hel/a

^*hela

serÄi 'hela'

[hel.0a]

1.: [hel.0a.lumplena]; Donanta aÅ ricevanta vivan lumon, tre luma, lumplena: hela fajro^B, Äielo, vetero, tago^B; hela Äambro; la varma kaj hela radio de l' suno; sur la hela fono lumigata de la lampo aperis^B...; la steloj hele lumis^Z [1]; brila, klara¹, luma, serena
2.: [hel.0a.blankeca]; Lume kolorigita, pli proksima al blanko ol al nigro: hela ruÄo; la hele blua Äielo. pala²
3.: [hel.0a.sonora]; (figure) LaÅte, brile sonora: la laÅta, hela voÄo de la koko^B. klara²

Rim.: La esenca trajto de hela estas la lumeco, tiu de klara estas la distingebleco; tial oni ne uzas hela pri penso aÅ spirito.

1. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Äap. 1a

afrikanse:: helder
albane:: ndritshme
amhare:: á¥á©á
angle:: bright
arabe:: ÙØ´Ø±Ù
armene:: ÕºÕ¡ÕµÕ®Õ¡Õ¼
azerbajÄane:: parlaq
beloruse:: ÑÑÐ²ÐµÑÐ»Ñ, ÑÑÐºÑ, ÑÑÐ½Ñ
bengale:: à¦à¦à§à¦à§à¦¬à¦²
birme:: áá¼á±á¬ááºáááºáá±á¬ááºááá±á¬
bosne:: svijetle
ÄeÄ¥e:: svÄtlÃ½ jasnÃ½, svÄtlÃ½
Äine:: 1. éæ [tÅngmÃng], åäº® [guÄngliÃ ng], ç´ [fÃ³u], åæ [guÄngmÃng], ç [huÃ¡ng], æäº® [mÃngliÃ ng] 2. æ [xiÇng], æº [bÇng] 3. æ [xiÇng]
dane:: lyse
estone:: ere
eÅske:: distiratsua
filipine:: maliwanag
france:: clair (lumineux), Ã©clairÃ© (lumineux), lumineux
galege:: brillante
germane:: hell
guÄarate:: àª¤à«àªàª¸à«àªµà«
haitie:: klere
haÅse:: haske
hinde:: à¤à¤à¥à¤à¥à¤µà¤²
hispane:: claro, luminoso, brillante
igbe:: enwu enwu,
indonezie:: 1. cerah, terang 3. jelas, lantang
irlande:: geal
islande:: bjÃ¶rt
itale:: 1. luminoso 2. chiaro 3. cristallina (fig.), argentina (fig.)
japane:: æãã [ãããã]
jave:: padhang
jide:: ××××××§
jorube:: imá»láº¹
kanare:: à²ªà³à²°à²à²¾à²¶à²®à²¾à²¨à²µà²¾à²¦
kartvele:: áááááá
katalune:: clar
kazaÄ¥e:: Ð°ÑÑÒ
kimre:: llachar
kirgize:: Ð¶Ð°ÑÐºÑÑÐ°Ðº
kmere:: ááááº
koree:: ë°ì
korsike:: luminosu
kose:: eliqaqambileyo
kroate:: svijetle
kurde:: ronÃ®
latine:: splendidum
latve:: spilgti
laÅe:: àºªàº»àºà»àºª
litove:: Å¡viesus
makedone:: ÑÐ²ÐµÑÐ»Ð°
malagase:: mamirapiratra
malaje:: terang
malajalame:: à´¤à´¿à´³à´àµà´àµà´¨àµà´¨
maorie:: kanapa
marate:: à¤¤à¥à¤à¤¸à¥à¤µà¥
monge:: kaj
mongole:: Ð³ÑÑÑÐ» Ð³ÑÐ³ÑÑÑÑÐ¹
nederlande:: 1. helder 2. licht (helder) 3. helder
nepale:: à¤à¤à¥à¤à¥à¤µà¤²
njanÄe:: yowala
okcidentfrise:: helder
okcitane:: clar
panÄabe:: à¨à¨®à¨à¨¦à¨¾à¨°
paÅtue:: Ø±ÙÚØ§ÙÙ
portugale:: claro (adj.)
ruande:: umucyo
ruse:: 1. ÑÐ²ÐµÑÐ»ÑÐ¹, ÑÑÐ½ÑÐ¹, ÑÑÐºÐ¸Ð¹ 2. ÑÐ²ÐµÑÐ»ÑÐ¹ (Ð¾ ÑÐ²ÐµÑÐµ) 3. ÑÑÐ½ÑÐ¹
samoe:: pupula
sinde:: Ø±ÙØ´Ù
sinhale:: à¶¯à·à¶´à·à¶à·à¶¸à¶à·
skotgaele:: soilleir
slovake:: jasnÃ½, svetlÃ½
slovene:: svetla
somale:: dhalaalaya
Åone:: jeka
sote:: e khanyang
sunde:: caang
svahile:: mkali
taÄike:: ÑÐ°Ð²ÑÐ°Ð½
taje:: à¸ªà¸à¹à¸ª
tamile:: à®ªà®¿à®°à®à®¾à®à®®à®¾à®©
tatare:: ÑÐºÑÑ
telugue:: à°¬à±à°°à±à°à±
tibete:: à½ à½¼à½à¼à½à½ºà½à¼à½à½¼à¼
ukraine:: ÑÑÐºÑÐ°Ð²Ð¸Ð¹
urdue:: Ø±ÙØ´Ù
uzbeke:: yorug â
vjetname:: sÃ¡ng
volapuke:: klilik
zulue:: egqamile

heleco

serÄi 'heleco'

