*genuo
- 1.
- Antaŭa parto de la artiko kuniganta la femuron kun la kruro: star[i] sur la genuoj (ekvilibrigi la korpon sur la genuoj kaj la piedpintoj, tenante la bruston kaj femurojn vertikalaj) [1]; li stariĝis unugenue sur la planko Marta ; jen malluma strateto kun kaduka trotuaro, kie la poeto falis kaj kontuzis la genuon [2].
- 2.
-
Tiu sama korpa parto, konsiderata kiel:
- a)
- Vunda punkto, ema malfortiĝi pro laco aŭ timo: falantojn restarigis viaj vortoj, kaj fleksiĝantajn genuojn vi fortigis [3]; ĉiu spirito senkuraĝiĝos, kaj ĉiuj genuoj fariĝos kiel akvo [4]; la pordisto sentis siajn genuojn moliĝi [5].
- b)
-
Korpoparto, kie oni portas iun aŭ ion ŝirmocele:
(frazaĵo)
preni iun sur la genuojn;
la infanoj de Maĥir, filo de Manase, naskiĝis
sur la genuoj de Jozef
[6];
ŝi endormigis lin sur siaj genuoj, kaj alvokis homon,
kaj detondigis la sep buklojn de lia kapo
[7];
kial mi ne mortis tuj el la utero [...]? kial
akceptis min la genuoj?
[8].
sino,
baskoRim.: Ĉi-sence oni imagas, ke la portanto sidas, kaj liaj „genuoj“ fakte ampleksas la tutan surfacon de liaj du horizontalaj femuroj.
- c)
- Simbolo de ies potenco super iu alia, kiu metas sian vizaĝon vid-al-vide al ĝi: (frazaĵo) fali antaŭ ies genuoj: Simon Petro, tion vidinte, falis teren antaŭ la genuoj de Jesuo [9]; (frazaĵo) premi sin al ies genuoj: la homoj leviĝis de la tero, la pli proksimaj komencis premi sin al [la] genuoj [de la apostolo] [10]; (frazaĵo) klini sin al ies genuoj: [li] poste klinis sin al ŝiaj genuoj kaj manoj, salutis ŝin, adoris, honoris [11]; (frazaĵo) kisi ies genuojn: hodiaŭ, iom pli malfrue, [ili] havos la honoron kisi vian genuon [12].
- d)
-
Simbolo de ies humiliĝo aŭ timo antaŭ la
alia:
(frazaĵo)
fleksi / klini sia(j)n genuo(j)n antaŭ iu:
la tria kvindekestro [...] fleksis siajn genuojn
antaŭ Elija, kaj ekpetegis lin
[13];
Mi restigos el Izrael sep mil, ĉiujn, kies genuoj
ne fleksiĝis antaŭ Baal kaj kies buŝo ne
kisis lin
[14];
antaŭ Mi kliniĝos ĉiu genuo
[15];
(frazaĵo)
peti ion sur la genuoj / surgenue / genuante:
mi devigos lin, ke li sur la genuoj petu de vi pardonon!
[16];
(frazaĵo)
fali sur la genuojn:
kiun mi devas timi ĉi tie, kie ĉiuj falas
antaŭ mi sur la genuojn?
[17];
(frazaĵo)
ĵeti sin sur la genuojn:
ĵetinte sin sur la genuojn, ŝi komencis
preĝi kun tia forto, kian povas doni nur timo pri amata
persono
[18].
Rim.: Pro sia kapablo fleksiĝi la genuo ebligas onin malaltigi sian kapon kaj per tio esprimi submetiĝon.
1.
