¹cilindr/o

1.

a)

[1] Surfaco, naskita de ĉiuj paralelaj rektoj (ĝiaj naskantoj), kiuj sekcas fiksan linion (ĝian direktanton): cirkla, elipsa, kvadrata ks cilindro (kies direktanto estas cirklo, elipso, kvadrato ks orta al la naskanto); cilindra surfaco ^PIV1 (cilindro^1.a, por distingi ĝin de cilindro^1.b). rektara.

b)

^VdE Solido, kiun limas cilindro ^1.a (ĝia flanko) kaj du ebenaj surfacoj (la bazoj), kiuj sekcas la cilindran surfacon laŭ fermita linio.

Rim.: Pro la komunuza senco de „cilindro“ la vortaroj emis difini ĝin fake nur kiel solidon (vd PIV1). Ŝajnas al ni, ke tio estas tro pedanta, ĉar la naciaj lingvoj kutime akceptas ambaŭ fakajn sencojn. Kiel montras PIV2, la uzado evoluis. Oni do precizigu per „cilindra surfaco“ aŭ „cilindra solido“ en dubaj okazoj.

2.

Samforma objekto: draŝcilindro [2]; ŝiaj fingroj en furiozo ludis sur la klavoj, dum la tipoj frapadis kontraŭ la cilindron (de skribmaŝino) [3]; oni ruligas la cilindron (vd bareleto^2.b), metas la buŝon de la revolvero al sia kapo, kaj pafas [4]; oni atingis tiujn konkludojn danke al la eltirado – en Gronlando kaj Antarkto – kaj la posta analizado de pli ol dudek glaciaj cilindroj [5]; la lampo iam havis ankaŭ cilindron (lampŝirmilon) [6]; Viktoro donis al sia kunkulpanto cilindron el dudekfrankaj moneroj [7].

a)

Tiaforma ujo, en kiu sin movas piŝto: pumpila, motora cilindro; mia motoro subite haltis […] du cilindroj enpremiĝis pro la varmego kaj nenia forto povis ilin ekmovi [8]. piŝtujo

b)

Cilindroĉapelo: montriĝis nuda dikulo kun nigra silka cilindro ŝovita sur la nukon [9]; laboristo, kamparano kaj soldato estis renversantaj en la polvon burĝon en cilindro (ĉapelo) ^Metrop .

c)

Pli malpli cilindroforma matrico aŭ sigelo: la tiel fermita kabineto […] enhavis grandan nombron da dokumentoj, skribitaj sur argilaj tabuletoj aŭ cilindroj [10]; mia skribisto donos al vi argiltabulon, aŭtentikigitan per mia propra parafa premcilindro [11].

bobeno, rulo¹, rulaĵo, volvaĵo

Peco de aparato en formo de cirkla cilindro, uzata i.a. por premi, lamenigi, ebenigi, glatigi: rulcilindro de kalandrilo; la artefarita birdo kantis laŭ la rulcilindroj [12]. rulpremilo