*vokalo
Sono, kiu estas farata sen baro de la aerfluo, kaj kiu povas porti
akcenton. La voĉkordoj faras tonon (vibrigas la aeron), kaj la
lango formas la sonon. La vokaloj diferencas inter si laŭ la
pozicio de la lango: laŭ vasteco kaj laŭ antaŭeco. En silabo
vokalo estas ties ĉefa, la plej forta parto:
la simplaj vokaloj de Esperanto estas a, e, i, o, u;
el malsimplaj vokaloj Esperanto havas nur
diftongojn.
sonantoRim.: Laŭ la kriterio de daŭreco oni foje dividas la vokalojn inter longaj kaj mallongaj. Ne ĉiuj lingvoj konas ĉi tiun distingon. Iuj Esperantistaj fonetikistoj kaj prozodiistoj, ekzemple Kalocsay, rekomendas, ke oni longigu la vokalon de akcenta silabo, se ĝi troviĝas fine de la silabo: vi-no (kun longa i) kontraste al pin-to aŭ vi-na-gro (kun mallongaj i). Vokaloj de duonakcentaj silaboj kutime ne rajtas longiĝi: mi-a, a-pud.
- afrikanse:
- vokaal
- albane:
- zanore
- amhare:
- አናባቢ
- angle:
- vowel
- arabe:
- حرف لين
- armene:
- ձայնավոր
- azerbajĝane:
- sait
- beloruse:
- галосны гук
- bengale:
- স্বরবর্ণ
- birme:
- သရသံ
- bosne:
- samoglasnik
- bretone:
- vogalenn
- ĉeĥe:
- samohláska, vokál
- ĉine:
- 母音 [mǔyīn], 元音 [yuányīn], 母音字母 [mǔyīnzìmǔ]
- dane:
- vokal
- estone:
- vokaali
- eŭske:
- bokal
- filipine:
- patinig
- france:
- voyelle
- galege:
- vocal
- germane:
- Vokal, Selbstlaut, Selbstlauter
- greke:
- φωνήεν
- guĝarate:
- સ્વર
- haitie:
- vwayèl
- haŭse:
- wasali
- hebree:
- תנועה
- hinde:
- स्वर
- hispane:
- vocal
- hungare:
- magánhangzó
- igbe:
- ụdaume
- irlande:
- guta
- japane:
- 母音 [ぼいん]
- jave:
- aksara
- jide:
- וואַואַל
- kanare:
- ಸ್ವರ
- kartvele:
- ხმოვანთა
- kazaĥe:
- дауысты
- kimre:
- llafariad
- kirgize:
- үндүү
- kmere:
- ស្រៈ
- koree:
- 모음
- korsike:
- vucali
- kose:
- isikhamiso
- kroate:
- samoglasnik
- kurde:
- dengdar
- latine:
- vocali
- latve:
- patskaņu
- laŭe:
- ສະຫລະສຽງ
- litove:
- balsis
- makedone:
- самогласка
- malagase:
- zanatsoratra
- malaje:
- vokal
- malajalame:
- സരം
- malte:
- vokali
- maorie:
- oropuare
- marate:
- चालणार
- mongole:
- эгшиг
- nederlande:
- klinker
- nepale:
- स्वर
- njanĝe:
- zilembo za mawu
- okcidentfrise:
- lûd
- panĝabe:
- ਸ੍ਵਰ
- paŝtue:
- د کرسۍ
- pole:
- samogłoska
- portugale:
- vogal
- ruande:
- inyajwi
- ruse:
- гласный (звук), гласная (буква)
- samoe:
- vaueli
- sinde:
- اسمن
- sinhale:
- ස්වර
- skotgaele:
- fuaimreige
- slovake:
- samohláska
- slovene:
- samoglasnik
- somale:
- shaqal
- ŝone:
- nzvanyira
- sote:
- selumi sa senyesemane
- sunde:
- pokal
- svede:
- vokal
- taje:
- สระ
- tamile:
- உயிர்
- tatare:
- аваз
- telugue:
- అచ్చు
- tibete:
- དབྱངས་
- ukraine:
- гласний
- urdue:
- سر
- uzbeke:
- unli tovush
- vjetname:
- nguyên âm
- volapuke:
- vokal
- zulue:
- unkamisa
kvazaŭvokalo, duonvokalo
-
Iu el la sonantoj,
kiuj povas okaze funkcii kiel konsonanto; en Esperanto temas
pri la vokaloj i kaj u (skribataj j kaj ŭ, kiam ili
estas konsonantoj):
La duonvokaloj estas tiuj fonemoj, kiuj funkcias kiel
konsonantoj, tamen similas al vokaloj en sia artikulacio
[1].
1.
J.C. Wells: Lingvistikaj aspektoj de Esperanto
- angle:
- semivowel
- beloruse:
- паўгалосны гук
- bretone:
- hantervogalenn
- france:
- semi-voyelle
- greke:
- ημιφωνίεν
- hebree:
- חצי-תנועה
- hispane:
- semivocal
- hungare:
- félhangzó
- japane:
- 半母音 [はんぼいん]
- nederlande:
- halfklinker
- pole:
- półsamogłoska
- portugale:
- semivogal
- ruse:
- полугласный
- ukraine:
- напівголосний
ligvokalo
-
Kromvokalo kiu aperas inter vortoj aŭ vorteroj facilige por elparolo:
„poŝtkesto“ [estas] samstruktura kiel la
formo kun ligvokalo, nome „poŝtokesto“
[2].
2.
M. Bavant:
Silabo kaj silabado, Lingva Kritiko, 2006-12-20
- beloruse:
- устаўны гук
- france:
- voyelle épenthétique, voyelle euphonique
- pole:
- głoska łącząca
administraj notoj
pri
~o :
Ĉi-supran rimarkon mi opinias forigenda. La teorio de Kalocsay
estas lia persona fantaziaĵo kiu neniel rilatas al la
realo. Por li kiel hungaro gravis kontrastigo de vokaloj
mallongaj kaj longaj; por ĉino aŭ litovo gravus kontrastigo
de la tonakcentoj; tamen en la reala Esperanto nek
tonakcento nek la longo estas lingve signifaj trajtoj.
ReVo ne estas konvena loko por tiaj malveraj teoriaĵoj.
[Sergio]
~o:
Mankas fonto, kiu estas nek vortaro nek terminaro.