H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Vojkamarado
2. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉap. 4
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 4:4
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 21:7
5. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉap. 5
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 50:23
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 16:19
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 3:12
9. La Nova Testamento, S. Luko 5:8
10. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
11. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
12. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉap. 22
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Reĝoj 1:13
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 19:18
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 45:23
16. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, La leĝisto
17. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 9
18. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
2. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉap. 4
3. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 4:4
4. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jeĥezkel 21:7
5. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉap. 5
6. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 50:23
7. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Juĝistoj 16:19
8. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Ijob 3:12
9. La Nova Testamento, S. Luko 5:8
10. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
11. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
12. Mihail Bulgakov, trad. Sergio Pokrovskij: La majstro kaj Margarita, ĉap. 22
13. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Reĝoj 1:13
14. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, I. Reĝoj 19:18
15. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Jesaja 45:23
16. Ludoviko Lazaro Zamenhof: Fundamenta Krestomatio de la lingvo Esperanto, La leĝisto
17. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 1, ĉap. 9
18. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
- angle:
- knee
- beloruse:
- калена
- bulgare:
- коляно
- ĉeĥe:
- koleno
- ĉine:
- 膝盖 [xīgài], 膝 [xī]
- france:
- genou preni iun sur la ~ojn: prendre qn sur ses genoux. fali antaŭ ies ~oj: tomber aux genoux de qn. premi sin al ies ~oj: se presser aux genoux de qn. kisi ies ~ojn: embrasser les genoux de qn. fleksi / klini sia(j)n ~o(j)n antaŭ iu: fléchir les genoux devant qn. peti ion sur la ~oj / sur~e / ~ante: demander à genoux. fali sur la ~ojn: tomber à genoux. ĵeti sin sur la ~ojn: se jeter à genoux.
- germane:
- Knie
- hispane:
- rodilla
- hungare:
- térd preni iun sur la ~ojn: térdére ültet. fali antaŭ ies ~oj: lába(i) elé borul. fleksi / klini sia(j)n ~o(j)n antaŭ iu: térdet hajt vki előtt. peti ion sur la ~oj / sur~e / ~ante: térden állva kér. fali sur la ~ojn: térdre borul. ĵeti sin sur la ~ojn: térdre veti magát.
- ide:
- genuo
- indonezie:
- lutut
- inuktitute:
- ᓰᖅᑯᖅ
- itale:
- ginocchio
- japane:
- ひざ, ひざがしら
- nederlande:
- knie
- pole:
- kolano
- portugale:
- joelho
- rumane:
- genunchi
- ruse:
- колено
- slovake:
- koleno
- svede:
- knä
- taje:
- เข่า, หัวเข่า
- tibete:
- པུས་མོ་
- turke:
- diz
- ukraine:
- коліно
genui
(ntr)
- Stari sur la genuoj: li tri fojojn ĉiutage genuis kaj preĝis al sia Dio [19]; ili ekvidis Saran, genuantan ĉe la lulilo, en sintenado de virino, nutranta suĉinfanon [20]; belaj piedoj, vi diras... Nu, li genuos ĉe ili [21]. surgenui
19.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Daniel 6:10
20. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉap. 16
21. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, ĉapitro 25a, p. 177a
20. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, ĉap. 16
21. I. S. Turgenjev, trad. Kazimierz Bein: Patroj kaj filoj, ĉapitro 25a, p. 177a
- angle:
- kneel
- beloruse:
- кленчыць
- bulgare:
- стоя на колене, коленича (неподвижно)
- ĉeĥe:
- klečet
- ĉine:
- 跪 [guì], 下跪 [xiàguì], 跽 [jì]
- france:
- être à genoux, être agenouillé
- germane:
- knien
- hispane:
- estar de rodillas
- hungare:
- térdel, térdepel
- indonezie:
- berlutut
- itale:
- stare in ginocchio, stare inginocchiato
- japane:
- ひざまずいている, ひざ立ちしている [ひざたちしている]
- pole:
- uklęknąć
- portugale:
- estar de joelhos
- slovake:
- kľačať
- taje:
- คุกเข่า
- tibete:
- པུས་མོ་བཅུག་
- ukraine:
- стояти навколішки, на колінах, клячати
genuigi
(tr)
- Starigi sur la genuoj: li genuigis la kamelojn ekstere de la urbo [22].
