ReVo
*dent/o UV

*dento

1.
ANA Elstara osteto, en la buŝo de homoj kaj bestoj, kiu servas por mordi kaj maĉi la nutraĵon: la dentoj de leono estas akraj [1]; tie estos la plorado kaj la grincado de dentoj [2]; kunfrapi la dentojn [3]; ŝiaj dentoj frapadis pro malvarmo [4]; (figure) fine la pia Mefres komencas montri dentojn kaj ungegojn (minaci); [5]; la monarĥo paliĝis kaj kunpremis la dentojn [6]; (figure) Kala estis freŝa kaj ne tuŝita de la dento de la tempo [7]; pro kolerego ŝi nudigis la dentojn [8]; okulo pro okulo, dento pro dento [9]! nuksoj venis, kiam dentoj elfalis (malfrue) PrV
2.
(figure) Elstara pinto aŭ tranĉaĵo ĉe la rando aŭ la supraĵo de objekto: dento de kombilo, rado, muro, folio; dento de roko [10]; la dentoj de segilo [11]; [la] valo […] havis formon de forko, kies dentoj estis kaŝitaj inter la ŝtonoj [12]; malgranda monto […] el multaj bizare formitaj dentoj, kiuj staris al la ĉielo [13]; ĉiu kradobloko pezis proksimume kvardek ĝis kvin dek kilogramojn [kaj] kuŝis per siaj dentoj sur transversaj traboj [14].
angle:
1. tooth 2. tooth
beloruse:
1. зуб 2. зубец
bulgare:
зъб
ĉeĥe:
zub
ĉine:
牙齒 [yáchǐ], 牙 [yá]
france:
1. dent, crochet (d'un serpent) 2. dent (d'une scie), encoche
germane:
Zahn 2. Zacke, Zinke
hebree:
שן
hispane:
diente
hungare:
fog
indonezie:
gigi
itale:
dente
japane:
[し], 歯状の物 [はじょうのぶつ], 突起 [とっき]
katalune:
dent 2. sortint
nederlande:
1. tand 2. tand
pole:
ząb 1. ząb
portugale:
dente
rumane:
dinte 1. dinte
ruse:
1. зуб 2. зубец
slovake:
zub
svahile:
jino
tibete:
སོ་
ukraine:
зуб, зубець, зубчик (колеса), пік, конічна вершина

denta

1.
Rilata al dento: FON denta konsonanto; ANA denta emajlo; objektoj eligitaj el homaj korpoj inkluzivas fajliletojn por purigi dentojn, protezojn kaj dentajn kronojn [15]; li estus povinta havi iun ajn, [sed] li prenas knabineton kun grasa vizaĝo kaj denta problemo [16]; furoras ĉe privataj klinikoj dentaj […] operacioj [17].
2.
Denthava: denta rado; [imagu] larĝan voston, platigitan de la flankoj, dentan supre, kiel koka kresto [18]; [la] sinjorinoj preferas folipuntojn kun randoj dentaj Marta ; antaŭ la tagiĝo Bhagat suriris la dentan pinton por vidi, kiel sur la neĝaj suproj eklumiĝas la matenruĝo [19].
angle:
1. dental
beloruse:
1. зубны 2. зубасты, зубаты, зубчасты, зубчаты
ĉeĥe:
zubatý
ĉine:
牙科的 [yákēde]
france:
1. dental (adj.), dentaire 2. denté
germane:
Zahn-
hebree:
1. דנטלי 2. משונן ~a rado: ℷלℷל שיניים.
hispane:
1. dental 2. dentado
hungare:
1. fog- 2. fogas, fogazott
indonezie:
1. dental 2. bergigi
itale:
1. dentale 2. dentato
japane:
歯の [はの], 歯のついた [はのついた]
katalune:
1. dental 2. dentat
nederlande:
1. tand- 2. getand
pole:
1. zębny 2. zębaty
rumane:
1. dintat 2. dintat
ruse:
1. зубной 2. зубастый, зубчатый
slovake:
zubatý
ukraine:
зубний, зубчастий

