^*akr/a

1.

Tranĉa aŭ pika:

a)

Kies rando estas tranĉa aŭ pika: tre akra razilo; la dentoj de leono estas akraj [1]; malgranda birdeto, sed akra ungeto^PrV .

b)

Posedanta pintan, pikforman ekstremon; akuta: la river-fluo faras ĉi tie vere akran angulon [2]; la plej antikva kvartalo troviĝas en la iom akra angulo formata de la kunfluantaj riveroj [3]; li ridetis kaj pinĉis sian akran barbeton [4]; okjara knabino kun akra mentono kaj saĝaj brilaj okuloj [5]; lia nazo estis rekta, iomete akra, kaj liaj malfermitaj lipoj tre sentemaj [6]; ili pasis super akraj montpintoj kaj teruraj rokoj [7]; super la verdaj kvadratoj de la kampoj […] leviĝis en malproksimo monteto griza, melankolia, kun stranga akrangula supraĵo [8]; la bonodora fojno igis ĉiun preterirantan ĉevalon akrigi la orelojn ^BdV .

Rim.: „pinta“ estas adjektivo rilata, „akra“ estas kvalita; oni senhezite povas diri „tre, pli akra“ ― sed pri „pinta“ tio sonus ĝene. Akuta angulo estas kaj akra, kaj pinta; malakuta angulo estas pinta sed ne akra.

2.

(figure) Intensa kaj abrupta:

a)

Impresanta forte kaj dolorete la sentumojn: la akra sonado de la grandegaj tondiloj ^Marta ; komencis neĝi, leviĝis akra vento [9]; tro akra fajro estas sen daŭro ^PrV ; amasoj da sovaĝaj birdoj kun akra kriado flugis trans ta tombojn [10]; la vintro venis frue, estis akra frosto [11]; la pordo brue malfermiĝis kaj de la sojlo eksonis virina voĉo akra kaj penetranta ^Marta ; ili en akra doloro staras ĉe nova la tombo ^FK ; la disvastiĝo de Interreto ankoraŭ pliakrigis la kontraston inter regulado kaj libereco [12].

b)

(io) Severega, malmilda: akra batalo; tiaj periodoj de akra malsaniĝo ofte okazas en la daŭro de ĉiu kronika kataro [13]; (nia afero) jam pene travivis ekstreme malfacilajn eksterajn cirkonstancojn kaj akrajn internajn krizojn [14]; farante al si mem akrajn riproĉojn ^Marta ; se vi havas akran ĵaluzon kaj malpacon en via koro, ne fieru, kaj ne mensogu kontraŭ la vero [15]; la sinjoro akre atakos la pastrojn [16]; per nura menciado de faktoj oni ankaŭ povas naski tre akrajn disputojn [17].

3.

(io) Sagaca, subtila, penetranta: gasto havas akrajn okulojn ^PrV ; ĉiuj membroj de tiu familio havis akrajn orelojn, ili aŭdis ĉiun vorton, kiun diris la najbara kokino [18]; li posedis akran intelekton, kaj sciis tion [19]; li havas menson akran kiel la razilo akraj okuloj ; [li] observadis lin akre per ŝajne mallevitaj okuloj ^BdV .

1.

Tranĉrando: per la akraĵo de la glavo [20]; mi elektas al mi triakraĵan spadon kaj mi kuras kun ĝi rapidege al la domo de la ministro [21]; (figure) akraĵoj de l' sorto ^VivZam .

2.

Akuta rando; eĝo: la akraĵoj de tegmentoj havas iafoje ornamitajn tegolojn; la guto da pluvo, kiel oni diras, […] kavigis la malmolaĵon, rondigis la akraĵon [22].

(tr)

1.

Fari akra¹, pli tranĉa: akrigi sian plugilon [23]; li akrigas sian glavon [24]; (figure) [ili] akrigis sian langon kiel glavon, direktis vortojn maldolĉajn, kvazaŭ siajn sagojn [25].

2.

(figure) Fari akra², intensa: akrigi malfacilan situacion; sperto saĝon akrigas^PrV ; lernado de Esperanto akrigas la komprenon de la gepatra lingvo; tiu deklaro pliakrigis la disputon.

Ŝtono aŭ ilo por akrigi klingojn: oni bezonas por tio nur ŝtonan akrigilon [26]; li prenis tranĉilegon, li ĝin akrigis sur longa akrigilo [27].

Homo, kiu profesie akrigas klingojn, tranĉilojn...: li renkontis akrigiston, kiu kantis turnante sian ilon [28]; ili trovis antaŭ la mastra domo ĉaron de tondilakrigisto [29].

(ntr)

Iĝi akra, tranĉema, intensa: fero akriĝas per fero [30]; la ekonomia krizo pliakriĝis; la apetito akriĝados dum la manĝado.

Forigi akrigante: forakrigi la breĉetojn de […] glavo [31].

Malhavanta akrecon sufiĉan por tranĉi aŭ piki: la tranĉilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi per ĝi la viandon [32]; la tranĉilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi per ĝi la viandon ^FK ; sur la kampon venis maljuna virino, kaj per sia malakra sentenila tranĉilo ŝi ekfosis [33].

(tr)

Igi malakra, obtuzigi: per tio ĉi vi neniam malakrigos la sagojn de la doloro [34]; vi devus ĝemi, se vi volus malakrigi mian pinton ^Hamlet .

(ntr)

Iĝi malakra, perdi sian akrecon: malakriĝis la hakilo [35]; Isaak maljuniĝis kaj la vidado de liaj okuloj malakriĝis [36].