22.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 24:11
- beloruse:
- ставіць на калені, прымушаць кленчыць
- ĉine:
- 压服 [yāfú]
- france:
- agenouiller, mettre à genoux
- germane:
- knien lassen, auf die Knie zwingen
- hispane:
- arrodillar
- hungare:
- letérdeltet, letérdepeltet
- itale:
- far inginocchiare, mettere in ginocchio, inginocchiare
- japane:
- ひざまずかせる
- turke:
- diz çöktürmek
- ukraine:
- ставити на коліна
genuiĝi, ekgenui, surgenuiĝi
(ntr)
- Ekstari sur la genuoj: li veturigis lin sur sia dua ĉaro; kaj oni kriis antaŭ li: Genuiĝu! [23]; la vidvino genuiĝis antaŭ la malalta litaĵo Marta ; [Salomono] nun stariĝis sur [la ambono, kaj] ekgenuis antaŭ la tuta komunumo de Izrael [24]; du soldatoj surgenuiĝis, kiam la apostolo estis pasanta [25]. genufleksi
23.
trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, Genezo 41:43
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 6:13
25. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
24. trad. L. L. Zamenhof: La Malnova Testamento, II. Kroniko 6:13
25. H. Sienkiewicz, trad. L. Zamenhof: Quo vadis?, 1933
- beloruse:
- кленчыць, станавіцца на калені
- bulgare:
- заставам на колене
- ĉine:
- 跪下 [guìxia], 跪 [guì], 下跪 [xiàguì], 跽 [jì]
- france:
- se mettre à genoux, s'agenouiller
- germane:
- die Knie beugen, sich knien, niederknien
- hispane:
- arrodillarse
- hungare:
- letérdel, letérdepel
- itale:
- inginocchiarsi, mettersi in ginocchio, genuflettersi
- japane:
- ひざまずく
- nederlande:
- knielen
- ruse:
- преклонить колени, встать на колени
- turke:
- diz çökmek
- ukraine:
- клякати, клякнути
genuiĝilo
- Tre malalta seĝoforma meblo uzata por preĝado: oni genuas sur la plato kaj apogas la kubutojn sur la apogilo: antikva krucifikso super ligna genuiĝilo, malpuraj bildoj de sanktuloj, dikaj libregoj kaj polvoplenaj geografiaj kartoj ĉio maldistingiĝis kaŭze de malforta lumo [26].
26.
A. Ŝenoa, trad. F. Kolar-Krom:
La Trezoro de l' Oraĵisto, 1911
- beloruse:
- зэдлік (пад калені для малітвы)
- france:
- prie-dieu
- germane:
- Kniebank, Betschemel
- hispane:
- reclinatorio
surgenui
-
Genui:
ĉe la altaro, forlasata kuŝas mitralpafilo,
kaj surgenuas brunhaŭta junulo kun trikolora signo sur la
koro
[27];
dume profesoro doktoro Grum, la eta, nervoza jurmedicinisto,
surgenuis apud la kadavro kaj faris la necesajn konstatojn
[28].
Rim.: Neatendite, ĉi tiu vorto aperas en PV kun la du signifoj „fleksi la genuojn“ kaj „surgenuiĝi“. Necesas konfesi, ke pluraj ekzemploj estas egale bone interpreteblaj per „genui“ aŭ „genuiĝi“.
27.
C. C. Guglielminetti:
Marto 1945, Nica Literatura Revuo, 1958-11 ĝis 12 (4:2), p.
53a
28. Deck Dorval: Urd Hadda murdita!, p. 3a
28. Deck Dorval: Urd Hadda murdita!, p. 3a
- beloruse:
- кленчыць
- ĉeĥe:
- klečet
- ĉine:
- 跪 [guì], 下跪 [xiàguì], 跽 [jì]
- france:
- être à genoux, être agenouillé
- germane:
- knien
- hispane:
- estar de rodillas
- hungare:
- térdepel, rátérdepel
- indonezie:
- berlutut
- itale:
- inginocchiarsi (stare inginocchiato), stare in ginocchio, stare inginocchiato
- slovake:
- pokľaknúť
- taje:
- คุกเข่า