dentaro

ANA Tuto de la dentoj: li havas falsan dentaron; tordetante la supran lipon, […] vidigante blankan, perlosimilan dentaron [20]; kial tiu spirito ne eniris en tigron, kiu hakas sian furiozan dentaron en homan karnon [21]? sub tiu kotona peco sin trovas longa vico de eburaj objektoj, aspektantaj kiel giganta dentaro [22]; (figure) sidiĝinte kontraŭ la minaca nigrablanka dentaro, mi, bonŝance, neniam alvenis al la punkto, kiam la publiko rimarkis, ke mi tute ne scipovas ludi tiun instrumenton [23]; gardu vin du baroj: lipoj kaj dentaroj PrV .
afrikanse:
tande
albane:
dhëmbët
amhare:
ጥርስ
angle:
teeth
arabe:
أسنان
armene:
ատամիկ
azerbajĝane:
diş
bengale:
দাঁত
birme:
အံသွားခဲ
bosne:
zubi
ĉeĥe:
chrup, ozubení, zoubkování
ĉine:
位元 [wèiyuán]
dane:
tænder
estone:
hambad
eŭske:
hortzak
filipine:
ngipin
france:
denture, dentition (denture)
galege:
dentes
germane:
Gebiss
guĝarate:
દાંત
haitie:
dan
haŭse:
hakora
hebree:
שיניים
hinde:
दांत
hispane:
dentadura
hungare:
fogazat
igbe:
ezé
indonezie:
gigi (set)
irlande:
fiacla
islande:
tennur
itale:
dentatura
japane:
歯牙 [しが]
jave:
untu
jide:
ציין
jorube:
eyin
kanare:
ಹಲ್ಲುಗಳು
kartvele:
კბილები
katalune:
dentadura, dentat
kazaĥe:
тістері
kimre:
dannedd
kirgize:
тиштер
kmere:
ធ្មេញ
koree:
치아
korsike:
dìanti
kose:
amazinyo
kroate:
zubi
kurde:
diranên
latine:
dentium
latve:
zobi
laŭe:
ແຂ້ວ
litove:
dantys
makedone:
заби
malagase:
nify
malaje:
gigi
malajalame:
പല്ലുകൾ
malte:
snien
maorie:
niho
marate:
दात
monge:
cov hniav
mongole:
шүд
nederlande:
gebit
njanĝe:
mano
okcidentfrise:
tosken
panĝabe:
ਦੰਦ
paŝtue:
غاښونه
pole:
uzębienie
ruande:
amenyo
rumane:
dintar
ruse:
зубы (в совокупности)
samoe:
nifo
sinde:
ڏند
sinhale:
දත්
skotgaele:
fiaclan
slovake:
chrup
slovene:
zobje
somale:
ilkaha
ŝone:
mazino
sote:
meno a
sunde:
huntu
svahile:
meno
taĝike:
дандон
taje:
ฟัน
tamile:
பற்கள்
tatare:
тешләр
telugue:
పళ్ళు
ukraine:
зуби
urdue:
دانت
vjetname:
răng
zulue:
amazinyo

dentego

ZOO Granda dento; aparte tiu longa kiu elstaras el la buŝo elefantoj, aproj k.a.: la leonaj dentegoj disŝiros viajn korpojn [24]; sen la kuraĝo kaj la spiritĉeesto de sinjoro de Ruvezo, la apro krevigus la bruston de la junulino per siaj akregaj dentegoj [25]; elefanto […] ĉirkaŭ [kies] dentegoj la haŭto malpaliĝis iomete kaj aspektis iom pli griza ol kutime [26].
angle:
tusk, tush
beloruse:
ікол, бівень
ĉeĥe:
kel
france:
défense (dent)
germane:
Hauer, Stoßzahn
hebree:
ניב
hispane:
colmillo
hungare:
agyar
indonezie:
gading
itale:
zanna
japane:
[げ]
katalune:
ullal
nederlande:
slagtand
pole:
kieł
rumane:
canin
ruse:
клык, бивень
slovake:
kel, kel (sloní), zubisko
tibete:
མཆེ་བ་
ukraine:
ікло

dentigi, denti

(tr)
Dentoforme tranĉi aŭ aranĝi la randon de io: dentita rado, muro, falbalo, folio; eleganta domo […] kun dentita frontono [27]; la pintoj de la montaro segildentis la horizonton. VD:breĉeti, festoni
27. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 4, La vento rakontas pri Valdemaro Doe kaj pri liaj filinoj
angle:
add teeth
beloruse:
~ita: зазубраны.
ĉeĥe:
ozubit
france:
denteler
germane:
zähnen
hebree:
~ita: משונן.
hispane:
dentar ~ita: dentado.
hungare:
fogaz ~ita: fogazott kerék.
itale:
dentellare, merlare
japane:
歯をつける [はをつける]
katalune:
dentar (tr.) ~ita: dentat.
nederlande:
tanden
pole:
ząbkować (materiał) ~ita: ząbkowany (materiał).
rumane:
face o dinte ~ita: zimțat (material).
ruse:
зазубрить ~ita: зазубренный.
slovake:
ozubiť
ukraine:
робити зубці, зазублювати

