^*spir/i ^UV

1.

[spir.0i.FIZL]

(ntr)
Enlasi aeron en la pulmojn kaj ellasi ĝin post kiam ĝi reoksigenigis la sangon: permesu al mi ekspiri (iomete halti) [1]; al li ŝajnis, ke oni ĉi tie spiras la plej bonan aeron kaj ankaŭ la somero ĉi tie estas la plej bela [2]; [post liberiĝo] mi ree spiras freŝan aeron [3]; (figure) mi volas, respondis la faraono, ke miaj regnanoj estu feliĉaj, ke la popolo spiru libere [4].

2.

[spir.0i.eligi]

Elspiri²: [trinkaĵo, kiu] spiras la odoron de la muskato kaj bonodoraj herboj [5].

3.

[spir.0i.sentigi]

(figure) Elspiri³: SaÅ­lo, ankoraÅ­ spirante minacojn kaj mortigon kontraÅ­ la disĉiploj, iris al la ĉefpastro [6]; l’ infero spiras peston en la mondon ^Hamlet ; ĉiuj liaj versaĵoj spiras malgajecon; li estas malriĉe vestita, sed lia parolo spiras konscion de sia propra indo ^FK ; ĉiuj verkoj, vortoj kaj agoj de [Zamenhof] spiras tiun ideon [7].

1.

[spir.0o.FIZL]

Ĉiu unufoja spirago: Dio […] enblovis en lian nazon spiron de vivo [8]; mia spiro fariĝis abomenata por mia edzino [9]; mi jam ne havas forton kaj mi jam ne havas spiron [10]; li retenas la spiron [11]; neniu spiro eliĝis el ŝia buŝo, ŝi estis senviva [12]; (figure) ŝi perdis la spiron kaj komencis plori [13]; li jam faras la lastan spiron (mortas) ^PrV .

2.

[spir.0o.FIG]

(figure) Aerblovo; odoro; spirito²: ĝis la limoj de l' horizonto brilis la ruĝaj sabloj de la okcidenta dezerto, de kie iafoje blovis la spiro de varmega vento, kvazaÅ­ el forno [14]; malpura spiro de la kadavroj, amasigitaj en ĉi tiu loko [15]; spiro de espero blovas tra la mondo; la tutan libron mi legis unuspire (senhalte).

[spir.0ado.FIZL]

Spira funkcio: lia edzino, aŭskultinte la facilan kaj regulan spiradon de sia infano, sidiĝis, por kudri [16]; la aero donas al vi la spiradon, flustris la voĉo de la poeto [17]; la infano kuŝis pala, la malgrandaj okuloj estis fermitaj, ĝia spirado estis mallaŭta, nur de tempo al tempo interrompata de profunda enspiro, simila al ĝemo [18]; griza polvo, kiu tage venenis la spiradon kaj pikis la okulojn [19]; ni fine dancis ambaŭ sub la muziko de Alfred, ĝis ni perdis la spiradon ^BdV .

[spir.0egi.FIZL]

Malfacile kaj forte spiri: li baldaŭ renkontis kuŝantan ĉashundon, kiu spiregis kiel iu, kiu laciĝis de la kurado [20]; hienoj spiregis de malsato kaj de dezirego de freŝa sango [21]. anheli

[spir.al0o.FON]

Akustika efekto kaŭzata de kroma aerelspiro dum sonproduktado: antaŭ jarcento en la oseta forestis „simpla k“, kiun oni tiam prononcis kun alspiro (simile al la kartvela lingvo) [22]; oni povu […] vidi, ke „hipostazo“ estas ne „upostasis“ sed „hupostasis“, t.e. ke tie estu ne simpla upsilo sed upsilo kun la densa alspiro [23].

(tr)

1.

[spir.el0i.FIZL]

Elpuŝi aeron el la pulmoj: mi elspiris la tutan aeron kaj pli profunde forĵetis la kapon malantaŭen ^Metrop ; baleno en la oceano elspiras akvon per fontano [24]; fajron elspirantaj drakoj [25].

2.

[spir.el0i.eligi]

Eligi odoron, haladzon, aŭ varmon: la sablo elspiris ardantan varmegon [26]; forton kaj freŝecon elspiradis la pura arbara aero [27].

3.

[spir.el0i.sentigi]

(pri io)(figure) Eksterigi, sentigi ian econ; esti plena je: ĉio elspiris sanan gajecon; la libro elspiras malamon; atestanto falsama, kiu elspiras mensogojn [28]. odori²

(tr)

1.

[spir.en0i.FIZL]

Enlasi aeron en la pulmojn: li enspiris la parfumajn blovojn, la venton de la erikejo, la gudroaromon de la pinoj; ŝi enspiradis tiun saman aeron, kiel li [29]; ŝi klinis unu el la branĉoj, por […] enspiri ilian bonodoron [30]; enspiru en vin la tutan fumon ^FdO ; elspiru kaj enspiru profunde dum unu/du minutoj [31].

2.

[spir.en0i.FIG]

(figure) (al iu aŭ io) Animigi: oni forgesis ĉe tio pri la majstro, kiu [la pupojn] gvidis, kiu enspiris al ili vivon kaj animon [32].

(ntr)

[spir.gxem0i.SON]

Forte vespiri; elspiri kun ĝemo: ne tie turnadu viajn okulojn […] nek ĝemspiru el viaj naztruoj tiamaniere [33].

(tr)

[spir.sen0igi.FIZL]

KaÅ­zi momentan perdon de la spiro: pezaj botoj trafintaj lian dorson senspirigis lin [34]. sufoki

(ntr)

[spir.sen0igxi.FIZL]

Perdi la spiron: aŭdante ĉi tiujn vortojn, Ananias falis kaj senspiriĝis [35].

(ntr)

[spir.ve0i.KOMUNE]

Aŭdeble elspiri pro emocio kiel malgajo, tediĝo, retrankviliĝo...; suspiri: ha! — vespiras Baniko — kiom longe mi devos ankoraŭ vivi en tiu terura necerteco? [36].

[spir.0kapta.FRAZ]

(frazaĵo) Kaŭzanta provizoran halton en spirado, precipe pro emocio, surprizo ktp: mi esploris plurajn originalajn poemarojn ekde la sojlo de la „Fundamenta Krestomatio“ ĝis la spirkaptaj „Ŝtupoj sen nomo“ de Ragnarsson [37]; tio estis miksita kun realaj scenoj, kaj liveras spirhaltigan spektaklon [38]; oni disponigis al ŝi terasan apartamenton kun spirhaltiga panoramo [39]; la tuta mondo spirretene rigardis la evoluadon de la financa krizo de Grekio [40]; ekestis „spirraba“ unua koncertversio [41].

[spir.0blovo.FON]

Aerfluo elpuŝita el la pulmoj kaj uzata de la homo por produkti sonojn: Spirblovo sur vitro – militromano [42].