materio
- 1.
-
Ĉio, kio okupas spacon kaj havas mason; pli speciale tio, el kio
konsistas substancoj:
la viva, malviva materio;
flueca, solida materio;
ŝnuroj, saturitaj per flamigeblaj materioj
[1];
malpeza materio
[2];
kio estis la materio, kiun li havis en siaj testikoj
[3];
materio oni nomas ĉiujn partiklojn kun spino 1/2, t.e. kvarkoj
kaj leptonoj, kaj
ĉion, kion ili konsistigas, t.e. atomoj, molekuloj,
solidaj, likvaj kaj gasaj
substancoj.
Rim.: La terminon „materio“, oni uzas aparte en fiziko kaj ĝi estas pli ampleksa ol la nocio de ĥemia „substanco“, konsistanta precipe el atomkernoj kaj elektronoj. Kiam oni parolas pri la substancoj, kiujn oni uzas en la produktado de objektoj, el kiuj konsistas teknikaj iloj ktp. oni preferas la vorton „materialo“, kiu emfazas la teknike interesajn ecojn. [Wolfram Diestel]materialostato de materio
- 2.
- Ĉio, kio ekzistas ekster la spirito: la mondo de la materio kaj tiu de la ideoj; la mondo materia kaj morala [4]; Herhor decidis doni al li materian pruvon de bona volo kaj por tiu celo ordonis tuj eksigi dudek mil dungitajn soldatojn [5].
1.
B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XIX
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
3. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
4. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Homaranismo
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XVII
2. H. C. Andersen, trad. L. L. Zamenhof: Fabeloj, vol. 1, Galoŝoj de feliĉo
3. Frederiko Schiller, trad. L. L. Zamenhof: La rabistoj, Akto Unua
4. L. L. Zamenhof: Homaranismo, Homaranismo
5. B. Prus, trad. Kazimierz Bein: La Faraono, vol. 2, Ĉapitro XVII
- angle:
- matter
- beloruse:
- 1. матэрыял, матэрыя 2. матэрыя
- ĉeĥe:
- hmota, hmotná podstata, materiál
- ĉine:
- 物質 [wùzhì], 物质 [wùzhì]
- france:
- matière
- germane:
- Stoff (Materie), Materie
- hispane:
- materia
- hungare:
- anyag
- japane:
- 物質 [ぶっしつ], 物体 [もったい], 質料 [しつりょう]
- nederlande:
- stof (materie), materie
- pole:
- materia (fizyka)
- portugale:
- matéria
- rumane:
- materie
- ruse:
- 1. материал, материя 2. материя
- slovake:
- hmota, hmotná podstata, materiál
- ukraine:
- матерія, речовина
materia
- Konsistanta el materio; koncernanta materion: spiritaj aferoj [kaj] materiaj aferoj [6]; materia punkto PIV1 (en kiu la tuta maso estas koncentrita); materia pruvo.
6.
La Nova Testamento, Romanoj 15:27
- angle:
- material
- beloruse:
- матэрыяльны
- ĉeĥe:
- hmotný (týkající se hmoty, jsoucí z hmoty), látkový, materiální
- ĉine:
- 物質 [wùzhì], 物质 [wùzhì], 質料 [zhìliào], 质料 [zhìliào], 有形 [yǒuxíng], 实质性 [shízhìxìng], 實質性 [shízhìxìng]
- france:
- matériel (relatif à la matière)
- germane:
- stofflich, materiell
- hispane:
- material (relativo a la materia)
- hungare:
- anyagi, tárgyi ~a punkto: anyagi pont, tömegpont. ~a pruvo: tárgyi bizonyíték.
- japane:
- 物質の [ぶっしつの], 物質的な [ぶっしつてきな], 物的な [ぶってきな]
- nederlande:
- materieel, stoffelijk
- pole:
- materialny
- rumane:
- material, materială
- ruse:
- вещественный, материальный, физический ~a punkto: материальная точка. ~a pruvo: вещественное доказательство.
- slovake:
- hmotný
- ukraine:
- матеріальний, речовинний
materiismo PIV1
- Doktrino, laŭ kiu materio estas la principo de ĉio en la universo, ankaŭ de la ideoj, konscio, pensado: materiismo estas, proksimume, la kredo, ke la sola realo estas tiu perceptebla tra la sensoj (ĉu aŭ ne helpe de teknologio) [7]; „fina stadio“ estas la scienca (kaj ateisma) materiismo [8]; en nia ĝenerale materiismeca tempo, la serioze celanta esploristo estas la sola profunde religia homo [9]; nia materiisma kaj egoisma epoko [10]. ideismo
7.