dentingo

ANA Kavaĵeto en la makzela osto, entenanta la radikon de dento: tiu dento sidas malfirme en la dentingo, mi radiografios [28]; sur la dentingo la papiloj havas gravan rolon inter la dentoj, ĝis kiam la papilo estas sana la dentingo ne atrofiĝas [29].
28. Don Lord: Ĉe Dentisto, La Brita Esperantisto, maj.-aŭg. 1983, p. 240
29. Balázs Szemők: Dentopikolo aŭ Dentofadeno?, Scienca Revuo, 1955/1, p. 31
angle:
tooth socket
ĉeĥe:
lůžko zubu
ĉine:
上頜竇 [shànghédòu]
france:
alvéole dentaire
germane:
Zahnfach, Kieferhöhle
hebree:
מכתש השן
hispane:
alvéolo dentario
hungare:
fogüreg
itale:
alveolo dentario
japane:
歯槽 [しそう]
katalune:
alvèol dental, odontobotri
nederlande:
tandholte
pole:
dziąsło
rumane:
gingie
slovake:
zubná jamka

dentisto, dentkuracisto

MED Kuracisto de dentoj: en la kampo de la dentkuracado la dentisto estas la ĝenerala kuracisto [30]; tiu antaŭtimo, kiun oni havas irante al dentisto [31]; identigo jam estas farita dank’ al rapidega kunlaboro de lia dentisto, kiu konfirmis, komparante la dentaron kun siaj slipoj, ke nedubende temas pri la arkitekto [32].
30. Vikipedio, dentokuracado, 2010-07-05
31. La Ondo de Esperanto, 1999, No 1 (51)
32. Johán Valano: Ĉu li bremsis sufiĉe?, 2
angle:
dentist
bulgare:
зъболекар
ĉeĥe:
zubní lékař
ĉine:
牙齒 [yáchǐ], 牙 [yá], 牙科医生 [yákēyīshēng], 牙科 [yákē], 牙医 [yáyī]
france:
dentiste
germane:
Zahnarzt
hebree:
רופא שיניים
hispane:
dentista
indonezie:
dokter gigi
itale:
dentista
japane:
歯科医 [しかい]
katalune:
dentista, odontòleg
pole:
dentysta, stomatolog
rumane:
dentist, stomatolog
ruse:
зубной врач, дантист, стоматолог
slovake:
zubný lekár
tibete:
སོའི་སྨན་ཁང་
ukraine:
зубний лікар, стоматолог

denta konsonanto PMEG

FON
Konsonanto artikulaciata ĉe la dentoj:
a)
lang-denta konsonanto
b)
(malofte) lip-denta konsonanto
Rim.: Ambaŭ subsencoj estas egale logikaj, sed en la efektiva uzo multaj lingvistoj kaprice rezervas la terminon al lang-denta konsonanto. [Sergio Pokrovskij]
angle:
dental
beloruse:
зубны зычны
bulgare:
зъбна съгласна
ĉine:
齒音 [chǐyīn]
france:
dentale (consonne)
germane:
Dental, Zahnlaut
hispane:
dental, consonante dental
hungare:
foghang, dentális
indonezie:
konsonan gigi, konsonan dental
perse:
همخوان دندانی، صامت دندانی
pole:
spółgłoska zębowa
portugale:
dental, consoante dental
rumane:
consoană dentară
ruse:
зубной согласный

lang-denta konsonanto

FON
Konsonanto artikulaciata per alproksimigo de la antaŭa parto de la lango al la karno tuj malantaŭ la supraj dentoj, aŭ al la supraj dentoj mem: la angla duliteraĵo th signas la senvoĉan lang-dentan konsonanton [θ] en thing, kaj la voĉan lang-dentan konsonanton [ð] en this; en Esperanto la literoj t, d, n signas lang-dentajn konsonantojn.
Rim. 1: Reale estas granda variado pri la artikulacia loko. En multaj lingvoj la artikulacio fakte okazas ĉe la gingiva kresto aŭ ĉe la buŝaj alveoloj. En IFA „subponto“ markas artikulacion strikte dentan (kiel en [s̪, t̪, n̪, l̪]); kaj duobla substreko indikas artikulacion alveolan (kiel en [s͇, t͇, n͇, l͇]). Tamen en Esperanto tiu diferenco ne gravas, la koncernaj variantoj estas alofonoj de la fonemoj, signataj per la koncernaj literoj; tial oni kutimas klasi la fonemojn /t/, /d/, /s/, /z/, /t͡s/ (c), /r/, /l/, /n/ kiel konsonantojn lang-dentajn. [Sergio Pokrovskij]
Rim. 2: Ankaŭ la formo de la langofino varias. En iuj lingvoj oni kutimas pintigi la langon (ofte tiel estas en la angla), kaj tiam en la lingvista ĵargono oni parolas pri „apeksaj dentaloj“; en aliaj lingvoj (la franca, la rusa) la lango estas plata, „lamena“ — tiam la ĵargona termino estas „lamena dentalo“. En kelkaj lingvoj (ekz-e en la eŭska) tiu diferenco kontrastigas fonemojn, sed en Esperanto ĝi estas ignorata. Tial anstataŭ la tro specifaj epitetoj „apeksa“, „lamena“ por Esperanto pli konvenas la pli ĝenerala organindiko „langa“: „lang-denta konsonanto“. [Sergio Pokrovskij]
angle:
coronal dental
germane:
Koronal-dentalalveolar
indonezie:
konsonan lidah-gigi, konsonan koronal dental
pole:
spółgłoska przedniojęzykowo-zębowa
rumane:
consoană alveolară
ruse:
(передне)язычно-зубной согласный

