^*ol

1.

[ol.0.samspeca]
en:

Konjunkcio esprimanta diferencon ĉe komparo kaj uzata por enkonduki la duan samnaturan komparataĵon: pli bona pano sen butero ol kuko sen libero ^PrV ; pli feliĉa estas donanto ol prenanto ^PrV ; li ne estas generalo, sed ne malpli valoras ol generalo^Z ; kiu nenion timas estas ne malpli potenca ol tiu, kiun ĉiu timas^Z ; la fiero malutilas pli multe ol la malsato kaj soifo; ŝi estas pli ol bela, ŝi estas belega; li parolas pli ol li pripensas.

Rim.: Oni vidas, ke la komparataĵo, kiu sekvas la konjunkcion ol, havas ĉiam la saman formon kiel tiu, al kiu ĝi rilatas (substantivo, adjektivo, infinitivo, kc). Ĝi havas konsekvence ankaŭ saman kazon: li vin amas pli ol ĉiujn^Z (oni komparas la amon al vi kaj al ĉiuj); li vin amas pli ol ĉiuj (oni komparas la amon de li kaj de ĉiuj); vi vidis iun alian ol min (la objekta „ol“, „ne min vi vidis“); vi vidis iun alian ol mi (la subjekta „ol“, „vi vidis unu homon, kaj mi vidis alian homon“).

2.

[Mankas mrk por aldoni tradukojn]

Se la du kunkomparitaĵoj ne havas saman gramatikan naturon, kaj la dua konsistas el kompleta prop., tiu prop., estas enkondukata per ol kiam, ol kiel, ol kiom, laŭ tio, se ĝi havas tempan, manieran aŭ mezuran sencon: ne elspezu monon pli frue, ol kiam vi ĝin posedas; ŝi alnaĝadis multe pli proksime al la tero ol kiel kuraĝus ia alia^Z ; mi havas, pli bonajn okulojn ol kiel oni pensas^Z ; li estas pli lojala ol kiel mi kredis; pli granda estas mia puno, ol kiom mi povus elporti^Z ; taksi iun pli alte, ol kiom li meritas^Z ; sia montras pli grandan intimecon ol kiom montras la vorto ĝia^Z ; la signaloj estas milfoje pli fortaj ol kiom montras la teorio (aŭ: ol laŭ la teorio); pli da nuboj, ol kiom la Nordo scias^Z .

Rim.: En siaj unuaj verkoj Z uzas la simplan ol kun la senco de ol kiom: ekzistas en ĉielo kaj sur tero pli da aferoj, ol en la lernejoj instruas filozofoj.

3.

[Mankas mrk por aldoni tradukojn]

Ol estas ankaŭ uzata post vortoj, kiuj, kvankam ne estante formale komparativoj, tamen esprimas iele neegalecan komparon: mi preferas ĉirkaŭmordi de malsato miajn ostojn, ol per mortigo akiri en riĉeco^Z ; ili eble elektos alian solvon ol ni elektis^Z ; tiu esprimo signifas ion tute alian ol ne jam^Z ; ŝi estis tute alia ol kiel li ŝin imagis al si^Z ; li havas malsaman karakteron ol lia patro; antaŭ ol vi venos al mi, li diros al mi la veron^Z ; antaŭ ol forveturi, li manĝis; post ol li, enirinte, ekvidis la kapitanon, li kraĉis pro malŝato.