Monato, David Kelso: Kompreno en kunteksto
..., 2009
8. Monato, D-ro Winfried Schumacher: Filozofio metio ideologio, 2012
9. Monato, Hokan Lundberg: Spirita scienco ĉu tio eblas?, 2005
10. Monato, Albisturo Kvinke: Tajg kaj Tomas, 2010
8. Monato, D-ro Winfried Schumacher: Filozofio metio ideologio, 2012
9. Monato, Hokan Lundberg: Spirita scienco ĉu tio eblas?, 2005
10. Monato, Albisturo Kvinke: Tajg kaj Tomas, 2010
- angle:
- materialism
- beloruse:
- матэрыялізм
- ĉine:
- 唯物主义 [wéiwùzhǔyì], 唯物主義 [wéiwùzhǔyì]
- france:
- matérialisme
- germane:
- Materialismus
- hispane:
- materialismo
- hungare:
- materializmus
- japane:
- 唯物論 [ゆいぶつろん]
- katalune:
- materialisme
- nederlande:
- materialisme
- pole:
- materializm
- rumane:
- materialism
- ruse:
- материализм (филос.)
- slovake:
- materializmus
- ukraine:
- матеріалізм
materiisto
- Ano de materiismo: li estas skeptikulo kaj materiisto, kiel preskaŭ ĉiuj medicinistoj Mary ; la fruaj filozofoj, laŭ Gudskov, estis iel materiistoj [11]; en la dialogo inter materiisto kaj mistikulo ambaŭ flankoj devus esti same konvinkaj kaj interesaj [12].
11.
Monato, D-ro Winfried Schumacher: Filozofio metio
ideologio, 2012
12. Monato, Nikolao Gudskov: Teologia utopio, 2008
12. Monato, Nikolao Gudskov: Teologia utopio, 2008
- angle:
- materialist
- beloruse:
- матэрыяліст
- ĉeĥe:
- materialista
- france:
- matérialiste (phil.)
- germane:
- Materialist
- japane:
- 唯物論者 [ゆいぶつろんしゃ]
- pole:
- materialista
- rumane:
- materialist
- slovake:
- materialista
- ukraine:
- матеріаліст
kontraŭmaterio
- Antimaterio: Antonino Zichichi […] en 1965 estris la poresploran grupon kiu malkovris la unuan ekzemplon de kontraŭdeŭterio, nome nukleo de kontraŭmaterio [13]; anihilo de grandaj kvantoj de substanco estas do la plej efika fonto de energio imagebla en nuna nivelo de scioj pri materio, la realigo, tamen, ne eblas […] pro ekstrema malfacileco de sintezo de kontraŭmaterio kaj ĝia konservado [14].
- angle:
- anti matter
- beloruse:
- антыматэрыя
- ĉine:
- 反物質 [fǎnwùzhì], 反物质 [fǎnwùzhì], 反物質 [fǎnwùzhí], 反物质 [fǎnwùzhí]
- germane:
- Antimaterie
- pole:
- antymateria
- rumane:
- antimaterie
blanka materio
- Blanka substanco: hipokampo […] konsistas el griza materio, kovrita en la ventrikla surfaco de blanka materio [15].
15.
R. Feldman Gonzalez, trad. N. Kalusky k. a.:
La nova paradigmo en psikologio, SAT-broŝurservo, [vidita en 2008]
- angle:
- white matter
- beloruse:
- белае рэчыва
- france:
- matière blanche, substance blanche
- germane:
- weiße Masse (Gehirn)
- pole:
- substancja biała
- rumane:
- substanță albă
griza materio
- Griza substanco: la interno de la cerbo konsistas el areoj de la tiel nomita griza materio, kun malhela koloro, [apartigitaj] de areoj de blanka materio, kun pli hela koloro [16].
- angle:
- gray matter
- beloruse:
- шэрае рэчыва
- france:
- matière grise, substance grise
- germane:
- graue Masse (Gehirn)
- pole:
- substancja szara
- rumane:
- materie cenusie
malhela materio
- Supozata kvanto de kosma materio, kiu ne estas observata sed laŭ kalkuloj ekzistas: per lia teorio ne necesas revi pri malhela materio [17].
17.
H. Broadbent: Subite ne malrapide Tero ŝanĝiĝas,
Mirmekobo, 2008-06
- angle:
- dark matter
- beloruse:
- цёмная матэрыя
- france:
- matière noire
- germane:
- dunkle Materie
- pole:
- materia ciemna
- rumane:
- materia întunecată
historia materiismo
- Doktrino, laŭ kiu ekonomia bazo, plie ol ideoj, determinas la evoluon de la socia vivo: la loko, kiun la homa menso okupas en la historia materiismo, formas la plej multe disputatan kaj la plej malmulte komprenatan punkton en ĉi tiu doktrino [18]. markismo
18.
Anton Pannekoek: La
Historia Materiismo
- angle:
- historical materialism
- beloruse:
- гістарычны матэрыялізм
- ĉine:
- 历史唯物主义 [lìshǐwéiwùzhǔyì], 歷史唯物主義 [lìshǐwéiwùzhǔyì]
- france:
- matérialisme historique
- germane:
- Historischer Materialismus
- hispane:
- materialismo histórico
- hungare:
- történelmi materializmus
- japane:
- 史的唯物論 [してきゆいぶつろん], 唯物史観 [ゆいぶつしかん]
- katalune:
- materialisme històric
- nederlande:
- historisch materialisme
- pole:
- materializm historyczny
- rumane:
- materialism istoric
- ruse:
- исторический материализм
- slovake:
- historický materializmus