bludento

KOMP Malfermita normo de mallongdistanca konekto sendrata: konekti kapaŭskultilojn per bludento; ricevi dosierojn per bludento [33].
Rim.: La nomo de la teĥnologio estas omaĝo al la mezepoka reĝo Haraldo la Bludentulo de Danlando (Harald Blåtand Gormsen).
33. K. Schmidt: Esperanto translation for gnome-user-share, [vidita en 2011]
angle:
Bluetooth
france:
Bluetooth
germane:
Blutooth
indonezie:
bluetooth
katalune:
Bluetooth
norvege:
Blåtann
pole:
bluetooth
rumane:
bluetooth
svede:
bluetooth, blåtand

kojnodento, kojna dento

ANA Iu el la mezaj, pintaj dentoj (inter tranĉaj kaj muelaj), kiuj ŝiras nutraĵon: besto, simila al urso, staris ĉe ĝia flanko, kaj tri kojnodentojn ĝi havis en sia buŝo [34]; mi havas […] duoblan kojnodenton [35]. SIN:kanino
angle:
eyetooth (p. p. dento de la supra makzelo), stomach tooth (p. p. dento de la malsupra makzelo)
beloruse:
ікол
bulgare:
кучешки зъб
ĉeĥe:
špičák
ĉine:
尖牙 [jiānyá], 犬齒 [quǎnchǐ]
france:
canine (dent)
germane:
Eckzahn
hebree:
ניב
hispane:
colmillo
hungare:
szemfog
indonezie:
gigi taring
itale:
canino (sost.)
japane:
犬歯 [けんし], 糸切り歯 [いときりば]
katalune:
ullal, canina, clau
nederlande:
hoektand
pole:
kieł, ząb oczny (pot.)
rumane:
dinte
ruse:
клык
slovake:
špicák
ukraine:
ікло

laktodento

ANA Dento de infano, kiu ŝanĝiĝas en la 6a jaro al daŭra dento, tio estas al tielnomata saĝodento.
angle:
milk tooth, baby tooth, deciduous tooth
beloruse:
малочны зуб
bulgare:
млечен зъб
ĉeĥe:
mléčný zub
ĉine:
换牙 [huànyá]
france:
dent de lait
germane:
Milchzahn
hispane:
diente de leche
indonezie:
gigi susu
itale:
dente da latte
japane:
乳歯 [にゅうし]
katalune:
dent de llet, dent decídua
pole:
ząb mleczny
rumane:
dinte de lapte
ruse:
молочный зуб
slovake:
mliečny zub
ukraine:
молочний зуб

mueldento, muela dento

ANA Iu el la malantaŭaj, plataj dentoj kiuj dispremas nutraĵon; molaro.
angle:
molar (tooth)
ĉeĥe:
zub stolička
france:
molaire (dent)
germane:
Backenzahn
hebree:
(שן) טוחנת
hispane:
muela, molar
hungare:
zápfog, őrlőfog
indonezie:
gigi geraham
itale:
molare (sost.)
japane:
臼歯 [きゅうし]
katalune:
molar, queixal
nederlande:
kies, baktand, maaltand
pole:
ząb trzonowy, trzonowiec (ząb)
rumane:
dinte molar
ruse:
жевательный зуб
slovake:
zub stolička
ukraine:
великий кутній зуб, корінний зуб

