
- mkali
- taĝike:
- равшан
- taje:
- สดใส
- tamile:
- பிரகாசமான
- tatare:
- якты
- telugue:
- బ్రైట్
- tibete:
- འོད་ཆེན་པོ་
- ukraine:
- яскравий
- urdue:
- روشن
- uzbeke:
- yorug ‘
- vjetname:
- sáng
- volapuke:
- klilik
- zulue:
- egqamile
heleco
- Eco de io hela: ni havas helecon nokte, kiam brilas lunoZ .
- beloruse:
- яркасьць
- ĉeĥe:
- jasnost, světlost
- ĉine:
- 亮度 [liàngdù], 光度 [guāngdù], 輝煌 [huīhuáng]
- france:
- luminosité, clarté (luminosité), lumière (luminosité)
- germane:
- Helligkeit
- hispane:
- claridad, luminosidad
- indonezie:
- kecerahan
- itale:
- luminosità, chiarezza (luce)
- japane:
- 明るさ [あかるさ], 明度 [めいど]
- nederlande:
- helderheid
- portugale:
- claridade
- ruse:
- свет, светлота
- slovake:
- jasnosť, svetlosť
- ukraine:
- яскравість, ясність
heligi
(tr)
- Igi ion hela: la lampo heligas la ĉambron; disheligu la fajronZ (igu hela ekscitante ĝin); heligi fotografaĵon per bano.
- beloruse:
- прасьвятляць, праясьняць
- ĉeĥe:
- rozjasnit, zesvětlit, zjasnit
- ĉine:
- 照射 [zhàoshè], 照亮 [zhàoliàng], 迪 [dí], 点亮 [diǎnliàng]
- france:
- éclairer, éclaircir, illuminer
- germane:
- erhellen
- hispane:
- aclarar
- indonezie:
- mencerahkan, menerangi
- itale:
- rischiarare
- japane:
- 明るくする [あかるくする], 薄くする [うすくする]
- nederlande:
- verlichten
- portugale:
- clarear
- ruse:
- осветлять, прояснять
- slovake:
- osvetliť, zjasniť
- ukraine:
- освітлювати, освічувати, робити яскравим, світлим, ясним
heliĝi
- 1.
-
(ntr)
Iĝi hela: la vetero heliĝas; lia zorgoplena vizaĝo heliĝis. - 2.
-
(sensubjekta)
Iĝi hele:
heliĝis iom post iom, la nokto malaperas
[2].
2.
H. Laxness, trad. B. Ragnarsson: Sendependaj homoj, 2007
- beloruse:
- 1. прасьвятляцца, праясьняцца 2. днець
- france:
- 1. s'éclairer, s'éclaircir, s'illuminer
- hispane:
- 1. aclararse
- indonezie:
- mencerah, menerang
- itale:
- 1. rischiararsi
- japane:
- 明るくなる [あかるくなる], 薄くなる [うすくなる]
- nederlande:
- 1. opklaren
- portugale:
- 1. clarear-se
- ruse:
- 1. светлеть, яснеть, проясняться
malhela
- 1.
- En kiu mankas lumo: malhela arbaro, muro, karcero, nokto, vetero.
- 2.
- Kolore proksima al nigro: malhele oraj haroj.
- 3.
- (figure) Malgaja, preme malĝojiga, eventuale eĉ minaca: La efektivaĵo ja ĉiam estas malhela kaj malbela laŭ la pesimistoj [3]; Tiuhore ĝi (Moskvo) estas antikva maljunulino, silente atestanta la malhelan historion de la rusa popolo Metrop ; la kampulo, kiu atendis humile, sed kun malhela mieno [4]; La perspektivoj estas des pli malhelaj, ke Britujo … forlasas la Union [5].
- 4.
- Sone obtuza, malalta kaj malfacile distingebla.
- beloruse:
- цёмны, цьмяны, пахмурны
- ĉeĥe:
- kalný, tmavý
- ĉine:
- 冥 [míng], 昏暗 [hūnàn], 乌 [wū], 悜 [chěng]
- france:
- sombre, foncé, obscur, sinistre
- germane:
- 1. dunkel
- hispane:
- sombrío, oscuro, siniestro, funesto 1. oscuro
- indonezie:
- 1. gelap 2. gelap 3. suram
- itale:
- 1. oscuro, cupo
- japane:
- 薄暗い [うすぐらい], 曇った [くもった], 暗い [くらい]
- ruse:
- тёмный 3. мрачный
- slovake:
- tmavý
- ukraine:
- темний, тьмяний, тьмавий, похмурий, мутний, (про голос) низький
- volapuke:
- 1. dagik
malheligi
(tr)
- Igi malhela: tiu sciigo malheligis la ĝojan feston.
- beloruse:
- зацямняць, азмрочваць
- ĉeĥe:
- ztmavit
- france:
- assombrir
- hispane:
- ensombrecer, oscurecer
- indonezie:
- menggelapkan
- japane:
- 薄暗くする [うすぐらくする], かげらせる
- ruse:
- омрачить
- slovake:
- stmaviť
- ukraine:
- затемнювати, затьмарювати, захмарювати
malheliĝi
(ntr)
- Iĝi malhela: malheliĝinta koloro; venas nigraj nuboj, malheliĝas mondo [6].
6.
S. Petőfi, trad. K. Kalocsay:
Johano la brava, 1984
- beloruse:
- цямнець, пацямнець, цьмянець, азмрочвацца
- france:
- s'assombrir
- hispane:
- ensombrecerse, oscurecerse
- indonezie:
- menggelap
- japane:
- 薄暗くなる [うすぐらくなる], かげる
- ruse:
- потемнеть