[hel.0eco]

: [hel.0eco.KOMUNE]; Eco de io hela: ni havas helecon nokte, kiam brilas luno^Z.

beloruse:: ÑÑÐºÐ°ÑÑÑÑ
ÄeÄ¥e:: jasnost, svÄtlost
Äine:: äº®åº¦ [liÃ ngdÃ¹], ååº¦ [guÄngdÃ¹], è¼ç [huÄ«huÃ¡ng]
france:: luminositÃ©, clartÃ© (luminositÃ©), lumiÃ¨re (luminositÃ©)
germane:: Helligkeit
hispane:: claridad, luminosidad
indonezie:: kecerahan
itale:: luminositÃ , chiarezza (luce)
japane:: æãã [ãããã], æåº¦ [ããã©]
nederlande:: helderheid
portugale:: claridade
ruse:: ÑÐ²ÐµÑ, ÑÐ²ÐµÑÐ»Ð¾ÑÐ°
slovake:: jasnosÅ¥, svetlosÅ¥
ukraine:: ÑÑÐºÑÐ°Ð²ÑÑÑÑ, ÑÑÐ½ÑÑÑÑ

heligi

serÄi 'heligi'

[hel.0igi]

(tr)

: [hel.0igi.KOMUNE]; Igi ion hela: la lampo heligas la Äambron; disheligu la fajron^Z (igu hela ekscitante Äin); heligi fotografaÄµon per bano.

beloruse:: Ð¿ÑÐ°ÑÑÐ²ÑÑÐ»ÑÑÑ, Ð¿ÑÐ°ÑÑÑÐ½ÑÑÑ
ÄeÄ¥e:: rozjasnit, zesvÄtlit, zjasnit
Äine:: ç§å° [zhÃ oshÃ¨], ç§äº® [zhÃ oliÃ ng], è¿ª [dÃ], ç¹äº® [diÇnliÃ ng]
france:: Ã©clairer, Ã©claircir, illuminer
germane:: erhellen
hispane:: aclarar
indonezie:: mencerahkan, menerangi
itale:: rischiarare
japane:: æãããã [ãããããã], èããã [ããããã]
nederlande:: verlichten
portugale:: clarear
ruse:: Ð¾ÑÐ²ÐµÑÐ»ÑÑÑ, Ð¿ÑÐ¾ÑÑÐ½ÑÑÑ
slovake:: osvetliÅ¥, zjasniÅ¥
ukraine:: Ð¾ÑÐ²ÑÑÐ»ÑÐ²Ð°ÑÐ¸, Ð¾ÑÐ²ÑÑÑÐ²Ð°ÑÐ¸, ÑÐ¾Ð±Ð¸ÑÐ¸ ÑÑÐºÑÐ°Ð²Ð¸Ð¼, ÑÐ²ÑÑÐ»Ð¸Ð¼, ÑÑÐ½Ð¸Ð¼

heliÄi

serÄi 'heliĝi'

[hel.0igxi]

1.: [hel.0igxi.KOMUNE]; (ntr)
IÄi hela: la vetero heliÄas; lia zorgoplena vizaÄo heliÄis.
2.: [hel.0igxi.MET]; (sensubjekta)
IÄi hele: heliÄis iom post iom, la nokto malaperas [2].

2. H. Laxness, trad. B. Ragnarsson: Sendependaj homoj, 2007

beloruse:: 1. Ð¿ÑÐ°ÑÑÐ²ÑÑÐ»ÑÑÑÐ°, Ð¿ÑÐ°ÑÑÑÐ½ÑÑÑÐ° 2. Ð´Ð½ÐµÑÑ
france:: 1. s'Ã©clairer, s'Ã©claircir, s'illuminer
hispane:: 1. aclararse
indonezie:: mencerah, menerang
itale:: 1. rischiararsi
japane:: æãããªã [ãããããªã], èããªã [ããããªã]
nederlande:: 1. opklaren
portugale:: 1. clarear-se
ruse:: 1. ÑÐ²ÐµÑÐ»ÐµÑÑ, ÑÑÐ½ÐµÑÑ, Ð¿ÑÐ¾ÑÑÐ½ÑÑÑÑÑ

malhela

serÄi 'malhela'

[hel.mal0a]