saĝodento

ANA Dento kiu elkreskas post laktodento, en iom matura, relative spertoplena aĝo.
angle:
wisdom tooth
ĉine:
智齒 [zhìchǐ]
france:
dent de sagesse
germane:
Weisheitszahn
hispane:
muela del juicio
hungare:
bölcsességfog
indonezie:
gigi tetap
itale:
dente del giudizio
japane:
知恵歯 [ちえば], 親知らず [おやしらず]
nederlande:
verstandskies, wijsheidstand
pole:
ząb mądrości
rumane:
dinte de minte
ruse:
зуб мудрости
ukraine:
зуб мудрості

sendentulo

(arkaismo)
ZOO Terbesto sen dentoj aŭ kun malmutaj dentoj, ano de ordo de mamuloj (Edentata): se oni konsideras la du mamulajn ordojn kiuj estas plej malnormalaj je siaj haŭtaj kovraĵoj, tio estas, Cetacoj (balenoj) kaj Sendentuloj (dazipoj, manisoj, ktp.) […] ĉi tiuj estas tiel same la plej malnormalaj je siaj dentaroj [36].
Rim.: La ordo sendentuloj ne plu validas. Plimulto de ĝiaj anoj — krom maniso kaj orikteropo — estas nun klasigita en la ordo kromartikuloj. [ĵv]
france:
édenté
germane:
Zahnloser
indonezie:
Edentata
latinece:
Edentata
pole:
szczerbak
rumane:
edentata

tranĉodento, tranĉa dento

ANA Iu el la antaŭaj dentoj, kiuj distranĉas nutraĵon; incizivo.
angle:
incisor
beloruse:
разец (зуб)
ĉine:
門齒 [ménchǐ], 板牙 [bǎnyá]
france:
incisive (dent)
germane:
Schneidezahn
hebree:
שן חותכת
hispane:
incisivo
hungare:
metszőfog
indonezie:
gigi seri
itale:
incisivo (sost.)
japane:
切歯 [せっし], 門歯 [もんし]
katalune:
incisiu
nederlande:
snijtand
pole:
siekacz (ząb)
rumane:
dinte tăietor
ruse:
резец (зуб)

tridento

Forko kun tri dentoj: la tranĉrandoj de la plugilferoj kaj de la fosiloj kaj de la tridentoj […] malakriĝis [37]; homoj […] armitaj, […] tenantaj en unu mano reton, en la alia tridenton [38].
angle:
trident
beloruse:
трызубец
bulgare:
тризъбец
ĉeĥe:
trojzubec
ĉine:
三叉戟 [sānchājǐ], 鍠 [huáng], 活动顶尖 [huódòngdǐngjiān]
france:
trident
germane:
Dreizack
hebree:
קלשון
hispane:
tridente
hungare:
háromágú szigony
itale:
tridente
japane:
三叉の矛 [さんさの]
katalune:
trident
nederlande:
drietand
pole:
trójząb
rumane:
trident
ruse:
трезубец
slovake:
trojzubec

dentopikilo, dentpikilo

Rigida spliteto por purigi inter la dentoj.
angle:
toothpick
beloruse:
зубачыстка, калыпок
bulgare:
клечка за зъби
ĉine:
牙签 [yáqiān]
france:
cure-dent
germane:
Zahnstocher
hebree:
קיסם שיניים
hispane:
mondadientes
hungare:
fogvájó, fogpiszkáló
indonezie:
tusuk gigi
itale:
stuzzicadenti
japane:
爪楊枝 [つまようじ]
katalune:
escuradents, furgadents
pole:
wykałaczka
rumane:
scobitoare
ruse:
зубочистка
ukraine:
зубочистка

dentostango

Stango provizita je dentoj2, por kroĉi.
beloruse:
зубчатая рэйка
ĉeĥe:
ozubená tyč
france:
crémaillère
germane:
Zahnstange
hebree:
מוט הילוכים
hungare:
fogasrúd, fogasléc
itale:
cremagliera
japane:
ラック [らっく]
katalune:
cremallera
pole:
zębatka, listwa zębata
rumane:
cremalieră
ruse:
зубчатая рейка
slovake:
ozubená tyč
ukraine:
зубчаста рейка, зубчастий стояк

administraj notoj

lang-~a konsonanto: Mankas dua fontindiko.
lang-~a konsonanto: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
lakto~o: Mankas dua fontindiko.
lakto~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
muel~o, muela ~o: Mankas dua fontindiko.
muel~o, muela ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
saĝo~o: Mankas dua fontindiko.
saĝo~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
tranĉo~o, tranĉa ~o: Mankas dua fontindiko.
tranĉo~o, tranĉa ~o: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~opikilo, ~pikilo: Mankas dua fontindiko.
~opikilo, ~pikilo: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.
~ostango: Mankas dua fontindiko.
~ostango: Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.