1.: [hel.mal0a.senluma]; En kiu mankas lumo: malhela arbaro, muro, karcero, nokto, vetero.
2.: [hel.mal0a.nigreca]; Kolore proksima al nigro: malhele oraj haroj.
3.: [hel.mal0a.FIG]; (figure) Malgaja, preme malÄojiga, eventuale eÄ minaca: La efektivaÄµo ja Äiam estas malhela kaj malbela laÅ la pesimistoj [3]; Tiuhore Äi (Moskvo) estas antikva maljunulino, silente atestanta la malhelan historion de la rusa popolo ^Metrop; la kampulo, kiu atendis humile, sed kun malhela mieno [4]; La perspektivoj estas des pli malhelaj, ke Britujo â¦ forlasas la Union [5].
4.: [hel.mal0a.SON]; Sone obtuza, malalta kaj malfacile distingebla.

3. Valdemar Langlet: VojaÄimpresoj, Lingvo Internacia, septembro 1896.
4. Ferenc SzilÃ¡gyi: La sekreto de la banko, En: Koko krias jam!, La Laguna 1955
5. Le Monde diplomatique en Esperanto 2017-2019

angle:: 1. dim, dark 2. dark 3. gloomy 4. muted
beloruse:: ÑÑÐ¼Ð½Ñ, ÑÑÐ¼ÑÐ½Ñ, Ð¿Ð°ÑÐ¼ÑÑÐ½Ñ
ÄeÄ¥e:: kalnÃ½, tmavÃ½
Äine:: å¥ [mÃng], ææ [hÅ«nÃ n], ä¹ [wÅ«], æ [chÄng]
germane:: 1. dunkel
hispane:: sombrÃo, oscuro, siniestro, funesto 1. oscuro
indonezie:: 1. gelap 2. gelap 3. suram
itale:: 1. oscuro, cupo
japane:: èæã [ããããã], æã£ã [ããã£ã], æã [ããã]
ruse:: ÑÑÐ¼Ð½ÑÐ¹ 3. Ð¼ÑÐ°ÑÐ½ÑÐ¹
slovake:: tmavÃ½
ukraine:: ÑÐµÐ¼Ð½Ð¸Ð¹, ÑÑÐ¼ÑÐ½Ð¸Ð¹, ÑÑÐ¼Ð°Ð²Ð¸Ð¹, Ð¿Ð¾ÑÐ¼ÑÑÐ¸Ð¹, Ð¼ÑÑÐ½Ð¸Ð¹, (Ð¿ÑÐ¾ Ð³Ð¾Ð»Ð¾Ñ) Ð½Ð¸Ð·ÑÐºÐ¸Ð¹
volapuke:: 1. dagik

malheligi

serÄi 'malheligi'

[hel.mal0igi]

(tr)

: [hel.mal0igi.KOMUNE]; Igi malhela: tiu sciigo malheligis la Äojan feston.

beloruse:: Ð·Ð°ÑÑÐ¼Ð½ÑÑÑ, Ð°Ð·Ð¼ÑÐ¾ÑÐ²Ð°ÑÑ
ÄeÄ¥e:: ztmavit
france:: assombrir
hispane:: ensombrecer, oscurecer
indonezie:: menggelapkan
japane:: èæããã [ããããããã], ããããã
ruse:: Ð¾Ð¼ÑÐ°ÑÐ¸ÑÑ
slovake:: stmaviÅ¥
ukraine:: Ð·Ð°ÑÐµÐ¼Ð½ÑÐ²Ð°ÑÐ¸, Ð·Ð°ÑÑÐ¼Ð°ÑÑÐ²Ð°ÑÐ¸, Ð·Ð°ÑÐ¼Ð°ÑÑÐ²Ð°ÑÐ¸

malheliÄi

serÄi 'malheliĝi'

[hel.mal0igxi]

(ntr)

: [hel.mal0igxi.KOMUNE]; IÄi malhela: malheliÄinta koloro; venas nigraj nuboj, malheliÄas mondo [6].

6. S. PetÅfi, trad. K. Kalocsay: Johano la brava, 1984

beloruse:: ÑÑÐ¼Ð½ÐµÑÑ, Ð¿Ð°ÑÑÐ¼Ð½ÐµÑÑ, ÑÑÐ¼ÑÐ½ÐµÑÑ, Ð°Ð·Ð¼ÑÐ¾ÑÐ²Ð°ÑÑÐ°
france:: s'assombrir
hispane:: ensombrecerse, oscurecerse
indonezie:: menggelap
japane:: èæããªã [ããããããªã], ããã
ruse:: Ð¿Ð¾ÑÐµÐ¼Ð½ÐµÑÑ

^*hel/a ^UV

^*hela

heleco

heligi

heliÄi

malhela

malheligi

malheliÄi

administraj notoj

*hel/a UV

*hela

heleco

heligi

heliÄi

malhela

malheligi

malheliÄi

administraj notoj

^*hel/a ^UV

^*hela

heliÄi

malheliÄi